คำว่า " อาชีพอิสระ " ได้มีผู้ให้ความหมายไว้ต่าง ๆ กัน โดยมีระดับของเงื่อนไขมากน้อยต่างกันไป อาทิเช่น
อาชีพอิสระ หมายถึง อาชีพที่ประกอบกันเป็นธุรกิจที่ต้องใช้ความรู้หรือทักษะที่ต้องการ การฝึกฝนอบรมพอสมควร
เช่น อาชีพทำของที่ระลึกด้วยวัสดุที่มีในท้องถิ่น การปลูกผัก การเลี้ยงปลา การประกอบอาหารเป็นต้น
และผู้ประกอบการอิสระ หมายถึง ผู้ประกอบการขนาดย่อมที่เป็นธุรกิจ
อาชีพอิสระ เป็นอาชีพที่สามารถดำเนินการเองได้โดยลงทุนน้อย ใช้ความคิด กำลังกายค่อนข้างมาก เน้นการพึ่งตนเอง
คำว่าอาชีพอิสระมีความหมายคล้ายกันกับอาชีพส่วนตัว ธุรกิจขนาดย่อม การประกอบการขนาดย่อม เป็นต้น
อาชีพอิสระหมายถึง ธุรกิจเป็นอิสระ มีเอกชนเป็นเจ้าของ ดำเนินการโดยเจ้าของเอง ไม่เป็นเครื่องมือของธุรกิจใด
และไม่ตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของบุคคลอื่น หรือธุรกิจอื่น
อาชีพอิสระหมายถึง อาชีพส่วนตัวทั้งในภาคเศรษฐกิจที่เป็นระบบ และภาคเศรษฐกิจที่ไม่เป็นระบบ
เจ้าของกิจการเป็นผู้ประกอบการเองทั้งหมดหรือบางส่วนก็ได้ โดยได้รับค่าตอบแทนเป็นรูปของกำไร ไม่ใช่เงินเดือน
อาชีพอิสระ หมายถึง อาชีพที่มีลักษณะ ดังนี้
1. เจ้าของกิจการไม่เป็นลูกจ้าง รับเงินเดือนจากนายจ้าง แต่ได้รับค่าตอบแทนจากลูกค้า
2. เจ้าของกิจการเป็นผู้ลงมือกระทำเองในฐานะผู้ปฏิบัติงาน
3. มีผู้ช่วยเหลือปฏิบัติงานโดยอาจได้เงินเดือนหรือค่าจ้างเป็นรายชิ้นก็ได้
ความสำคัญของการประกอบอาชีพอิสระ
1. เปิดโอกาสให้มีการประกอบอาชีพผู้ที่ต้องการประกอบอาชีพอิสระจะต้องเป็นผู้ที่มีความรู้ ความสามารถ
มีความคิดสร้างสรรค์ มีแนวคิด มีความกล้าเสี่ยง
2.ก่อให้เกิดการจ้างงานการประกอบอาชีพอิสระโดยการทำธุรกิจหรือกิจการขนาดเล็กทำให้เกิดการว่าจ้างแรงงานในชุมชน
ทั้งแรงงานที่ไร้ฝีมือและมีฝีมือโดยเฉพาะแรงงานไร้ฝีมือจะได้รับการพัฒนาในการทำงานเฉพาะด้าน ทำให้มีความชำนาญ มีประสบการณ์ในการทำงานเพิ่มขึ้น
3.ส่งเสริมและพัฒนาธุรกิจหือกิจการขนาดใหญ่การประกอบอาชีพอิสระโดยการทำธุรกิจหือกิจการขนาดเล็ก
เป็นแหล่งที่ช่วยในการผลิตวัตถุดิบเพื่อนำไปใช้ในการผลิตสินค้าของธุรกิจหรือกิจการขนาดใหญ่
4.แหล่งระดมเงินทุนการประกอบอาชีพอิสระโดยการทำธุรกิจหรือกิจการขนาดเล็กทำให้เกิดการระดมเงินทุน
จากบุคคลที่เกี่ยวข้องกับผู้ประกอบการ
5.พัฒนาเศรษฐกิจและสังคมถ้ามีผู้ประกอบอาชีพอิสระจำนวนมากจะทำให้เกิดการแข่งขันกัน
มีการกระจายรายได้อย่างทั่วถึง นอกจากนี้ยังช่วยลดปัญหาการว่างงาน ประชาชนมีรายได้
คุณสมบัติกับการประกอบอาชีพอิสระ
1. กล้าเสี่ยง อาชีพอิสระเป็นการประกอบธุรกิจส่วนตัว จึงต้องมีการลงทุนในขณะที่ถ้าเป็นลูกจ้างไม่ต้องลงทุนอะไร
ซึ่งการลงทุนย่อมมีความเสี่ยงเพราะไม่รู้ว่าผลลัพธ์จะออกมาอย่างไร ดังนั้น
ก่อนที่จะตกลงใจประกอบอาชีพจึงต้องพิจารณาวิเคราะห์และไตร่ตรองอย่างดีเสียก่อน
2. ความคิดสร้างสรรค์ การประกอบอาชีพอิสระมิได้ยึดติดกับรูปแบบใดๆ
เนื่องจากผู้ประกอบอาชีพอิสระต้องเป็นนายของตนเอง ดังนั้น
ในการปรับปรุงสินค้าหรือบริการสามารถทำได้อย่างมีอิสระ เพื่อให้ได้มาซึ่งกำไนในการดำเนินธุรกิจ
3. ความเชื่อมั่นในตนเอง ผู้ประกอบอาชีพอิสระจะต้องมีความเชื่อมั่นในการดำเนินกิจการของตนเอง
ให้อยู่รอดและฟันฝ่าอุปสรรคต่างๆ ที่เกิดขึ้นได้
4. ความอดทน การดำเนินธุรกิจย่อมมีกำไรและขาดทุน โดยเฉพาะเมื่อเริ่มประกอบการอาจต้องประสบปัญหา
และอุปสรรคบ้าง ซึ่งถือเป็นเรื่องธรรมดา ผู้ปกระกอบการจึงต้องพร้อมที่จะยอมรับข้อผิดพลาด
และนำมาแก้ไขด้วยความอดทนไม่ท้อถอย
5. มีวินัยในตนเอง การประสบความสำเร็จในอาชีพซึ่งเราเป็นเจ้าของกิจการเอง จำเป็นต้องมีวินัย
มีกฎระเบียบ การทำงานสม่ำเสมอ มิเช่นนั้นอาจจะไม่ประสบผลสำเร็จ
6. มีทัศนคติที่ดีต่ออาชีพ ไม่ว่างานนั้นจะเป็นงานที่มีเกียรติหรือไม่
ผู้ประกอบอาชีพอิสระจะต้องรักในงานที่ทำและให้เกียรติกับงานนั้นๆ เสมอ
7. มีความรอบรู้ การประกอบอาชีพอิสระจะต้องรับรู้ข่าวสารอยู่เสมอ เพื่อปรับตัวให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงของโลก
ซึ่งปัจจุบันเปลี่ยนแปลงไปเร็วมาก ประโยชน์ของการรับรู้ข่าวสารจะทำให้สามารถปรับปรุงธุรกิจของตนเอง
ให้ทันสมัยอยู่ตลอดเวลา ผลที่ได้คือกำไรนั่นเอง
8. มีมนุษย์สัมพันธ์ การประกอบอาชีพอิสระจะต้องเป็นผู้มีมนุษยสัมพันธ์อันดี เพื่อผลประโยชน์ในธุรกิจของตนเอง
ไม่ว่าจะเป็นลูกค้า บุคคลรอบข้างหรือคู่แข่งขันก็ตาม เพราะการมีมนุษย์สัมพันธ์อันดีจะทำให้มีความคล่องตัวในการดำเนินงานอย่างยิ่ง
9. มีความซื่อสัตย์ ผู้ประกอบอาชีพอิสระจะต้องมีความซื่อสัตย์และจริงใจต่อลูกค้า
การบริการลูกค้าให้เกิดความประทับใจในการขายสินค้าหรือบริการและกลับมาใช้บริการอีกเป็นหัวใจสูงสุด
เพื่อผลประโยชน์ต่อธุรกิจและต่อตนเองในที่สุด
10. มีความรู้พื้นฐาน ในการเริ่มทำธุรกิจการที่จะทำอะไรสักอย่างหนึ่ง เราควรได้รู้จักสิ่งที่ทำอย่างน้อยให้รู้ว่าทำอะไร
ซื้อวัตถุดิบจากไหน ตลาดอยู่แหล่งใด และหากต้องการทราบข้อมูลเพิ่มเติม จะหาได้จากที่ไหน
11. มีการพัฒนาตนเอง ให้มีคุณลักษณะเหมาะสมกับการประกอบอาชีพอิสระ
เมื่อมีความรู้พื้นฐานในการประกอบอาชีพอิสระแล้ว อีกทั้งยังต้องพัฒนาตนเองให้มีคุณลักษณะเหมาะสมกับการประกอบอาชีพนั้นๆ
เช่น หากเป็นช่างเสริมสวยก็ต้องพัฒนาตนเองให้ดูสวยงาม เมื่อลูกค้าเห็นจะได้ดูน่าเชื่อถือหรือหากเลือกที่จะขายอาหาร
ผู้ขายก็ควรแต่งกายให้ดูสะอาด ไม่สูบบุหรี่ขณะทำอาหาร เป็นต้น