Những lò đào tạo ca sĩ của một thời Sài Gòn đáng nhớ đáng yêu

Nhạc sĩ Nguyễn Đức đã đào tạo nhiều ca sĩ thành danh nhất trước 1975. Một lô ca sĩ tên Phương gồm Phương Hồng Loan, Phương Hoài Tâm, Phương Hồng Hạnh, Phương Hồng

Quế, Phương Hồng Ngọc, Phương Diễm Hạnh (1999 ở Canada) và trước đó có Hoàng

Oanh, Kim Loan và Thanh Lan, hai danh hài Thanh Hoài và Trần Tỷ. Nguyễn Đức còn đào

tạo xướng ngôn viên cho đài phát thanh và truyền hình gồm có Bạch Yến, Xuân Kiều,

Phương Hồng Trinh.

Lò nhạc nào cũng có môi trường để lăng xê đệ tử của mình trước công chúng. Nhạc sĩ

Nguyễn Đức có hai chương trình trên đài truyền hình và hai chương trình ở đài phát thanh

để đánh bóng đệ tử của mình. Đài truyền hình số 9 có Ban Thiếu Nhi Sao Băng với 40 thiếu

nhi, và Chương Trình Ban Gia Đình Văn Nghệ Nguyễn Đức. Ở đài phát thanh có Ban Việt

Nhi và Ban ABC.

Hơn nửa thế kỷ đào tạo ca sĩ từ trong nước ra tới hải ngoại, với bàn tay phù thủy nhạc sĩ Nguyễn Đức đã biến những thiếu nhi trong ban Việt Nhi và ban Thiếu Nhi Sao Băng trở

thành những ca sĩ nổi tiếng hiện nay.

Ra hải ngoại năm 1991, định cư ở Toronto, Canada. Về Việt Nam nhạc sĩ Nguyễn Đức mất

tại Sài Gòn ngày 25-5-2015. Thọ 86 tuổi.

4 - Ca sĩ Thanh Lan

4.1. Vài nét tổng quát về Thanh Lan

Trước năm 1975, trong lãnh vực sân khấu và điện ảnh Việt Nam nổi bật lên sáu mỹ nhân

tài sắc: Kiều Chinh, Thẩm Thúy Hằng, Kim Cương, Thanh Nga, Mộng Tuyền và Thanh Lan. Trong đó Thanh Lan là một hiện tượng khá đặc biệt, một tài năng hiếm có và đa dạng, đã

thành công trên ba lãnh vực: âm nhạc, kịch nghệ và điện ảnh.

Thanh Lan nổi tiếng với những bài hát tiếng Pháp và cũng là một trong những gương mặt

tiêu biểu trong phong trào nhạc trẻ đầu tiên ở Sài Gòn.

4.2. Tiểu sử Thanh Lan

Thanh Lan tên thật là Phạm Thái Thanh Lan sinh ngày 1-3-1948 tại thành phố Vinh, Nghệ

An. Cha là Phạm Đình Vịnh, mẹ tên Thái Chi Lan, em của đạo diễn Thái Thúc Nha, chủ

hãng phim Alpha.

Thanh Lan học chương trình Pháp, tên Tây là Cathérine. Tiểu học ở trường Saint Paul,

trung học Marie Curie. Đậu tú tài toàn phần Pháp. Tốt nghiệp cử nhân Văn Khoa ban văn chương Anh.(1973)

4.3. Quá trình học nhạc của Thanh Lan

Từ năm 9 tuổi, Thanh Lan học đàn piano suốt 3 năm với các Sơ ở Saint Paul rồi được bà

Thẩm Oánh và nhạc sĩ Nghiêm Phú Phi hướng dẫn.

Đã ghi tên học các lớp dân ca Việt Nam và đàn tranh ở Trường Quốc Gia Âm Nhạc và Kịch Nghệ Sài Gòn.

Tóm lại, Thanh Lan thông thạo tiếng Pháp, lưu loát tiếng Anh, trình độ văn hóa đại học và

được đào tạo về âm nhạc một cách rất có bài bản.

4.4. Sự nghiệp văn nghệ của Thanh Lan

Thanh Lan tham gia văn nghệ từ năm 9 tuổi. Bắt đầu sự nghiệp văn nghệ năm 12 tuổi trong

Ban Việt Nhi của nhạc sĩ Nguyễn Đức, đơn ca đầu tiên trên đài phát thanh Sài Gòn với bản nhạc Vui Đời Nghệ Sĩ của Văn Phụng.

Năm 18 tuổi tham gia ban kịch Vũ Đức Duy trên đài truyền hình. Năm 20 tuổi đóng phim.

1). Sinh hoạt âm nhạc của Thanh Lan

Năm lớp 11 trung học Marie Curie, Thanh Lan gia nhập ban nhạc sinh viên Hải Âu của nhạc

sĩ Lê Hựu Hà. Là ban nhạc trẻ đầu tiên có khuynh hướng Việt hóa nhạc trẻ Việt Nam. Nét đặc biệt của Thanh Lan là hát nhạc Pháp.

Thanh Lan là một hiện tượng trong giới ca nhạc Sài Gòn trước 1975. Báo chí săn đón. Hình

ảnh Thanh Lan tràn ngập trên các bìa băng nhạc, bản nhạc, bày bán khắp nơi ở Sài Gòn.

Thời gian đó, Sài Gòn có hai trung tâm nhạc lớn và có uy tín là Trung Tâm Tú Quỳnh của

nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương và trung tâm Shotguns của Ngọc Chánh.

Thanh Lan thường hát chung với Nhật Trường Trần Thiện Thanh, với nhạc sĩ Trầm Tử

Thiêng, Vũ Thành An, Từ Công Phụng…

Năm 1967, Thanh Lan theo đoàn văn nghệ Nguồn Sống lưu diễn các nước từ Châu Á tới

Châu Âu: Thái Lan, Lào, Pháp, Bỉ, Thụy Sĩ, Anh Quốc và Đức.

Năm 1973, Thanh Lan cùng với Phạm Duy và Ngọc Chánh sang Nhật Bản tham dự Đại Hội

Âm Nhạc Quốc Tế Yamaha Festival in Tokyo, với 100 quốc gia tham dự. Thanh Lan hát bản Tuổi Biết Buồn của Phạm Duy và Ngọc Chánh, được vào chung kết với hai ca sĩ nổi tiếng

thế giới là Anne Marie David ca bản “Tu te Reconnaîtras” (Nhạc Pháp) và với nam ca sĩ nổi tiếng Hy Lạp Demi Roussos với bản Rain and Tears. Sau đó Thanh Lan ở lại Tokyo để thu

hai bài Ai no hio Kesanaide và Tuổi Mộng Mơ của Phạm Duy.

2). Về kịch nghệ

Trong chương trình học của trường Marie Curie, nữ sinh có môn học về kịch nghệ cụ thể là phân tích và phê bình nhiều vở kịch của Molière, Corneille, Racine…Đó là căn bản về kịch

nghệ của Thanh Lan. Hồi còn bé Thanh Lan thủ vai em bé trong Ban Kịch Kiều Hạnh trên

đài phát thanh Sài Gòn. Rồi trong ban kịch Linh Sơn diễn chung với Vũ Huyến.

Năm 1973 Thanh Lan tham gia ban kịch Vũ Đức Duy trong vở kịch Những Người Không

Chịu Chết của Vũ Khắc Khoan.

Năm 2009 khi ở Hoa Kỳ, Thanh Lan thủ một vai trong vở bi trường kịch “Âm Mưu và Tình

Yêu” (Intrigue and Love) của Friedrich Schiller, và vở Ngôi Nhà Không Có Đàn Ông.

3). Về điện ảnh

Từ năm 1970, Thanh Lan thủ vai chánh trong phim Tiếng Hát Học Trò của đạo diễn Thái

Thúc Nha. Qua bộ phim nầy Thanh Lan được trao giải nữ diễn viên triển vọng nhất, là Giải

Văn Học Nghệ Thuật của Tổng thống VNCH.

Thanh Lan cũng thủ những vai diễn trong các bộ phim Lệ Đá, Gánh Hàng Hoa, Ván Bài Lật Ngữa…

Cuối năm 1974, Thanh Lan nhận giải Diễn Viên Đẹp Nhất Miền Nam, do đạo diễn Lê Dân

trao trong buổi lễ ở khách sạn Continental. Như vậy tài sắc vẹn toàn.

Tháng 3 năm 1975, Thanh Lan đóng vai chánh bên cạnh các diễn viên Nhật Yusuke Kawazu, Kenji Isomura và tài tử Đoàn Châu Mậu. Phim do hãng Amino in Tokyo thực hiện với tựa đề Number Ten Blues, về sau đổi tên lại là Goodbye Saigon.

Thanh Lan đóng 8 bộ phim, trong đó có hai bộ phim truyền hình

Tóm lại, Thanh lan là một nghệ sĩ tài sắc vẹn toàn có tầm vóc quốc tế, thành công trên ba

lãnh vực, ca nhạc, kịch nghệ và điện ảnh. Đóng phim, đóng kịch, làm thơ và sáng tác nhạc.

Cuộc đời cũng lắm gian truân. Vượt biên bảy lần, hai lần bị bắt, nếm mùi tù tội dưới chế độ Cộng Sản. Xin tỵ nạn chính trị tại Hoa Kỳ ngày 28-12-1993.

Có thể nói “Cuộc đời lắm nổi gian truân đúng với câu hồng nhan bạc phận”

5 - Lò nhạc Tùng Lâm

5.1. Liên kết Tùng Lâm, Bảo Thu và Duy Khánh

Lò nhạc Tùng Lâm giới thiệu Trang Thanh Lan, Trang Kim Yến, Trang Mỹ Dung rồi Chế

Linh, Giang Tử. Riêng Trang Mỹ Dung là tên do gia đình đặt ra. Quái kiệt Tùng Lâm tuy

có môi trường lăng xê ca sĩ là Đại nhạc hội và Ban Tạp Lục trên đài truyền hình, nhưng

vì Tùng Lâm mù tịt về việc đào tạo thanh âm nên phải liên kết với lớp nhạc Bảo Thu và

Duy Khánh. Việc liên kết nầy tạo ra cơn sốt đối với các lò nhạc khác vì có đầy đủ môi

trường để mầm non trẻ phát triển tài năng. Tùng Lâm có chương trình đại nhạc hội, Bảo

Thu có chương trình truyền hình và lớp nhạc dạy thanh âm và nghệ thuật trình diễn. Chế

Linh thuộc lò Tùng Lâm nhưng được Duy Khánh đào tạo thành danh đến ngày hôm nay.

5.2. Câu chuyện về Tùng Lâm và Chế Linh

Năm 1963 phòng trà ca nhạc nở rộ ở Sài Gòn. Chỉ riêng quận 1 đã có mấy chục phòng trà

và vũ trường: Maxim’s, Tự Do, Queen Bee, Đêm Màu Hồng, Orchalet, Rex, Continental, Jo Marcel, Thanh Thế, Kim Sơn, Olympia, Văn Cảnh, Tháp ngà, Ritz, Baccara, Macabane,

Anh Vũ, Mỹ Phụng, Bồng Lai, Melody, Đệ Nhất Khách Sạn…Khách đến đó vừa nghe nhạc

vừa khiêu vũ.

6.2. Những ca sĩ nổi bật của phòng trà và vũ trường

Đó là thời điểm của Lệ Thu, Elvis Phương, Nhật Trường, Thanh Lan, Carol Kim, Ngọc Minh,

Lan Ngọc, Hồng Vân, Connie Kim, Cathy Huệ, Julie Quang…

Phòng trà Anh Vũ ra đời khoảng năm 1957 ở đường Bùi Viện. Lớp ca sĩ đầu tiên được biết

đến như danh ca Duy Khánh, Việt Ấn, Nhật Thiên Lan, Lệ Thanh, Thanh Thúy, Minh Hiếu.

Ca sĩ Việt Ấn để lại trong lòng khán giả với bản Hận Đồ Bàn làm say mê người nghe.

Cũng tại Anh Vũ, nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 lần đầu tiên đệm dương cầm cho Thanh Thúy hát

bài Ướt Mi của Trịnh Công Sơn. Dấu ấn sâu đậm còn in lại trong lòng công chúng là hàng

đêm Thái Thanh và ban hợp ca Thăng Long (Hoài Trung, Hoài Bắc) được đánh giá là “Tiếng

hát vượt thời gian”.

Năm 1963, Nguyễn Văn Đông là Trưởng Ban Tiếng Thời Gian của đài phát thanh Sài Gòn.

Ban nhạc gồm có: Lệ Thanh, Khánh Ngọc, Trần Văn Trạch, Minh Diệu, Mạnh Phát, Thu Hồ,

Anh Ngọc…

Thành lập hãng dĩa Continental và Sơn Ca. Năm 1960, Nguyễn Văn Đông và người bạn

tên Huỳnh Văn Tứ, một doanh nhân có tiếng ở Sài Gòn, thành lập hãng dĩa chú trọng về

tân nhạc và sân khấu cải lương.

Sản xuất những album riêng cho từng cá nhân. Lệ Thu Sơn Ca 9. Thái Thanh và Ban

Thăng Long với tên Sơn Ca 10. Tiếp theo là những dĩa Hà Thanh, Phương Dung, Thanh

Tuyền, Giao Linh…

Nguyễn Văn Đông thu nhận Giao Linh, Thanh Tuyền và Sơn Tuyền (Em Thanh Tuyền) l

àm học trò. Giao Linh nổi tiếng là “Nữ Hoàng Sầu Mộng”. Thanh Tuyền là “Nữ Hoàng Bolero”.