De stenen en stukjes bot zijn door Louis Leakey opgegraven in ‘Olduvai gorge’, Tanzania, Afrika. Het is even wennen aan mijn houterige bewegingen. Door de museumzaal zweeft een wit pijltje. Ik klik, draai mijn smartphone en wandel. Deze stenen werktuigen zijn de oudste dingen die de mens gemaakt heeft. Twee miljoen jaar later liggen ze hier in het British museum. De scherpe randen werden gebruikt om restjes vlees van prooidieren te schrapen en botten te breken om er merg uit te zuigen. Je kan er ook een scherpe punt mee maken aan een tak. Dit is een prehistorisch zakmes. Dankzij de proteïnen in het vlees kon ons brein groeien. Hier is ons bewustzijn ontstaan. De ‘Arts & Culture’-app van Google maakt deze virtuele omzwervingen mogelijk. Ik kan ook Musée d'Orsay, het Guggenheim of het MOMA in New York binnenwandelen. Vandaag ben ik in het British museum, Londen. Ik klik wat rond en laat de oude dingen op me af komen.

In de Egyptische zaal is altijd erg druk. Iedereen wil de mummies zien. Aan mijn voeten ligt Hornedjitef, een priester uit de tempel van Karnak in tweehonderdvijftig voor Christus. Op de wanden van de houten sarcofaag staan prachtige hiërogliefen. Het is niet alleen versiering. Dit is zijn Curriculum Vitae, wie hij was en wat hij deed. Een keurig pakketje. Sarcofagen zijn tijdmachines die je naar toekomst brengen. Hornedjitef heeft zich goed voorbereid. Zijn hart en longen zitten in aparte potjes. Op zijn kist staat een kaart van de godenwereld. Met die stoempige sterrenkaarten is hij niet veel in de ‘London Underground’.

Ondertussen wandel ik door de wereld van indianen in Ohio, Noord Amerika. In een vitrine ligt een tweeduizend jaar oude stenen otterpijp. Ik blijf even staan. Als je hem naar je mond brengt dan kijk je de otter recht in zijn ogen. Die waren ingelegd met fonkelende parels. Wauw, ik probeer het me voor te stellen. Het betoverende zingen van een sjamaan die je de pijp doorgeeft. Wat gebeurt er wanneer je hier psychedelica in rookt? Adem diep in en voel hoe je longen zich met rook vullen. Indianen hadden al lang ‘virtual reality’. Als de otter tot leven komt ben je klaar om de natuur in te trekken en je ‘spirit animal’ te ontdekken. Een virtueel dier dat je bijstaat en beschermt. Het museum bezit een grote collectie pijpen versierd met kikkers, schildpadden, eekhoorns. Ze liggen steriel achter glas. Ooit gingen ze van hand tot hand, nog vochtig van zweterige vingers en lippen. Het is een gek idee in deze corona-tijden. Het zal nog even duren voor wij elkaar zelf weer een hand kunnen geven. Deze pijpen zijn meer dan sleutels tot de godenwereld. Ze regelen ook relaties tussen mensen. Samen een pijp roken in een zweethut schept een band. Het ritueel geeft structuur aan de indianenmaatschappij. Hier ligt niet alleen een gebruiksvoorwerp maar een collectieve verhaal dat mensen met elkaar gedeeld hebben. Stel je over vijfduizend jaar een museum voor op een verre planeet. Technologische mensen lopen in en uit. In de zaal van de eenentwintigste eeuw ligt een mondmaskertje in een glazen vitrine.

Trappen zijn een luchtige onderneming geworden. Ik sta in één klik boven. Geen last meer van pijnlijke benen en voeten. Voor me ligt een lange gang. Welke zaal nemen we? Euhm … de tweede rechts. Klik. Ik bevind me tussen maquettes van oude zeilschepen en navigatie-instrumenten. Hier voel je de maritieme macht en glorie van Engeland in de 18de en 19de eeuw. Een blinkend voorwerpje in het midden van de zaal wekt mijn aandacht. Ik klik mezelf dichterbij. Het is een astrolabium. Dit navigatie-instrument is een voorloper van het kompas, het past net in je hand. Je kan er mee zien hoe laat het is, je horoscoop lezen en je plaats bepalen aan de hand van de sterren. Deze arabische technologie werd gebruikt om de richting naar Mekka te bepalen maar ze hield ook handelskaravanen op de juiste route. Die vervoerden zijde en kruiden van het verre oosten naar Europa. De eerste Europese ontdekkingsreizigers zullen later een astrolabium gebruiken op hun reizen rond de wereld. Wat me fascineert is dat er zowel Spaanse, Hebreeuwse als Arabische inscripties opstaan. Dit astrolabium is vermoedelijk gemaakt in Spanje, veertiende eeuw. Het staat symbool voor de machten en ideeën op dat moment. Drie grote culturen in één voorwerp. Het heeft iets hoopvol. Geld en handel overstijgen toch religieuze en culturele barrières. Alhoewel, het laat middeleeuwse Spanje was weliswaar een bloeiend kruispunt van geld en ideeën maar er was evengoed sprake van discriminatie en geweld. Hoe cultuur, religie en economie zich tot elkaar verhouden is altijd boeiend. Deze laatmiddeleeuwse smartphone stelt ons voor heel wat vragen.

Er ligt een tijger op mijn zetel. Echt waar. Ik loop voorzichtig om het beest heen. Virtuele dieren toveren is simpel geworden. Neem je smartphone, gooi ‘tiger’ in Google, klik op 'search', daarna op 3D, geef Safari toegang tot je camera en klaar. Voorlopig werkt het alleen met tijgers, pinguïns, een menselijke skelet en planeten. Meer dieren, organen en sterrenstelsels zullen snel volgen. Ze zitten voorlopig in het schermpje van mijn smartphone maar nog even en er lopen virtuele huisdieren door je appartement. Met de ‘Arts & Culture app’ projecteer je nu al beroemde schilderijen in je huiskamer. Wat zal ik vandaag eens ophangen? De Mona Lisa van Leonardo Da Vinci, een ontwapenend portret van een Amsterdamse koopman in de 17de eeuw geschilderd door Rembrandt of een Seagram mural van Mark Rothko. De verschuiving naar het virtuele was al even bezig. Op de vlucht voor het coronavirus trekken we ons nog verder terug in cyberspace. Wat is nog echt? Droom ik dit? De Chinese filosoof Zhuangzi zei het in vierde eeuw voor Christus zo: ‘ooit droomde ik dat ik een vlinder was. Nu ik terug wakker ben weet ik niet of ik Zhuangzi ben die droomde dat hij een vlinder was of een vlinder ben die droomt dat hij Zhuangzi is.’