การอ่านออกเสียง
การอ่านออกเสียง หมายถึง การอ่านที่ผู้อื่นสามารถได้ยินเสียงอ่านด้วยการออกเสียงมักไม่นิยมอ่านเพื่อการรับสารโดยตรงเพียงคนเดียว เว้นแต่ในบางครั้งเราอ่านบทประพันธ์เป็นท่วงทำนองเพื่อความไพเราะเพลิดเพลินส่วนตัว แต่ส่วนใหญ่แล้วการอ่านออกเสียงมักเป็นการอ่านให้ผู้อื่นฟัง การอ่านประเภทนี้มีหลายโอกาส คือ
1. การอ่านออกเสียงเพื่อบุคคลในครอบครัวหรือผู้ที่คุ้นเคย
เป็นการอ่านที่ไม่เป็นทางการ การอ่านเพื่อบุคคลในครอบครัว เช่น อ่านนิทาน หนังสือพิมพ์ ข่าว จดหมาย ใบปลิว คำโฆษณา ใบประกาศ หนังสือวรรณคดีต่าง ๆ เป็นการเล่าสู่กันฟัง อ่านเพื่อให้เพื่อนฟัง อ่านให้คนบางคนที่อ่านหนังสือไม่ออกหรือมองไม่เห็น เป็นต้น
2. การอ่านออกเสียงที่เป็นทางการหรืออ่านในเรื่องของหน้าที่การงาน
เป็นการอ่านที่เป็นทางการ มีระเบียบแบบแผนในการอ่านอย่างรัดกุมกว่าการอ่านออกเสียงเพื่อบุคคลในครอบครัวหรืออยู่ที่คุ้นเคย เช่น การอ่านในห้องเรียน อ่านในที่ประชุม อ่านในพิธีเปิดงาน อ่านคำปราศรัย อ่านสารในโอกาสที่สำคัญต่าง ๆ การอ่านของสื่อมวลชน เป็นต้น
จุดมุ่งหมายในการอ่านออกเสียง
1. เพื่อให้อ่านออกเสียงได้ถูกต้องตามอักขรวิธี
2. เพื่อให้รู้จักใช้น้ำเสียงบอกอารมณ์และความรู้สึกให้สอดคล้องกับเนื้อหาของเรื่องที่อ่าน
3. เพื่อให้เข้าใจเรื่องที่อ่านได้ถูกต้อง
4. เพื่อให้ผู้อ่านมีความรู้และเข้าใจในเนื้อเรื่องที่อ่านได้อย่างชัดเจน
5. เพื่อให้ผู้อ่านและผู้ฟังเกิดความเพลิดเพลิน
6. เพื่อให้เป็นการรับสารและส่งสารอีกวิธีหนึ่ง
หลักการอ่านออกเสียง
1. อ่านออกเสียงให้ถูกต้องและชัดเจน
2. อ่านให้ฟังพอที่ผู้ฟังได้ยินทั่วถึง
3. อ่านให้เป็นเสียงพูดโดยธรรมชาติ
4. รู้จักทอดจังหวะและหยุดหายใจเมื่อจบข้อความตอนหนึ่ง ๆ
5. อ่านให้เข้าลักษณะของเนื้อเรื่อง เช่น บทสนทนา ต้องอ่านให้เหมือนการสนทนากัน อ่านคำบรรยาย พรรณนาความรู้สึก หรือปาฐกถาก็อ่านให้เข้ากับลักษณะของเรื่องนั้น ๆ
6. อ่านออกเสียงและจังหวะให้เป็นตามเนื้อเรื่อง เช่น ดุหรือโกรธ ก็ทำเสียงแข็งและเร็ว ถ้าเป็นเรื่องเกี่ยวกับคร่ำครวญ อ้อนวอน ก็ทอดเสียงให้ช้าลง เป็นต้น
7. ถ้าเป็นเรื่องร้อยกรองต้องคำนึงถึงสิ่งต่อไปนี้ด้วย
7.1 สัมผัสครุ ลหุ ต้องอ่านให้ถูกต้อง
7.2 เน้นคำรับสัมผัสและอ่านเอื้อสัมผัสใน เพื่อเพิ่มความไพเราะ
7.3 อ่านให้ถูกต้องตามจังหวะและทำนองนิยม ตามลักษณะของร้อยกรองนั้น ๆ
ยังมีการอ่านออกเสียงอีกประการหนึ่ง การอ่านทำนองเสนาะ เป็นลักษณะการอ่านออกเสียงที่มีจังหวะทำนองและออกเสียงสูงต่ำ เพื่อให้เกิดความไพเราะ การอ่านทำนองเสนาะนี้ผู้อ่านจะต้องเข้าใจลักษณะบังคับของคำประพันธ์แต่ละชนิดและรู้วิธีอ่านออกเสียงสูงต่ำ การทอดเสียง การเอื้อนเสียง ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของคำประพันธ์ชนิดต่าง ๆ ด้วย การอ่านทำนองเสนาะนี้ เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมาช้านาน ซึ่งเป็นสิ่งที่คนไทยทุกคนควรภูมิใจและรักษาวัฒนธรรมล้ำค่านี้ไว้เพื่อถ่ายทอดสืบต่อกันไปชั่วลูกชั่วหลาน
การอ่านออกเสียงให้ผู้ฟัง จะต้องอ่านให้ชัดเจนถูกต้องได้ข้อความครบถ้วนสมบูรณ์ มีลีลาการอ่านที่น่าสนใจและน่าติดตามฟังจนจบ
การอ่านเร็ว
คนที่มีนิสัยรักการอ่าน ย่อมเป็นผู้ที่มีความรอบรู้ มีความนึกคิดลึกซึ้งและกว้างขวาง ทั้งยังได้รับความบันเทิงในชีวิตมากขึ้นอีกด้วย การอ่านที่ใช้มากในชีวิตประจำวัน คือ การอ่านในใจ เพราะสามารถอ่านได้รวดเร็ว ไม่ต้องกังวลกับการเปล่งเสียงกับตัวหนังสือ การอ่านในใจที่ดี ผู้อ่านจะต้องรู้จักใช้สายตา กิริยาท่าทาง มีสมาธิ ความตั้งใจและกระบวนการอ่านในใจ เช่น การเข้าใจความหมายของคำ รู้จักค้นหาความหมายของคำ หรือเดาความหมายได้ รู้จักจับใจความแล้วรู้จักพิจารณาตาม รวมทั้งต้องเป็นผู้ที่สามารถอ่านได้รวดเร็วอีกด้วย เพื่อเป็นการทดสอบตนเองว่าสามารถอ่านหนังสือได้เร็วหรือไม่ให้ผู้เรียนอ่านข้อความต่อไปนี้ แล้วจับใจความของเรื่องโดยใช้เวลา 8 นาที
หลักการอ่านเร็ว
ในการฝึกตนเองให้เป็นคนอ่านเร็ว ควรได้เริ่มต้นฝึกสม่ำเสมอทีละเล็กละน้อย โดยฝึกอ่านในใจที่ถูกวิธีและจะต้องฝึกฝนในสิ่งต่อไปนี้
1. มีสมาธิในการอ่าน ในขณะที่อ่าน จะต้องสนใจและเอาใจจดจ่อต่อสิ่งที่อ่าน ไม่ปล่อยใจวอกแวกคิดเรื่องอื่น จะทำให้จับใจความของเรื่องไม่ได้ตลอดและความสามารถในการอ่านช้าลงไป
2. จับตาที่ตัวหนังสือ โดยใช้สายตาจับอยู่ในช่วงเวลาเล็กน้อยแล้วเคลื่อนสายตาต่อไปอย่างรวดเร็ว การฝึกจับตาเช่นนี้ต้องกระทำบ่อย ๆ และจับเวลาทดสอบความสามารถในการจับสายตา และเคลื่อนสายตาให้ได้รวดเร็วเพื่อทดสอบความก้าวหน้า
3. ขยายช่วงสายตาให้กว้าง ช่วงสายตาหมายถึง ระยะจากจุดที่สายตาจับจุดหนึ่งไปยังจุดที่สายตาจับในคราวต่อไป การรู้จักขยายสายตาให้กว้างจะช่วยให้อ่านหนังสือได้เร็ว
4. ไม่อ่านย้อนกลับไปกลับมา หมายถึง การทวนสายตาย้อนกลับไปกลับมายังคำที่ไม่เข้าใจซึ่งทำให้เสียเวลา
5. เปลี่ยนบรรทัดให้แม่นยำ โดยกวาดสายตากลับมาทางซ้ายเพื่อขึ้นบรรทัดใหม่ เมื่ออ่านจบแต่ละบรรทัดและต้องกำหนดบรรทัดให้แม่นยำไม่อ่านข้ามบรรทัด หรืออ่านซ้ำบรรทัดเดิม ซึ่งทำให้ความคิดสับสนการฝึกในระยะแรกเริ่มอาจใช้ไม้บรรทัดหรือกระดาษปิดข้อความบรรทัดล่างไว้ แล้วเลื่อนลงเรื่อย ๆ ค่อย ๆ เพิ่มความเร็วขึ้นจนชำนาญจึงอ่านโดยไม่ต้องใช้สิ่งอื่นมาปิด
ผู้เรียนอ่านจบภายในเวลา 8 นาทีหรือไม่
อ่านจบแล้ว ลองตอบคำถามดู เพราะการอ่านหนังสือได้เร็วนั้นต้องจับใจความได้ด้วย
ผู้ที่ใช้สรรพนามว่าผมในเรื่องนี้ชื่ออะไร
พ่อของจำเนียรมีอาชีพอะไร
ทำไมครูปรีชาจึงเรียกพวกที่เอาของมาแลกข้าวว่าตัวเหลือบ
จากเรื่องนี้ ใครเป็นผู้ที่เอาเปรียบชาวนามากที่สุด
ผู้เรียนอ่านเรื่องนี้แล้วได้ข้อคิดอะไรบ้าง
การอ่านหนังสือให้เร็ว นอกจากใช้เวลาช่วงสั้น ๆ อ่านหนังสือให้ได้มากที่สุดแล้ว จะต้องจับใจความเป็นหนังสือให้ได้ครบถ้วน อ่านแล้วเข้าใจเรื่องตลอดด้วย
ลองคิดดูซิว่า เหตุที่อ่านไม่ทันหรือจับใจความไม่ได้ตลอดเพราะเหตุใด
ถ้าเราลองคิดหาเหตุผล โดยเอาตัวเองเป็นหลัก อาจได้คำตอบหลายอย่าง เช่น ไม่มีสมาธิ อ่านกลับไปกลับมา สับสนจึงทำให้อ่านช้า หรือไม่เข้าใจคำศัพท์บางคำ เป็นต้น
การอ่านเพื่อเข้าใจความหมายของสำนวน
การอ่านเพื่อทำความเข้าใจ ความหมายของสำนวน ต้องอาศัยถ้อยคำสิ่งแวดล้อม บริบทเพื่อสรุปสาระสำคัญ
ความหมายของสำนวน สำนวน คือ ถ้อยคำที่มีความหมายไม่ตรงตามความหมายปกติของคำนั้น ๆ
หลักการอ่าน เพื่อเข้าใจความหมายของสำนวน
2.1 อ่านข้อความอย่างละเอียด เพื่อจับใจความสำคัญ เข้าใจเนื้อเรื่องและเข้าใจความหมายของสำนวน
2.2 สังเกตเนื้อความตามบริบท ทำให้ตีความหมายของสำนวนได้ถูกต้อง
2.3 ตีความหมายของสำนวน ต้องตรงประเด็นตามบริบท
การอ่านเพื่อเข้าใจโวหารต่าง ๆ
ผู้เขียนต้องใช้โวหารประกอบการเขียน เช่น พรรณนาโวหาร อุปมาโวหาร สาธกโวหาร ฯลฯ เพื่อให้งานเขียนมีคุณค่า
ความหมายของโวหาร
โวหาร คือ ท่วงทำนองในการเรียบเรียงถ้อยคำทั้งในวรรณกรรมร้อยแก้วและร้อยกรอง โวหารที่ใช้กันทั่วไปมี 5 โวหาร ดังนี้
1.1 บรรยายโวหาร คือ การเล่าเรื่องไปตามเหตุการณ์ เช่นการเขียนบทความ การเล่านิทาน เล่าประวัติบุคคล ตำนาน ต้องอธิบายให้เป็นไปตามลำดับ
ตัวอย่าง บรรยายโวหาร
มนุษย์มีความเชื่ออยู่อย่างหนึ่งซึ่งสืบมาแต่โบราณนานไกล ว่าคนที่เกิดมาทั้งเด็กและผู้ใหญ่ไม่ว่าจะเป็นหญิง หรือชาย ย่อมมีอะไรอยู่อย่างหนึ่งสิงอยู่ภายในร่างกายมาแต่กำเนิดสิ่งที่ว่านี้ถ้าอยู่กับเนื้อกับตัวของผู้ใดผู้นั้นก็จะมีความสุขความสบาย ไม่ป่วยไข้ได้ทุกข์ถ้าสิ่งนั้นหนีหายไปจากตัวก็จะทำให้ผู้นั้นเป็นไข้ได้ทุกข์และอาจถึงแก่ความตายได้ ถ้าสิ่งนั้นไม่กลับคืน อยู่ในร่างกาย สิ่งที่กล่าวนี้ภาษาไทยเรียกว่า ขวัญ อันเป็นคำมีความหมายในภาษาที่เข้าใจกันอย่างเลา ๆ แล้วก็ยุ่งด้วย ที่ว่ายุ่งเพราะเป็นสิ่งมองไม่เห็นตัวว่ามีรูปร่างเป็นอย่างไร
(ขวัญและประเพณีทำขวัญ ของ เสฐียรโกเศศ)
1.2 พรรณนาโวหาร คือ การเขียนเล่นเรื่องอย่างประณีตมักแทรกความรู้สึกของผู้เขียนด้วยทำให้ผู้อ่านเกิดความรู้และอารมณ์คล้อยตาม เช่น การพรรณนาความสวยงามคุณความดีตลอดจนพรรณนาอารมณ์และความรู้สึกในใจ ฯลฯ
ตัวอย่าง พรรณนาโวหาร
ไม้ผล เช่น ละมุด มะม่วง ขนุน พ่อปลูกไว้ข้างสนามและบริเวณมุมข้าง ส่วนที่เลื้อยรอบบ้านก็มีเถาวัลย์และสายหยุดขึ้นอยู่คนละมุม ราตรีอยู่ตรงบันไดขึ้นหอหน้าบ้าน ซึ่งเป็นทางไปห้องรับแขก ชะลูดปลูกอยู่ที่สะพานข้ามท้องร่องเล็ก ๆ อยู่กึ่งกลางระยะจากตัวบ้านไปยังประตูรั้วบ้าน คนละด้านกับเถาพวงครามดอกสีม่วง ใบแข็งด้วย ถ้าไปถูกมันจะคัน แต่ดอกเป็นสีครามเป็นช่อยาวมองดูสวยและบานอยู่ได้หลายวัน ถ้าดอกร่วงจะหมุนเพราะกลีบของมันเป็นเฟืองมี 5 - 6 กลีบ คล้ายใบพัด มันหมุนตัวลงมากว่าจะถึงพื้นเหมือนกังหันต้องลม ดูสวยงามเพลินตาดี ผมชอบเก็บดอกมันขึ้นไปปล่อยบนหน้าต่าง สูง ๆ ให้มันหมุนจี๋ลงมาสู่พื้นดินเป็นของเล่นสนุก เมื่อสมัยเด็กก่อนเข้าโรงเรียน
(เด็กบ้านสวน ของ พ.เนตรรังสี)
1.3 เทศนาโวหาร คือ กระบวนความอบรมสั่งสอน อธิบายในเหตุผล หรือชี้แจงให้เห็นคุณและโทษ เพื่อให้ผู้อ่านเชื่อถือตาม
ตัวอย่าง เทศนาโวหาร
บรรดาของมีค่าทั้งหลายจะหาสิ่งไรมีค่าเกินวิชาดีกับจรรยาดีไม่ได้เลย ทรัพย์อื่น ๆ อาจจะถูกขโมยลักหรือลดน้อยลงด้วยการจับจ่ายใช้สอย แต่วิชากับจรรยาดีนี้เป็นอมตะไม่รู้จักตายยิ่งจ่ายมากก็ยิ่งเพิ่มทวีคูณขึ้นและเราจะแยกแบ่งใครก็ไม่ได้ แม้ขโมยจะลักเอาไปก็ไม่ได้ แต่จงทราบด้วยว่าโดยเฉพาะวิชาดีที่แหลมคมนั้นถ้าไม่มีสติคอยควบคุม ปล่อยเพ่งมองแส่หาความสุขในทางที่ผิดแล้ว ก็จะเป็นตัว มหาอุบาทว์ มหาพินาศ มหาจัญไร ดูเถอะ มนุษย์บางเหล่าถือตัวว่าฉลาดแต่ขาดสติ ประพฤติตัวเลวทราม ก่อกวนหมู่คณะให้ยุ่งเหยิงเดือดร้อนอยู่ทุกวันนี้ก็เพราะเขามีวิชาดีที่แหลมคมและใช้วิชาดีที่แหลมคมไปในทางที่ผิด ซึ่งไม่มีสติควบคุมนั้นเอง
(โลกานุศาลนี ของ สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (พิมพ์ ธมฺมธโร))
1.4 สาธกโวหาร คือ การเขียน โดยยกตัวอย่างประกอบเพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจเรื่องได้ชัดเจนยิ่งขึ้นนิยมใช้ในการบรรยายโวหาร และเทศนาโวหาร
ตัวอย่าง สาธกโวหาร
ในที่นี้จะชักนิยายมาเป็นอุทาหรณ์ให้เห็นว่า ผู้ที่ตั้งความเพียรได้รับรางวัลของธรรมดาโลกอย่างไร ชายชาวนาผู้หนึ่ง เมื่อป่วยจนจะสิ้นใจอยู่แล้ว จึงเรียกบุตรชาย 3 คน เข้ามาบอกว่าบิดาจะสิ้นชีพไปในครั้งนี้ก็หามีสิ่งใดที่จะหยิบยื่นให้เป็นมรดกแก่เจ้าไม่ แต่บิดาจะบอกความลับให้เจ้าว่า ในพื้นที่นาของเรามีขุมทรัพย์ใหญ่ซ่อนอยู่ เจ้าจะต้องขุดขึ้นดู พอพูดเท่านั้นแล้วก็ขาดใจยังหาทันจะบอกว่าขุมทรัพย์นั้นอยู่ตรงไหน ๆ ไม่ ฝ่ายบุตรทั้ง 3 ตั้งแต่บิดาตายแล้วก็ช่วยกันตั้งหน้าขุดพื้นที่ดินขึ้นจนทั่ว ค้นหาจนสิ้นเชิงก็หาพบขุมทรัพย์ไม่แต่ได้รับผลที่ขุดได้ คือ เมื่อขุดพรวนดินขึ้นดีแล้ว จึงหว่านเพาะพืชได้ผลเป็นรางวัลของธรรมดาโลกและอีกนัยหนึ่งเป็นขุมทรัพย์ที่บิดาได้บอกไว้ว่าอยู่ในพื้นที่นานั้นเอง
(ความเพียร ธรรมจริยา ของ เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี)
1.5 อุปมาโวหาร คือ การเขียน โดยยกข้อความเปรียบเทียบเพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจเรื่องราวต่าง ๆ ได้ดียิ่งขึ้น ใช้แทรกในโวหารต่าง ๆ
ตัวอย่าง อุปมาโวหาร
ขณะนั้นโจโฉจึงว่าแก่ทหารทั้งปวงว่า เล่าปี่ครั้งนี้อุปมาเหมือนปลาขังอยู่ในถังเสือตกอยู่ในหลุม ถ้าแกจะละเสียให้เล็ดลอดหนีไปได้ บัดนี้ก็เหมือนปล่อยเสือเข้าป่า ปล่อยปลาลงในสมุทร ทหาร ทั้งปวงจงช่วยกันขะมักเขม้นจับตัวเล่าปี่ให้จงได้ ทหารทั้งปวงต่างคนต่างรีบขึ้นหน้าขับกันตามไป
(สามก๊ก ตอนจูล่งฝ่าทัพรับอาเต๊า)
การอ่านออกเสียงร้อยกรอง
การอ่านบทร้อยกรองต่าง ๆ ให้เป็นไปตามทำนองลีลาและจังหวะอันถูกต้องจะทำให้เกิดความไพเราะเสนาะหู และทำให้ผู้ฟังได้รับอรรถรสทางภาษาด้วย
หลักการอ่านออกเสียงร้อยกรอง
1. อ่านออกเสียงให้ดังพอเหมาะ กับสถานที่และจำนวนผู้ฟัง
2. อ่านให้คล่อง รื่นหู ออกเสียง ให้ชัดเจนโดยเฉพาะตัว ร ล ตัวควบกล้ำ
3. อ่านให้ถูกฉันทลักษณ์ของคำประพันธ์ เช่น จำนวนคำ จำนวนวรรค สัมผัส ครุ ลหุ คำเป็น คำตาย
4. อ่านใส่อารมณ์ ตามลีลาของบทร้อยกรองด้วยความรู้สึกซาบซึ้งชื่นชมในคุณค่าของ บทร้อยกรองนั้น ๆ โดยให้มีท่วงทำนอง สูง ต่ำ หนัก เบา เพื่อให้ได้รสถ้อย รสเสียง รสความ รสภาพ
การอ่านกลอนสุภาพ
1. จำนวนคำในกลอนสุภาพ
ooo oo ooo ooo oo ooo
ooo oo ooo ooo oo ooo
2. คณะ กลอนสุภาพ บทหนึ่งมี 2 บาท บาทที่ 1 เรียกว่า บาทเอก มี 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ บาทที่ 2 เรียกว่าบาทโท มี 2 วรรค คือ วรรครอง และวรรคส่ง พยางค์ในกลอนวรรคหนึ่ง ๆ จะบรรจุคำประมาณ 6 - 9 คำ กลอนแปด มีวรรคละ 5 คำ รวม 4 วรรค เป็น 32 คำ
3. วิธีอ่านกลอนสุภาพ
กลอนมีหลายชนิด ได้แก่ กลอนหก กลอนแปด กลอนดอกสร้อย กลอนสักวา กลอนบทละคร การอ่านคล้ายคลึงกันจะแตกต่างกันบ้างเพียงเล็กน้อย ดังนี้
1. อ่านทำนองชาวบ้าน คือ เสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอ่านเสียงต่ำในวรรครอง และลดต่ำลงไปอีกในวรรคส่ง
2. อ่านทำนองอาลักษณ์ คือ อ่านเสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอ่านเสียงต่ำในวรรครอง และลดต่ำลงไปอีกในวรรคส่ง การแบ่งจำนวนคำ วรรคหนึ่งจะมี 8 - 9 คำ ดังนี้
3 2 3 เขาคลอขลุ่ย ครวญเสียง เพียงแผ่วผิว
ชะลอนิ้ว พลิ้วผ่าน จนมานหมอง
ถ้ามี 9 คำจะแบ่งวรรคเป็น
3 3 3 สรวงสวรรค์ ชั้นกวี รุจีรัตน์
ผ่องประภัสสร์ พลอยหาว พราวเวหา
การอ่านกาพย์ยานี
1. จำนวนคำในกาพย์ยานี
oo ooo ooo ooo
oo ooo ooo ooo
2. วิธีอ่าน
วรรคที่ 1 และ 2 ในบาทเอกจะออกเสียงต่ำ วรรคที่ 1 ในบาทโท จะอ่านออกเสียงสูงขึ้น หรือ อ่านออกเสียงเหมือนวรรคที่ 1 ก็ได้ตามความเหมาะสม วรรคที่ 2 ในบาทโท อ่านออกเสียงต่ำ กาพย์ยานีมีจังหวะการอ่าน ดังนี้
มัสหมั่น แกงแก้วตา หอมยี่หร่า รสร้อนแรง
ชายใด ได้กลืนแกง แรงอยากให้ ใฝ่ฝันหา
การอ่านโคลงสี่สุภาพ
1. จำนวนคำในโคลงสี่สุภาพ
oo ooo oo oo
oo ooo oo
oo ooo oo oo
oo ooo oooo
2. คณะโคลงบทหนึ่งมี 4 บท บทที่ 1 2 3 4 บาทหนึ่งมี 2 วรรค คือ วรรคหน้าและวรรคหลัง มีจำนวนคำเท่ากัน คือ 5 คำ และ 2 คำ ยกเว้น วรรคหลังในบาทที่ 4 จะมี 4 คำ
3. วิธีการอ่าน
การอ่านโคลงสี่สุภาพสามารถอ่านได้ 2 ลีลา คือ
1. อ่านแบบร้อยแก้ว
2. อ่านแบบทำนองเสนาะ
การแบ่งช่วงเสียง วรรคแรกเป็น 2 ช่วง เป็น 3 2 หรือ 3 2 วรรคหลัง เป็น 2 การแบ่งช่วงเสียงต้องพิจารณาให้คงความหมาย แทนที่จะแก้ตามปกติบทร้อยกรองที่ไพเราะ กวีจะจัดกลุ่มคำไว้ดีแล้ว
การเอื้อนเสียงทอดเสียง ตามปกติจะเอื้อนเสียงท้ายวรรคแรกของแต่ละบาท ในบาทที่ 2 อาจเอื้อนเสียงได้ถึงคำที่ 1 คำที่ 2 ของวรรคหลัง และบาทที่ 4 ระหว่างคำที่ 2 กับคำที่ 3 ของวรรคที่ 2 และทอดเสียงตามตำแหน่งสัมผัส
ตัวอย่างโคลงสี่สุภาพ
เรืองเรือง ไตรรัตน์พ้น พันแสง
รินรส พระธรรมแสดง ค่ำเช้า
เจดีย์ ระดงแซง เสียดยอด
ยลยิ่ง แสงแก้วเก้า แก่นหล้าหลากสวรรค์
(นิราศนรินทร์)
การอ่านฉันท์
ฉันท์ มีลักษณะบังคับพิเศษแตกต่างไปจากคำประพันธ์ชนิดอื่นโดยบังคับ ครุ ลหุ แทนคำธรรมดา และบังคับสัมผัส เช่นเดียวกับคำประพันธ์ชนิดอื่น ๆ
คำลหุ ( , ) คือ พยางค์ที่มีลักษณะใดลักษณะหนึ่ง ดังนี้
1. การประสมสระเสียงสั้นในแม่ ก กา เช่น จะ ทิ ปุ ยกเว้น พยางค์ที่ประสมด้วย สระ อำ ใอ ไอ เอา ซึ่งจัดเป็นคำครุ เช่น คำ ไกล ใจ เรา
2. คำ บ บ่ จัดเป็นคำลหุ
คำครุ คือ พยางค์ที่มีลักษณะใดลักษณะหนึ่ง ดังนี้
1. ประสมสระเสียงยาวในแม่ ก กา เช่น อา ดี เธอ ปู
2. ประสมสระ อำ ใอ ไอ เอา
3. มีตัวสะกด เช่น มด กัด เด็ก
แผนบังคับอินทรวิเชียรฉันท์
อินทรวิเชียรฉันท์ บทหนึ่งมี 2 บาท บาทหนึ่งมี 2 วรรค วรรคหน้า 5 คำ วรรคหลัง 6 คำ มีการแบ่งจังหวะการอ่าน ดังนี้
สายันห์ ตะวันยาม ขณะข้าม ทิฆัมพร
เข้าภาค นภาตอน ทิศตะตก ก็รำไร
คลิปจาก : https://youtu.be/40WiXEmQJrY โดย MV E-Learning
หนังสือและสื่อสารสนเทศ
หนังสือ
ปัจจุบันนี้มีหนังสือออกมาจำหน่ายหลายประเภท ทั้งตำราวิชาการ วารสาร นิตยสาร หนังสือพิมพ์ นวนิยาย เรื่องสั้น สารคดี ฯลฯ การที่มีหนังสือออกมาจำหน่ายมากมายเช่นนี้ ผู้อ่าน จึงจำเป็นที่จะต้องรู้วิธีการเลือกหนังสือ เพื่อจะได้อ่านหนังสือที่เหมาะกับความต้องการของตนเอง เหมาะกับเวลาและโอกาสวิธีการเลือกหนังสือประเภทต่าง ๆ
ในการเลือกอ่านหนังสือประเภทต่าง ๆ นั้น ผู้อ่านควรพิจารณาให้รอบคอบ ละเอียดถี่ถ้วน เพื่อประโยชน์ในการพิจารณาคุณค่าของหนังสือนั้น ๆ หนังสือแต่ละประเภทควรเลือกพิจารณา ดังนี้
1. ตำราวิชาการ เป็นหนังสือที่ให้ความรู้ด้านต่าง ๆ โดยเฉพาะอาจจะเสนอทฤษฎีหรือเนื้อหาสาระอย่างกว้าง ๆ หรือเฉพาะด้านใดด้านหนึ่ง โดยผู้แต่งมีจุดมุ่งหมายทางด้านวิชาการโดยตรง การพิจารณาควรดูรายละเอียดในด้านต่าง ๆ ดังนี้
1.1 พิจารณาด้านเนื้อหา เนื้อหาจะต้องถูกต้องกับชื่อหนังสือ เช่น วิชาวิทยาศาสตร์ กฎหมาย ภาษาศาสตร์ ประวัติศาสตร์ คณิตศาสตร์ ฯลฯ หนังสือวิชาการแขนงใด เนื้อหาก็ควรจะเน้นแขนงนั้นโดยเฉพาะ
1.2 พิจารณาข้อมูลและภาพประกอบ ข้อมูลและภาพประกอบควรถูกต้องชัดเจน โดยเฉพาะภาพประกอบ ควรดูว่าตรงกับคำบรรยายหรือไม่ และภาพนั้นน่าสนใจเพียงใดเหมาะสม กับวิชานั้นหรือไม่
1.3 การใช้ภาษา ภาษาที่ใช้ควรเป็นภาษาที่เหมาะสมกับแขนงวิชานั้น ๆ และดูการสะกดคำด้วยถ้าหากมีคำผิด ก็ควรจะเลือกดูหนังสือที่มีคำผิดน้อยที่สุดนอกจากนี้การพิจารณาตำราวิชาการควรดูส่วนประกอบอื่น ๆ ด้วย เช่น รูปเล่ม ควรมีคำนำ สารบัญ ฯลฯ
2. สารคดี เป็นหนังสือที่มีสาระในด้านให้ความรู้ ความคิด พร้อมทั้งให้ความเพลิดเพลินด้วยหนังสือประเภทนี้มีหลายชนิด เช่น วิทยาศาสตร์ ประวัติศาสตร์ ประวัติบุคคลสำคัญ ฯลฯ หนังสือ สารคดีที่มีคุณภาพนั้นพิจารณาในรายละเอียดต่าง ๆ ดังนี้
2.1 พิจารณาด้านเนื้อหาสาระ คุณค่าของสารคดีนั้นอยู่ที่เนื้อหาสาระเป็นประการสำคัญเนื้อหาที่ดีจะต้องถูกต้องและสมบูรณ์ รวมทั้งเสนอความคิดเห็นที่เป็นประโยชน์ต่อผู้อ่านและสังคมส่วนรวม เช่น
2.1.1 สารคดีประเภทชีวประวัติ เนื้อหาสาระจะต้องตรงต่อความเป็นจริง ผู้เขียนจะต้องเขียนด้วยใจเป็นธรรม ไม่อคติต่อเจ้าของประวัตินั้น ๆ เนื้อหาจึงควรมีทั้งส่วนดีและส่วนบกพร่องของเจ้าของประวัติ
2.1.2 สารคดีประเภทท่องเที่ยว ควรมีเนื้อหาที่ให้ทั้งความรู้และความบันเทิง รวมทั้งประสบการณ์ที่แปลกใหม่น่าสนใจ เพื่อให้ผู้อ่านได้ทราบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับสถานที่นั้น ๆ
2.1.3 สารคดีประเภทเชิงวิชาการ ควรมีเนื้อหาที่ให้ความรู้อย่างถูกต้องแม่นยำ ควรมีภาพหรือแผนที่ประกอบให้ถูกต้องตรงกับสาระของเรื่องด้วย
2.2 พิจารณาวิธีการเขียน วิธีการเขียนสารคดีพิจารณาได้จากหลักเกณฑ์ต่อไปนี้
2.2.1 การวางโครงเรื่องและการดำเนินเรื่อง สารคดีต้องมีวิธีการดำเนินเรื่องตามลำดับ
2.2.2 เร้าความสนใจ ข้อเขียนที่ดีผู้เขียนจะมีวิธีการเขียนที่จะดึงดูดความสนใจของผู้อ่านให้ติดตามอ่านไปเรื่อย ๆ โดยไม่เกิดความเบื่อหน่าย เช่น การสอดแทรกความคิดเห็นหรือเหตุการณ์ปัจจุบันที่น่าสนใจหรือการเล่าตำนาน นิทาน เกร็ดขำขันต่าง ๆ เป็นต้น ตอนปิดเรื่องก็จบอย่างซาบซึ้งประทับใจหรือให้ข้อคิดอย่างใดอย่างหนึ่ง เพื่อให้ผู้อ่านอยากติดตามอ่านต่อไป
2.2.3 สำนวนภาษา ภาษาที่ใช้ในการเขียนสารคดีเป็นถ้อยคำภาษาที่ไพเราะงดงาม มีสำนวนกะทัดรัด อ่านเข้าใจง่าย ไม่ใช่สำนวนที่ไม่สุภาพ
2.2.4 ส่วนประกอบอื่น ๆ ควรพิจารณาเกี่ยวกับผู้แต่งและส่วนประกอบรูปเล่มของหนังสือถ้าสารคดีนั้นเป็นหนังสือเล่ม ซึ่งจะมีคำว่า สารบัญ เนื้อเรื่อง บรรณานุกรม ฯลฯ ตามรูปแบบของหนังสือ
3. บันเทิงคดี เป็นหนังสือที่แต่งเพื่อมุ่งให้ผู้อ่านเกิดความสนุกสนานเพลิดเพลิน อาจจะแทรกวรรณคดี บทร้อยกรอง บทละคร ซึ่งสามารถแต่งเป็นร้อยแก้วหรือร้อยกรองก็ได้ตามความเหมาะสม ในการพิจารณาเรื่อง บันเทิงคดี ควรพิจารณาในด้านต่าง ๆ ดังนี้
3.1 โครงเรื่องและเนื้อเรื่องส่วนสำคัญของนวนิยายและเรื่องสั้น คือ การเล่าเรื่อง โดยเล่าว่าเป็นเรื่องของใคร เกิดขึ้นที่ไหน เมื่อไร มีความสัมพันธ์ระหว่างเหตุการณ์ต่าง ๆ ในเรื่องและระหว่างบุคคลในเรื่องเกี่ยวเนื่องกันไปโดยตลอด มีการสร้างความสนใจให้ผู้อ่านอยากติดตาม นอกจากนี้ เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในเรื่องควรสมจริง และเป็นไปอย่างสมเหตุสมผล และมีส่วนประกอบปลีกย่อยอื่น ๆ เพื่อให้น่าติดตาม
3.2 การดำเนินเรื่อง ส่วนสำคัญที่ช่วยให้เรื่องน่าสนใจชวนติดตามขึ้นอยู่กับการดำเนินเรื่อง การดำเนินเรื่องมีอยู่หลายวิธี เช่น ดำเนินเรื่องตามลำดับวัย คือ เริ่มตั้งแต่ตัวละครเกิดจนกระทั่ง ถึงแก่กรรมดำเนินเรื่องย้อนต้น คือ เล่าเหตุการณ์ในตอนท้ายเสียก่อน แล้วย้อนกลับไปเล่าตั้งแต่ต้นจนกระทั่งจบ เป็นต้น ฉากที่ดีต้องมีสภาพความเป็นจริงทั้งสภาพภูมิศาสตร์และประวัติศาสตร์ นอกจากนี้ยังต้องสอดคล้องกับเรื่องด้วย
3.3 ตัวละคร ผู้เขียนมีวิธีการแนะนำตัวละครได้หลายวิธี เช่น ด้วยการบรรยายรูปร่าง ลักษณะของตัวละครเอง ด้วยการบรรยายพฤติกรรมของตัวละคร หรือด้วยการให้ตัวละครสนทนากัน เป็นต้น การบรรยายลักษณะนิสัยของตัวละครที่ดีนั้น ควรบรรยายอย่างสมจริง ตัวละครตัวหนึ่ง ๆ จะมีลักษณะนิสัยหลาย ๆ อย่าง ไม่ใช่ดีจนหาที่ติมิได้ หรือเลวจนไม่มีความดีที่จะให้ชมเชย ความต้องการของตัวละครที่ดีควรจะเหมือนคนธรรมดาทั่ว ๆ ไป เช่น มีความรัก ความโกรธ เกลียด หรือต้องการความสนใจจากผู้อื่น เป็นต้น
3.4 แนวคิดของเรื่อง แนวคิดของเรื่องส่วนมากผู้เขียนจะไม่บอกตรง ๆ ผู้อ่านจะต้องค้นหาเองว่าได้แนวคิดอย่างไร ตัวอย่างเช่น เรื่องลูกชายของศรีบูรพา ต้องการแสดงว่า “ลูกผู้ชายนั้น มีความหมายอย่างไร” จดหมายจากเมืองไทยของโบตั๋นต้องการให้เห็นข้อดีข้อเสียของคนไทย โดยเฉพาะ “น้ำใจ” ซึ่งไม่เหมือนกันกับชาติอื่น เป็นต้น นวนิยายหรือเรื่องสั้นที่ดีนั้น ผู้อ่านต้องพิจารณาคุณค่าที่จะได้จากเรื่องนั้น ๆ ไม่ทางใดก็ทางหนึ่งด้วย
3.5 สำนวนภาษา เป็นสิ่งสำคัญมากอย่างหนึ่ง ในการพิจารณาเลือกอ่านนวนิยายและเรื่องสั้นผู้อ่านมักจะรู้สึกว่าตนเองชอบหรือไม่ชอบสำนวนของนักเขียนคนนั้นคนนี้ แต่บางคนก็ไม่สามารถบอกว่าเพราะเหตุใด สิ่งที่ควรพิจารณาเกี่ยวกับสำนวนภาษาคือสำนวนภาษาของตัวละคร ในบทสนทนา ต้องสมจริงและเหมาะสมกับตัวละคร ประโยคที่แตกต่างควรกะทัดรัด สละสลวย เข้าใจง่าย หากเป็นประโยคยาวก็ควรเป็นสำนวนที่สามารถสร้างอารมณ์ และความรู้สึกได้ดี
4. วารสารและหนังสือพิมพ์ หนังสือประเภทนี้คนทั่วไปได้อ่านบ่อยกว่าหนังสือประเภทอื่น ๆ ในการผลิตหนังสือประเภทนี้ต้องแข่งกับเวลา ดังนั้น โดยการพิจารณาหนังสือประเภทนี้ควรพิจารณา ดังนี้
หนังสือพิมพ์ หนังสือพิมพ์เป็นเครื่องมือสื่อสารที่จะกระจายข่าวคราวเหตุการณ์ต่าง ๆ ไปทั่วประเทศหรืออาจทั่วโลก โดยเฉพาะหนังสือพิมพ์รายวัน เป็นเครื่องมือสื่อสารที่เสนอข่าวที่น่าสนใจที่เกิดขึ้นในแต่ละวัน ดังนั้นหัวใจของหนังสือพิมพ์รายวันก็คือ “ข่าว” การพิจารณาหนังสือพิมพ์รายวันจึงควรพิจารณาเกี่ยวกับข่าวว่ามีส่วนในการช่วยยกระดับสังคมให้สูงขึ้นหรือมีประโยชน์ต่อชนหมู่มากหรือไม่ หากข่าวนั้นไม่เกี่ยวกับความเป็นอยู่ของคนหมู่มาก หรือกระทบกระเทือนต่อประชาชนส่วนใหญ่ เหตุการณ์เหล่านั้นก็ไม่ควรนำมาเสนอในหน้าหนังสือพิมพ์ ข่าวที่ควรนำเสนอควรเป็นข่าวที่เกี่ยวกับ การปกครอง การเมือง เศรษฐกิจ สังคม การศึกษา การอนามัย การประกอบอาชีพ ฯลฯ เหตุการณ์ที่ไม่สมควรนำมาเสนอเป็นข่าวอีกอย่างหนึ่งก็คือ เหตุการณ์ที่อาจจะส่งผลทำลายความมั่นคงของชาติ หรือทำลายวัฒนธรรม และประเพณีอันดีงาม บทวิจารณ์ ในหนังสือพิมพ์รายวันทุกฉบับจะมีบทวิจารณ์ หรือบทวิเคราะห์ข่าว ซึ่งเป็นลักษณะ บทความ แสดงความคิดเห็นของผู้เขียนเอง ประกอบกับข่าวที่ต้องการวิจารณ์ หรือวิเคราะห์นั้น การพิจารณาบทวิจารณ์ในหนังสือพิมพ์ ควรพิจารณาถึงลักษณะต่อไปนี้
1. พิจารณาข้อมูลที่ผู้เขียนอ้างอิงว่าถูกต้องและมีข้อเท็จจริงเพียงใด
2. พิจารณาว่าผู้เขียนบทความนั้น ชี้ให้เห็นปัญหาและวิธีแก้ปัญหาอย่างไร
3. พิจารณาว่าผู้เขียนบทวิจารณ์ใช้อารมณ์ และนำความรู้สึกส่วนตัวเข้าไปเกี่ยวข้องหรือไม่
4. พิจารณาภาษาที่ใช้ว่ามีความประณีตและถูกต้องตามหลักภาษาเพียงใด
วารสาร เป็นหนังสือพิมพ์จำหน่ายตามกำหนดระยะเวลา เช่น 7 วัน 10 วัน รายเดือน ราย 3 เดือน หรือรายปี เป็นต้น หนังสือวารสารจึงมีเนื้อหาเน้นทั้งสารคดี และบันเทิงคดี ข่าวสารที่ปรากฏมักเป็นข่าวสารที่มีระยะเวลาต่อเนื่องกันเป็นเวลานาน เช่น ข่าวเกี่ยวกับนโยบายโครงการต่าง ๆ หรือข่าวเกี่ยวกับการเมืองบางเรื่อง เป็นต้น
ดังนั้น การอ่านวารสาร จึงควรพิจารณาเลือกอ่านเรื่องที่เราสนใจ และควรพยายามอ่านอย่างสม่ำเสมอ นอกจากพิจารณาเกี่ยวกับข่าวสารดังกล่าวแล้ว สิ่งที่ควรพิจารณาอีกอย่างหนึ่ง คือ รูปเล่ม ควรพิจารณาความเรียบร้อยและความคงทนของการจัดรูปเล่มให้เหมาะสมกับราคาด้วย
ประโยชน์ของการเลือกหนังสือ
การเลือกหนังสือควรคำนึงถึงประโยชน์ที่จะได้รับ ดังต่อไปนี้
1. เพื่อให้ได้หนังสือที่ตรงกับความสนใจ และต้องการที่จะศึกษาค้นคว้า
2. เพื่อให้ได้อ่านหนังสือที่ดีมีประโยชน์ต่อชีวิต
3. เพื่อเลือกหนังสือให้เหมาะสมกับเวลา
1. การเลือกหนังสือที่ตรงกับความสนใจ และต้องการที่จะศึกษาค้นคว้า
ผู้ที่จะเลือกอ่านหนังสือประเภทนี้ก็คือ ผู้ที่มีความสนใจหนังสือเล่มนั้นโดยตรง หรือผู้ที่มีความต้องการศึกษาค้นคว้า เรื่องนั้น ๆ โดยเฉพาะ เช่น ผู้ศึกษาค้นคว้าตามแนวทางที่ตนได้เรียนมา ผู้ที่เรียนทางด้านภาษาก็จะค้นคว้าทางด้านนี้ เพื่อจะได้รับประโยชน์จากการอ่านอย่างคุ้มค่า
2. เพื่อให้ได้อ่านหนังสือที่ดีมีประโยชน์ต่อชีวิต
ผู้ที่อ่านหนังสือทุกคนย่อมหวังที่จะได้รับประโยชน์จากการอ่าน เช่น ข้อคิดเห็น ความรู้ ทางวิชาการ ข่าวที่ทันเหตุการณ์ แนวทางดำเนินชีวิตที่ดี ฯลฯ แม้ว่าจะได้รับประโยชน์เพียงเล็กน้อย ก็ตาม เพราะการที่ได้รับประโยชน์โดยตรงจากการอ่านนี้ย่อมทำให้ไม่เสียเวลาโดยเปล่าประโยชน์
3. เพื่อเลือกหนังสือให้เหมาะสมกับเวลา
การอ่านหนังสือนั้นจะเสียเวลามากหรือน้อยย่อมแล้วแต่เรื่องที่อ่านว่ามีขนาดสั้น ยาว แค่ไหน มีความยากง่ายต่อการอ่านมากน้อยเพียงใด ถ้าหากมีเวลาน้อยควรอ่านเรื่องสั้นที่จบได้ทันเวลา ที่มีอยู่ ถ้ามีเวลามากก็อ่านเรื่องยาวขึ้นโดยเลือกให้เหมาะสมกับเวลา เพราะการอ่านหนังสือนั้น หากไม่เลือกให้เหมาะสมกับเวลาอาจทำให้ผู้อ่านรู้สึกเบื่อและไม่อยากอ่านอีกต่อไป
ประโยชน์ที่ได้รับจากการอ่านหนังสือ
การอ่านหนังสือย่อมได้รับประโยชน์หลายประการ ซึ่งพอจะสรุปได้ ดังนี้
1. อ่านหนังสือตรงกับความต้องการของตน
2. ได้รับความรู้จากเรื่องนั้นสมความตั้งใจ
3. ทำให้รักการอ่านมากยิ่งขึ้น เพราะได้อ่านหนังสือที่ตนเลือกเอง
4. ช่วยพัฒนาอาชีพให้ก้าวหน้า
5. ช่วยให้เกิดความคิดสร้างสรรค์
6. ทำให้เกิดความเพลิดเพลิน สนุกสนาน
7. ทำให้ทราบความเป็นไปของบ้านเมือง ทันโลก ทันเหตุการณ์
8. เพิ่มพูนความรู้ความสามารถ เป็นการพัฒนาตนเอง
9. ได้อ่านหนังสือที่มีคุณค่าคุ้มกับเวลาที่เสียไป
สื่อสารสนเทศ
ปัจจุบันได้มีการนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้ประโยชน์ทางการศึกษา ทั้งในด้านการบริหาร การจัดการและการเรียนรู้ด้านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ เป็นการใช้ประโยชน์จากแหล่งความรู้จากสื่อต่าง ๆ ที่หลากหลายมากขึ้น เพื่อให้ประชาชนสามารถเรียนรู้และพัฒนาตนเองได้อย่างต่อเนื่อง
สื่อสารสนเทศมีทั้งสื่อสิ่งพิมพ์ และสื่ออิเล็กทรอนิกส์
สื่อสิ่งพิมพ์
สิ่งพิมพ์ที่จัดพิมพ์ขึ้นเพื่อนำไปใช้ในการจัดการเรียนการสอน เช่น หนังสือเรียน ตำราเรียน แบบเรียน แบบฝึกหัด ใบงาน คู่มือการสอนและส่งเสริมการเรียนรู้ เช่น หนังสือส่งเสริมความรู้ สารานุกรม พจนานุกรม หนังสือพิมพ์ หนังสือบันเทิงคดี และสารคดีที่มีเนื้อหาเป็นประโยชน์ ส่วนสื่อสิ่งพิมพ์ที่ให้ความรู้ข่าวสารต่าง ๆ เช่น หนังสือเล่ม หนังสือพิมพ์ วารสาร นิตยสาร เอกสาร จุลสาร แผ่นพับ แผ่นเปล่า เป็นต้น
สื่ออิเล็กทรอนิกส์
สังคมยุคปัจจุบัน การสื่อสารด้วยเครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์มีใช้กันอย่างกว้างขวางทั่วประเทศ การใช้สื่ออิเล็กทรอนิกส์ในสังคมยุคโลกาภิวัตน์เป็นเรื่องจำเป็น เพราะช่วยให้ประชาชนเข้าถึงข้อมูล ข่าวสารความรู้ต่าง ๆ ได้อย่างรวดเร็ว อันเป็นการส่งเสริมสร้างโอกาสในการเข้าถึงการศึกษาของประชาชน ให้สามารถเรียนได้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต สื่ออิเล็กทรอนิกส์ ได้แก่ วิทยุ โทรทัศน์ เทปเสียง วีดิทัศน์ โปรแกรมคอมพิวเตอร์ซอฟต์แวร์ในรูปแบบต่าง ๆ คอมพิวเตอร์ช่วยสอน เป็นต้น
1. วิทยุ เป็นสื่อมวลชนที่ใช้เสียงเป็นสื่อ เรื่องราวที่สื่อสารมีทั้งเรื่องที่ให้ความบันเทิงและเรื่องที่ให้สาระความรู้ เช่น ข่าว บทความ รายการตอบปัญหา สัมภาษณ์บุคคลสำคัญ รายการวิทยุเพื่อการศึกษา เป็นต้น
2. โทรทัศน์ เป็นสื่อมวลชนที่ใช้ทั้งเสียงและภาพเป็นสื่อ การชมรายการทางโทรทัศน์ นอกจากเราจะสัมผัสด้วยหูแล้ว ยังสัมผัสได้ด้วยตาอีกด้วย รายการโทรทัศน์จึงน่าสนใจกว่ารายการวิทยุ และทำให้ผู้ชมตื่นตัวอยู่ตลอดเวลา จึงประทับใจหรือจดจำได้ดีกว่ารายการวิทยุรายการต่าง ๆ ทางโทรทัศน์ไม่ต่างกับรายการทางวิทยุ คือ มีทั้งรายการที่ให้ความบันเทิงและรายการที่ให้ทั้งข้อมูล ข่าวสาร และความรู้ที่ทันสมัย ทันเหตุการณ์ รวมทั้งให้ความบันเทิง เช่น รายการข่าวทั้งในประเทศและต่างประเทศ รายการโทรทัศน์เพื่อการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช มหาวิทยาลัยรามคำแหง รายการสัมภาษณ์บุคคลสำคัญ รายการรัฐบาลพบประชาชน รายการทดสอบเชาวน์ ความจำ และอื่น ๆ
3. คอมพิวเตอร์ช่วยสอน เป็นสื่อที่ผู้เรียนสามารถนำไปศึกษาด้วยตนเองในเวลาและสถานที่ที่ผู้เรียนสะดวก ทำให้มีความเป็นอิสระและเป็นส่วนตัวในการเรียนรู้ สามารถโต้ตอบหรือให้ ผลย้อนกลับได้ทันที ทำให้ผู้เรียนทราบความก้าวหน้าในการเรียนของตนซึ่งหากไม่เข้าใจก็ย้อนกลับไปทบทวนได้หลาย ๆ ด้าน ทำให้ผู้เรียนได้พัฒนาความรู้ตามความพร้อมและศักยภาพของตน
4. อินเตอร์เน็ต (Internet) หรือเทคโนโลยีเครือข่ายเป็นการเชื่อมโยงแหล่งข้อมูลจากทั่วโลกที่หลากหลายคล้ายกับ “ห้องสมุดโลก” ให้ผู้เรียนได้ค้นคว้าเนื้อหาสาระที่ต้องการได้อย่างสะดวกรวดเร็วและราคาประหยัด