Reiterschans

HISTORISCH:

De schans van ‘de Plaats’ of ‘het Centrum’ was gelegen op de Rijt. De huidige straatnaam ‘Schans’ heeft er zijn naam aan te danken. De Dorpsvliet, waarvan het water dankbaar werd gebruikt, bevloeide de schansgracht. De ‘heerwagen’ van de Plaats, Rijt en Baal beheerde het gebied.

De kapitein verbleef aan de poort van de schans, zoals blijkt uit een eerste vermelding in 1627: “Item aen Ambrosius Aertnijs capitijn tot die poorte vande schanse”. In de 18de eeuw had de schans zijn militaire functie verloren, maar nog steeds werden er schansmeesters aangesteld. Dan gaf de burgemeester het volk de opdracht om schansenmeesters te kiezen. Zo liet de burgemeester van ‘de Plaats’, Peter Geuens, in 1778 de inwoners drie nieuwe schansmeesters kiezen voor de volgende drie jaar (Dominicus Aertnijs, Peter Van Eeckhout en Francis Andries). De schansmeesters verhuurden vervolgens het schanshuis, de bijgebouwen en de schansveste. In het Centrum mocht de onderwijzer op de schans van de Rijt wonen en gaf dagelijks in het oude schooltje op de markt. Dat gebeurde nog tot in 1821.

Naderhand kwam er een boerderij die ‘De Schans’ werd genoemd. Hierdoor kreeg de familie Vandermaesen, die er lang woonde, al gauw hun bijnaam.

De schans lag tussen de huidige Schansstraat en Biesdelle. De schans is volledig verdwenen in een residentiële wijk. De aangrenzende straat heeft de naam Schans behouden.

Broeder Max stelt: "De oudste Looise schansen waren de Reydterschans, de Schoterschans en de Goorschans op Schoonhees. Tijdens het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) geraakten ze in onbruik. Daarom de vergunning van 26 augustus 1622 om ze opnieuw bruikbaar te maken en nieuwe schansen op te richten: toen kwamen Engsbergen, Gerhagen en de Kerkschans (?) aan de beurt".

HISTORISCH: (Google+)

• Kaart rechts: overzichts-kaart van de eigendommen van Averbode in Tessenderlo. Kaart van C. Lowis uit het kaartenboek van Averbode 1650-1680. Rechts onderaan rechts het centrum, blauw omcirkeld: de Reiter-schans, rood omcirkeld de Schoterschans, groen omcirkeld de Tienden-schuur, in het paars: omwalde hoeve bij de Groene Poort.

• Kaart : Atlas van Ferraris (1777). De Reiterschans ligt ten noord-westen van het centrum (half onder de letter E).

• Kaart : uittreksel van de Atlas der Buurtwegen met situering van de schans tov het centrum.

• Kaart : detail van de schans in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1845).

• Kaart : uittreksel uit de militaire kaart Vandermaelen (1851). De oranje cirkel betreft de pastoriesite.

• Overname kadasterplan 1998 + Luchtfoto + topografische kaart met waterlopen (via Marijke Wouters, Ruimte en Erfgoed, Limburg).

• Kaart : topografische kaart uit 1923 met weergave en vermelding van de Reiterschans, rood omcirkeld en De schans (van Schoot), geel omcirkeld.

• Satellietbeeld : benaderende situering van de vroegere schans. De ganse omgeving is verkaveld en bebouwd.

• Uittreksel uit het digitaal kadasterplan (2012). Er zijn geen duidelijke sporen meer van afbakening van de vroegere schans.