Giezenschans

HISTORISCH:

Volgens Wim Bosmans dient de Giezenschans gesitueerd te worden bij het Gijzenhof/Giezenhof (Vlasbrei 11-12). Dit lag historisch in een een exclave van het abdijvorstendom Thorn. Elders vond ik een verwijzing naar het Linssenhof dat ernaast ligt (Vlasbrei 8-10, historisch een , een exclave van de rijksheerlijkheid Kessenich).

Het Gijzenhof ligt in de Beker, benaming die afkomstig is van de Beeker Beemden, tot in de 19e eeuw een moerasgebied, als locatie zeker geschikt voor een schans.

De naam Giezen- kan eerder afstammen van Gijzen- dan van Geuzen-. In het plaatselijke dialect wordt de ij-klank meestal als een lange ie uitgesproken (ijs op de vijver = ies oppe viever, vrijdag = vriedig, …) De eu-klank ondergaat daarentegen geen verandering; geus blijft geus. Het is dus waarschijnlijker dat Giezen- naar Gijzenhof verwijst dan naar Geuzenhof.

De Ferrariskaarten leren ons dat de Abeek indertijd overbrugd werd door de huidige Hezerstraat en Bekerstraat. Tot de bouw van de Linssenbrug lag het Gijzenhof aan een weg die tegen het moeras doodliep en die doortrekkende legers en bendes dus meden. Burgers met waardevolle bezittingen en vee zouden uiteraard enkel hun toevlucht zoeken in een schans die vanaf omliggende wegen niet snel ontdekt kon worden. De schans bij het Gijzenhof zou zo’n 250 m van de Vlasbrei liggen en minstens 500 m van de brug op de Bekerstraat.

Op de Ferrariskaart net als op de kaart van vandaag vind je enkel de Vlasbrei en de Linssenstraat terug. In de Atlas der buurtwegen en bij Vermaelen zijn er echter heel wat extra wegen getekend. Ging het hierbij deels om opgevulde vroegere grachten van de schans, die gezien niet bewerkt, als doorgang werden gebruikt?

Het Grenenhof (of Geuzenhof, waarnaar hoger wordt verwezen) wordt vernoemd als een alternatieve locatiemogelijkheid. De Ferrariskaarten tonen rond Grenenhof (in het noordelijke deel van de enclave de Thorn, met verwijzing in de Inventaris van het Onroerend Erfgoed) akkerland, m.a.w. een open en goed begaanbaar gebied dat zich veel minder leent tot schuilplaats.

Het Grenenhof ligt bovendien aan de wegen van Groot-Beersel naar Haler en Uffelse, allen doorgaande wegen. Het lijkt dan ook inderdaad minder waarschijnlijk de situering van de Giezenschans aldaar te zoeken.

KARTOGRAFISCH: (Google+)

Louter verder gaand op planconfiguraties zijn enkele mogelijke liggingen van de schans omcirkeld op hiernaast toegevoegd uittreksel van de Atlas der Buurtwegen.

De klassieke oude kaarten tonen geen duidelijke verwijzing naar een schans.

Maar voor zover de Giezenschans bij het Giezenhof zou liggen, is de de rechtse rode cirkel de grootste kanshebber.