การพูดเป็นทักษะหนึ่งของการสื่อสาร การพูดคือการเปล่งเสียงออกมาเป็นถ้อยคำ หรือข้อความต่าง ๆ เพื่อติดต่อสื่อสารให้ผู้พูดและผู้ฟังเข้าใจเรื่องราวต่าง ๆ การพูดเป็นการสื่อความหมายโดยใช้ภาษาเสียง กิริยาท่าทางต่าง ๆ เพื่อถ่ายทอดความรู้และความรู้สึก รวมทั้งความคิดเห็นของผู้พูดให้ผู้ฟังได้รับรู้ และเข้าใจตามความมุ่งหมายของผู้ฟังเป็นเกณฑ์

องค์ประกอบของการพูดประกอบด้วย

1. ผู้พูด คือ ผู้ที่มีจุดมุ่งหมายสำคัญที่จะเสนอความรู้ความคิดเห็นเพื่อให้ผู้ฟังได้รับรู้และเข้าใจ โดยใช้ศิลปะการพูดอย่างมีหลักเกณฑ์ และฝึกปฏิบัติอยู่เป็นประจำ

2. เนื้อเรื่อง คือ เรื่องราวที่ผู้พูดนำเสนอเป็นความรู้หรือความคิดเห็นให้ผู้ฟังได้รับรู้อย่างเหมาะสม

3. ผู้ฟัง คือ ผู้รับฟังเรื่องราวต่าง ๆ ที่ผู้พูดนำเสนอ ซึ่งผู้ฟังต้องมีหลักเกณฑ์และมารยาท ในการฟัง

นอกจากนี้ผู้พูดยังควรมีการใช้สื่อ หรืออุปกรณ์ต่าง ๆ ประกอบการพูดเพื่อให้ผู้ฟังมีความรู้ ความเข้าใจยิ่งขึ้น สื่อต่าง ๆ อาจเป็น แผ่นภาพ ป้ายนิเทศ เทปบันทึกเสียง หรือ วีดิทัศน์ เป็นต้น

และสิ่งที่สำคัญคือผู้พูดต้องคำนึงถึงโอกาสในการพูด เวลาและสภาพแวดล้อมที่เกี่ยวข้องกับการพูด เพื่อให้การพูดนั้นเกิดประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

การพูดที่ดี คือ การสื่อความหมายที่ดีนั้นย่อมสื่อความเข้าใจกับใคร ๆ ได้ตรงตามวัตถุประสงค์ของผู้พูด การที่ผู้ฟัง ฟังแล้วพึงพอใจ สนใจ เกิดความศรัทธาเลื่อมใสผู้พูด เรียกว่าผู้นั้นมีศิลปะในการพูด

ลักษณะการพูดที่ดี มีดังนี้

1. มีบุคลิกภาพที่ดี การฟังคนอื่นพูดนั้นเราไม่ได้ฟังแต่เพียงเสียงพูด แต่เราจะต้องดูการพูด ดูบุคลิกภาพของเขาด้วย บุคลิกภาพของผู้พูดมีส่วนที่จะทำให้ผู้ฟังสนใจ ศรัทธาตัวผู้พูด บุคลิกภาพ ได้แก่ รูปร่าง หน้าตา ท่าทาง การยืน การนั่ง การเดิน ใบหน้าที่ยิ้มแย้ม ตลอดจนอากัปกิริยาที่แสดงออกในขณะที่พูดอย่างเหมาะสมด้วย

2. มีความเชื่อมั่นในตนเองดี ผู้พูดจะต้องเตรียมตัวล่วงหน้า ฝึกซ้อมการพูดให้คล่องสามารถจดจำเรื่องที่พูดได้ ควบคุมอารมณ์ได้ ไม่ตื่นเต้น ประหม่า หรือลุกลี้ลุกลน รีบร้อนจนทำให้เสียบุคลิก

3. พูดให้ตรงประเด็น พูดในเรื่องที่กำหนดไว้ ไม่นอกเรื่อง พูดอย่างมีจุดมุ่งหมายมุ่งให้ผู้ฟัง ฟังแล้วเข้าใจ ตรงตามวัตถุประสงค์ที่ผู้พูดต้องการ

4. ต้องใช้ภาษาที่เหมาะสมกับระดับผู้ฟัง ตามปกตินิยมใช้ภาษาธรรมดา สุภาพ สั้น ๆ กะทัดรัด สื่อความเข้าใจได้ง่าย หลีกเลี่ยงสำนวนโลดโผน ศัพท์เทคนิคหรือสำนวนที่ไม่ได้มาตรฐาน

5. ต้องคำนึงถึงผู้ฟัง ผู้พูดต้องทราบว่าผู้ฟังเป็นใคร เพศ วัย อาชีพ ระดับการศึกษา ความสนใจ ความเชื่อถือเป็นอย่างไร เพื่อจะได้พูดให้ถูกกับสภาพของผู้ฟัง หลีกเลี่ยงการแสดงความคิดเห็นและความเชื่อที่ขัดแย้งกับผู้ฟัง

6. มีมารยาทในการพูด ผู้พูดต้องพิจารณาเลือกใช้ถ้อยคำที่ถูกต้องเหมาะสมกับกาลเทศะและบุคคลเพื่อแสดงถึงความมีมารยาทที่ดีและให้เกียรติผู้ฟัง

การสรุปความ จับประเด็นสำคัญของเรื่องที่พูด

1. ผู้พูดจะต้องทราบรายละเอียดของผู้ฟังดังนี้

1.1 เป็นชายหรือหญิง

1.2 อายุ

1.3 การศึกษา

1.4 อาชีพ

เป็นเบื้องต้นเพื่อมากำหนดเนื้อหาสาระที่จะพูดให้เหมาะสมกับผู้ฟัง

2. ผู้พูดต้องมีวัตถุประสงค์ที่จะพูด จะเป็นการพูดวิชาการ เพื่อความบันเทิง หรือเพื่อสั่งสอน เป็นต้น

3. เนื้อหาสาระ ผู้พูดอาจเพียงกำหนดหัวข้อ แต่เมื่อพูดจริงจะต้องอธิบายเพิ่มเติม

อาจเป็นตัวอย่าง อาจเป็นประสบการณ์ ที่จะเล่าให้ผู้ฟังได้ฟัง ผู้ฟังจะสรุปความเรื่องที่รับฟังได้ หากผู้พูดพูดมีสาระสำคัญ และมีการเตรียมตัวที่จะพูดมาอย่างดี