สะกดอย่างไรให้ถูกต้อง
การใช้ภาษาในการสื่อสาร ไม่ว่าจะด้วยการพูด และการเขียน หรืออ่านจำเป็นต้องใช้ให้ถูกต้องโดยมีหลักการไว้ดังนี้
การใช้ตัวสะกด
ถ้าเป็นคำภาษาไทยแท้จะใช้ตัวสะกดตรงตามมาตราตัวสะกด เช่น จง บิน ชม เชย เดียว ปัก รด พบ เป็นต้น ส่วนคำภาษาไทยที่มาจากภาษาต่างประเทศนั้นมีทั้งสะกดตรงตามมาตราและใช้ตัวสะกดหลายตัวตามรูปศัพท์เดิม โดยเฉพาะภาษาบาลีสันสกฤต เช่น
1. คำในภาษาไทยที่มาจากภาษาเขมร ภาษาบาลี สันสกฤตบางคำ และคำที่มาจากภาษาอื่น ที่ใช้ตัวสะกดตรงตามมาตรา
คำไทยที่มาจากภาษาเขมร เช่น จำนอง ดำเนิน ขจัด อำนวย บังคม เป็นต้น
คำไทยที่มาจากภาษาบาลี สันสกฤต เช่น ทาน คำไทยที่มาจากภาษาอื่น เช่น มังคุด
2. คำไทยที่มาจากภาษาบาลี สันสกฤตมีตัวสะกดอยู่ในมาตรา แม่ กน กก กด กบ อาจจะใช้ตัวสะกดได้หลายตัวตามรูปในภาษาเดิม
ดังตัวอย่างต่อไปนี้
2.1 คำในแม่ กน เช่น
พน ใช้ น สะกด แปลว่า ป่า ศัพท์เดิม พน อ่าน พะ นะ
ชล ใช้ ล สะกด แปลว่า น้ำ ศัพท์เดิม ชล อ่าน ชะ ละ
บุญ ใช้ ญ สะกด แปลว่า ความดี ศัพท์เดิม ปุญญ อ่าน ปุน ยะ
คุณ ใช้ ณ สะกด แปลว่า ความเกื้อกูล ศัพท์เดิม คุณ อ่าน คุ ณะ
พร ใช้ ร สะกด แปลว่า ความดี ศัพท์เดิม วร อ่าน วะ นะ
2.2 คำในแม่ กก เช่น
ชนก ใช้ ก สะกด แปลว่า พ่อ ศัพท์เดิม ชนก อ่าน ชะ นะ กะ
มุข ใช้ ข สะกด แปลว่า หน้า ปาก ทาง ศัพท์เดิม มุข อ่าน มุก ขะ
มัค ใช้ ค สะกด แปลว่า หนทาง ศัพท์เดิม มค อ่านว่า มัก คะ
เมฆ ใช้ ฆ สะกด แปลว่า ไอน้ำรวมตัวกันเป็นกลุ่ม ลอยตัวอยู่ในอากาศ เมฆ อ่านว่า เม ฆะ
จักร ใช้ กร สะกด แปลว่า อาวุธ ศัพท์เดิม จกร อ่าน จัก กระ
2.3 คำในแม่ กด เช่น
อนุญาต พยางค์หลังใช้ ต สะกด แปลว่า ยินยอมให้ ศัพท์เดิม อนุญาต
อ่านว่า อะ นุน ยา ตะ
สัจ ใช้ จ เป็นตัวสะกด แปลว่า การตั้งความสัตย์ ศัพท์เดิม สัจฺจ
อ่านว่า สัต จะ
พืช ใช้ ช เป็นตัวสะกด แปลว่า เมล็ดพันธุ์ไม้ ศัพท์เดิ พืชและวีช
อ่านว่า พี ชะ และ วี ชะ
ครุฑ ใช้ ฑ สะกด หมายถึง พญานกที่เป็นพาหนะของพระนารายณ์
ศัพท์เดิม ครุฑ อ่านว่า คะ รู ดะ
รัฐ ใช้ สะกด แปลว่า ประเทศ ศัพท์เดิม ร ฏ ฐ
อ่านว่า รัต ถะ
รถ ใช้ ถ สะกด แปลว่า ยานที่มีล้อสำหรับเคลื่อนไป
ศัพท์เดิม รถ อ่านว่า ระ ถะ
อาพาธ อ่านว่า อา พา ทะ
ชาติ ใช้ ติ สะกด แปลว่า เกิด ศัพท์เดิม ชาติ อ่านว่า ชา ติ
เหตุ ใช้ ตุ สะกด แปลว่า ที่มา ศัพท์เดิม เหตุ อ่านว่า เห ตุ
มาตร ใช้ ตร สะกด แปลว่า เครื่องวัดต่าง ๆ ศัพท์เดิม มาตร
อ่านว่า มาด ตระ
เพชร ใช้ ชร สะกด แปลว่า ชื่อแก้วที่แข็งที่สุดและมีน้ำแวววาวกว่า
พลอยอื่น ๆ ศัพท์เดิม วชฺร และ วชิร อ่านว่า วัด ชระ และ
วะ ชิ ระ
ทิศ ใช้ ศ สะกด แปลว่า ด้าน ข้าง ทาง เบื้อง
ศัพท์เดิม ทิศ อ่านว่า ทิ สะ
คำในแม่กด ในภาษาบาลี สันสกฤตใช้พยัญชนะหลายตัวเป็นตัวสะกด จึงต้องสังเกตและจดจำให้ดีจึงจะสามารถเขียนได้ถูกต้องตามสะกดการันต์
2.4 คำในแม่ กบ เช่น
บาป ใช้ ป สะกด แปลว่า ความชั่ว ศัพท์เดิม บาป อ่านว่า ปา ปะ
เสพ ใช้ พ สะกด แปลว่า กิน บริโภค ศัพท์เดิม เสพ อ่านว่า เส พะ
โลภ ใช้ ภ สะกด แปลว่า ความอยากได้ไม่รู้จักพอ ศัพท์เดิม โลภ อ่านว่า โล พะ
3. คำที่มาจากภาษาเขมร เรานำมาใช้ในลักษณะคำแผลงต่าง ๆ มีข้อควรสังเกต คือ เมื่อแผลงคำแล้ว ตัวสะกดจะเป็นตัวเดียวกับคำเดิม เช่น
เกิด เป็น กำเนิด
จรัส เป็น จำรัส
ตรวจ เป็น ตำรวจ
ตรัส เป็น ดำรัส
เสร็จ เป็น สำเร็จ
ฯลฯ
4. คำที่มาจากภาษาบาลี สันสกฤตบางคำจะมีตัวสะกดและตัวตามในภาษาไทย เรานำมาใช้ทั้งรูปแบบเต็มรูปและตัดตัวสะกดออกบ้าง
วุฑฒิ ไทยใช้ วุฒิ
รฏฐ ไทยใช้ รัฐ
อฑฒ ไทยใช้ อัฒ เช่น อัฒจันทร์
การประและไม่ประวิสรรชนีย์
การประวิสรรชนีย์ มีหลักดังนี้
1. คำไทยแท้ที่ออกเสียง อะ ชัดเจน และคำที่ย่อส่วนจากคำประสม เช่น มะม่วง มะนาว กระทะ สะอึก เป็นต้น ยกเว้นคำบางคำ เช่น ณ ธ ทนาย ฯพณฯ เป็นต้น
2. คำที่มาจากภาษาบาลี สันสกฤต ถ้าต้องการใช้อ่านออกเสียง สระ อะ ที่ท้ายพยางค์ ให้ประวิสรรชนีย์ที่พยางค์ท้าย เช่น พละ ศิลปะ สาธารณะ ทักษะ มรณะ สมณะ ฯลฯ
3. คำที่มาจากภาษาบาลี สันสกฤตที่มีพยางค์หน้าออกเสียง กระ ตระ ประ ในภาษาไทย ให้ประวิสรรชนีย์ เช่น กระษัย กระษาปณ์ ตระกูล ประกาศ ประสาท ประโยชน์ ประชาราษฎร์ ฯลฯ
4. คำที่ไม่ทราบที่มาได้แน่ชัดว่ามาจากภาษาใด แต่ถ้าอ่านออกเสียง อะ ให้ประวิสรรชนีย์ เชน กะละแม กะหล่ำ กะละมัง สะอาด สะครวญ สะดือ โพระดก พะโล้ สะระแหน่ จะละเม็ด สะวี้ดสะว้าด ปะเหลาะ ปะแหละ ฯลฯ
การไม่ประวิสรรชนีย์ มีหลักดังนี้
คำที่ออกเสียง อะ ไม่เต็มมาตรา หรือคำที่เป็นอักษรนำ เช่น กนก ขนม ฉลาด สมอง ฯลฯ ยกเว้นกะรัต
คำสมาสในภาษาบาลี สันสกฤต ซึ่งมีเสียง อะ ระหว่างคำ เช่น พลศึกษา ศิลปกรรม เป็นต้น หรือคำที่มีเสียง อะ ที่พยางค์หน้าของคำ
คำที่มาจากภาษาเขมรมีพยัญชนะต้น 2 ตัวซ้อนกัน ในภาษาไทยอ่านออกเสียงพยัญชนะ ตัวหน้าเป็น อะ ไม่ต้องประวิสรรชนีย์ เช่น จรูญ จรวย จรวด ผม ผจญ สลา สมอง ขโมย ขนง ขนาน ขนาบ ขนบ ถนน ถนอม
คำทับศัพท์ภาษาอังกฤษอาจจะประหรือไม่ประวิสรรชนีย์ให้ถือปฏิบัติตามแนวที่นิยมเขียนกันมา เชน เยอรมัน อเมริกา สติกเกอร์ โปสเตอร์ ไอศกรีม อะลูมิเนียม อะตอม อะมีบา
การใช้คำ อำ อัม และ อำม
อำ ( _ำ )
1. ใช้กับคำไทยทั่วไป เช่น ชำ คำ จำ รำ เป็นต้น
2. ใช้กับคำแผลงที่มาจากภาษาอื่น เช่น เกิด กำเนิด ตรวจ ตำรวจ เป็นต้น
อัม ( _ั ม )
1. ใช้คำที่เป็นสระ อะ มีตัว ม สะกดในภาษาบาลี สันสกฤต เช่น คัมภีร์ สัมผัส สัมภาษณ์ อัมพร เป็นต้น
2. ใช้กับคำที่มาจากภาษาอังกฤษ เช่น กิโลกรัม ปั๊ม อัลบั้ม เป็นต้น
อำม (_ำ ม )
ใช้กับคำที่มีเสียงสระ อะ แล้วมี ม ตามในภาษาบาลี สันสกฤต เช่น อำมาตย์ อำมฤต อำมหิต เป็นต้น
การใช้ ไอ ใอ อัย ไอย ( ไ- ใ- -ัย ไ-ย )
1. การใช้ ไ- สระไอไม้มลาย ใช้กับคำไทยทั้งหมด เช่น ไกล ไคล ใจ ไหม ตระไคร้ ไฟ ไข
ได้ ไป ฯลฯ เว้นแต่คำไทยที่ใช้สระไอไม้ม้วน 20 คำ และคำมาจากภาษาอื่น นอกจากภาษาบาลี สันสกฤตให้ใช้ ไอ เหมือนภาษาไทยทั้งสิ้น
คำแผลงมาจาก สระ อิ อี เอ เป็นสระไอในภาษาไทยให้ใช้สระไอไม้มลาย เช่น วิจิตร ไพจิตร วิหาร ไพหาร ตรี ไตร ฯลฯ หรือคำบาลี สันสกฤตเดิมมีสระไออยู่แล้ว ให้ใช้ ไอ เช่น
ไอศวรย ไอศวรรย์ ไมตรี ไมตรี ฯลฯ คำที่มาจากภาษาอื่นไม่ใช่ภาษาบาลี สันสกฤตให้ใช้สระไอ เช่น ไกเชอร์ เซียงไฮ กำไร ไนลอน ไนโตรเจน ไฉน ไสว ฯลฯ
2. การใช้ ใ- สระใอไม้ม้วน ใช้กับ คำ 20 คำ ดังนี้
ใฝ่ใจใครใคร่รู้ให้ ใหลหลง
ในใหม่ใส่ใหญ่ยง ต่ำใต้
ใดใช่ใช้ใบบง ใยยืด
ใส่สะใภ้ใกล้ใบ้ สิบม้วนสองหน
หรือ
ผู้ใหญ่หาผ้าใหม่ ให้สะใภ้ใช้คล้องคอ
ใฝ่ใจเอาใส่ห่อ มิหลงใหลใครขอดู
จะใคร่ลงเรือใบ ดูน้ำใสและปลาปู
สิ่งใดอยู่ในตู้ มิใช่อยู่ใต้ตั่งเตียง
บ้าใบถือใยบัว หูตามัวมาใกล้เคียง
เล่าท่องอย่าละเลี่ยง ยี่สิบม้วนจำจงดี
3. การใช้ -ั ย ( อัย )
ใช้คำที่มาจากภาษาบาลี สันสกฤต ซึ่งมีเสียงอะ และ ย ตาม และถ้าในภาษาเดิมมี ย สะกดและ ย ตามเมื่อนำมาใช้ในภาษาไทยให้คง ย ไว้
ชัย มาจาก ชย
วัย ” วย
นัย ” นย
อาลัย ” อาลย
อุทัย ” อุทย
อัยยะ ” อยย
อัยยิกา ” อยยิกา
4. การใช้ ไ-ย (ไอย)
ใช้กับคำที่มาจากภาษาบาลีซึ่งมีสระ เอ มี ย สะกด และมี ย ตาม เ ยย เอย ย เมื่อนำมาใช้ในภาษาไทย แผลงเป็น “ไอย” เช่น
ไวยากรณ์ มาจาก เวยฺยากรณ์
อธิปไตย ” อธิปเตยฺย
ไทยทาน ” เทยฺยทาน
เวไนย ” เวเนยฺย
อสงไขย ” อสงฺเขยฺย
การใช้วรรณยุกต์
การใช้วรรณยุกต์ได้ถูกต้องนั้น จะต้องมีความรู้ในเรื่องต่อไปนี้
1. ไตรยางค์ หรือ อักษร 3 หมู่ ได้แก่
อักษรสูง มี 11 ตัว ได้แก่ ษ ฆ ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ษ ส ห
อักษรกลาง มี 9 ตัว ได้แก่ ก จ ฎ ฏ ด ต บ ป อ
อักษรต่ำ มี 24 ตัว แบ่งออกเป็น 2 ชนิด ดังนี้
อักษรต่ำคู่ มี 14 ตัว ได้แก่ ค ต ฆ ช ฌ ซ ฑ ฒ ท ธ พ ภ ฟ ฮ
อักษรต่ำเดี่ยว มี 10 ตัว ได้แก่ ง ญ ณ น ม ย ร ล ฬ ว
2. คำเป็นคำตาย
2.1 คำเป็น คือ คำที่มีลักษณะอย่างใดอย่างหนึ่งต่อไปนี้
ประสมกับสระเสียงยาวในแม่ ก กา เช่น ปี มา
ประสมกับสระ อำ ไอ ใอ เอา เช่น ไป ใกล้ ขำ
มีตัวสะกดในมาตราแม่ กง กน เกย เกอว เช่น ตรง จน กลม เชย เดียว
2.2 คำตาย คือ คำที่มีลักษณะอย่างใดอย่างหนึ่งต่อไปนี้
ประสมกับสระเสียงสั้นในมาตราแม่ ก กา ยกเว้น อำ ไอ ใอ เอา เช่น จะ ผุ ติ มีตัวสะกดในมาตราแม่ กก กด กบ
3. การผันอักษร มีหลักการดังนี้
อักษรสูง คำเป็น พื้นเสียงเป็นเสียงจัตวา ผันด้วย วรรณยุกต์ เป็นเสียงเอก ผันด้วยวรรณยุกต์ ่ วรรณยุกต์ ้ เป็นเสียงโท เช่น ผา ผ่า ผ้า ขาม ข่าม ข้าม
อักษรสูง คำตาย พื้นเสียงเป็นเสียงเอก ผันเสียงวรรณยุกต์ ้ เป็นเสียงโท เช่น ฉะ ฉ้ะ ขบ ขบ
อักษรกลาง คำเป็น พื้นเสียงเป็นเสียงสามัญ ผันด้วยวรรณยุกต์ ่ ้ ๊ ๋ เป็นเสียง เอก โท ตรี จัตวา ตามลำดับ เช่น ปะ ป้า ปะ ป๋ะ โกะ โก้ะ โก๊ะ โก๋ะ
อักษรต่ำ คำเป็น พื้นเสียงเป็นเสียงสามัญ ผันด้วย วรรณยุกต์ ่ ้ เป็นเสียงโท ตรี ตามลำดับ เช่น คา ค่า ค้า เทา เท่า เท้า
อักษรต่ำ คำตาย สระเสียงสั้น พื้นเสียงเป็นเสียง ตรี ผัน ด้วยวรรณยุกต์ เป็นเสียงโทผันด้วยวรรณยุกต์ ๋ เป็นเสียงจัตวา เช่น คะ คะ ค๋ะ
อักษรต่ำ คำตายสระเสียงยาว พื้นเสียงเป็นเสียงโท ผันด้วยวรรณยุกต์ ๊ เป็นเสียงตรีผันด้วยวรรณยุกต์ ๋ เป็นเสียงจัตวา เช่น คาบ ค้าบ ค๋าบ
อักษรต่ำต้องอาศัยอักษรสูงหรืออักษรกลางช่วย จึงจะผันได้ครบ 5 เสียง เช่น คา ข่า ข้า ค้า ขา เลา เหล่า เล่า เหล้า เล้า เหลา
ข้อสังเกต
1. อักษรสูงและอักษรกลางจะมีรูปวรรณยุกต์ตรงกับเสียงวรรณยุกต์
2. อักษรสูงและอักษรต่ำไม่ใช้วรรณยุกต์ตรีเลย
3. อักษรต่ำจะมีเสียงวรรณยุกต์สูงกว่ารูปวรรณยุกต์
4. อักษรเดี่ยวหรืออักษรต่ำเดี่ยวเมื่อต้องการผันให้ครบ 5 เสียง ต้องใช้อักษรสูงหรืออักษรกลางนำ เช่น ยา หย่า อย่า ย่า ย้า หยา
5. อักษรคู่และอักษรสูงต้องอาศัยอักษรที่คู่กันช่วย จึงจะผันได้ครบ 5 เสียง เช่น
คา ข่า ค่า ข้า ค้า ขา
การใช้เครื่องหมายทัณฑฆาต ( ์)
เครื่องหมายทัณฑฆาต ใช้เขียนเหมือนพยัญชนะที่ไม่ต้องการออกเสียง ซึ่งเราเรียกว่า ตัวการันต์ มีหลักการดังนี้
1. พยัญชนะที่อยู่ข้างหลังตัวสะกด ถ้ามีเครื่องหมายทัณฑฆาต ถือว่าพยัญชนะตัวนั้นเป็น ตัวการันต์ไม่ต้องออกเสียง เช่น เสาร์ ไมค์ ยักษ์ อาทิตย์ เป็นต้น
2. พยัญชนะที่อยู่ข้างหลังตัวสะกดสองตัวหรือสามตัว ถ้าตัวใดตัวหนึ่งมีเครื่องหมายทัณฑฆาตกำกับถือว่า พยัญชนะทั้งสองตัวเป็นตัวการันต์ ไม่ต้องออกเสียง เช่น วันจันทร์ พระอินทร์ พระลักษณ์ เป็นต้น
ทั้งนี้ จะไม่ใช้เครื่องหมายทัณฑฆาตกับตัวสะกดที่เป็นอักษรควบกล้ำ และตัวสะกดที่มีสระกำกับ เช่น จักร มิตร เกียรติ เป็นต้น