Chén Trà Ngày Xuân

Vào dịp lễ Tết, chủ và khách vui vẻ chuyện trò đàm đạo về cuộc đời bên ấm trà nóng hổi, hương thơm, vị đậm. Đó là một nét văn hóa thể hiện lòng mến khách rõ nét của dân tộc ta. Khi tách trà được nâng lên cũng chính là lúc những tâm tình giữa chủ và khách đã gắn quyện để rồi kéo dài,có khi thâu đêm suốt sáng…

Thưởng thức trà là một trong những hình thức ẩm thủy có mặt ở nước ta từ rất lâu. Theo nhiều tài liệu khảo cứu, cây chè được cư dân nước ta canh tác từ trước thời các vua Hùng. Bằng chứng là ở vùng đồi núi Suối Giang (Yên Bái) vẫn còn dấu tích của một rừng chè hoang với hàng chục nghìn cây chè dại, trong đó có nhiều cây thân to đến mấy người ôm. Cùng với sự phát triển của điều kiện vật chất cũng như khả năng tư duy, nhận thức về cuộc sống, nghệ thuật uống trà của ngừơi dân nước ta cũng được nâng tầm qua từng thời đại và ngày một phong phú hơn.

“Rượu ngâm nga, trà liền tay”, “Bán dạ tam bôi tửu / Bình minh nhất tàn tra”…, ông bà ta quả có rất nhiều câu nói mô tả về nghệ thuật thưởng thức trà, đặc biệt là vào những ngày lễ tết. Một cách rõ rang, vùng đất Hà Thành luôn được xem là nơi có nghệ thuật thưởng thức trà vào lọai cầu kỳ và mang nhiều ý nghĩa bậc nhất nước ta. Nếu người dân ở các vùng khác thường chỉ uống trà “chay” với phương cách chế biến thô sơ, thì người Hà Nội lại thích uống trà ướp hương sen, hương nhài, hương cúc… Đơn cử, trà sen được người Hà Nội chế biến theo công thức cứ khỏang một cân trà sẽ được ướp với khỏang 1.000 hoa sen chưa nở, nhiều người thậm chí còn không dùng nước lã bình thường để pha trà mà dung nước mưa trong hoặc nước sương mai đọng trên lá sen! Nhưng dân dã và tiện lợi hơn hết là thưởng thức chè xanh ở nông thôn. Lá chè tươi sau khi rửa sạch sẽ được đun sôi với nước, để nguội âm ấm rồi thưởng thức bằng bát sành, điểm thêm dăm ba thanh kẹo đậu phộng.

Có ba hình thức thưởng thức trà quen thuộc không chỉ ở nước ta, mà còn nhiều nước khác trên thế giới là độc ẩm, đối ẩm và quần ẩm.

- Độc ẩm là uống trà một mình, trong im lặng, người uống có thể thỏa sức suy tư, nghĩ ngợi về những điều mà mình quan tâm hay đơn giản chỉ là muốn tìm một không gian riêng.

- Đối ẩm lại là cách thưởng thức trà với chỉ một người nào đó mà mình tri âm tri kỷ. Những buổi “trà dư tửu hậu” như thế hoàn toàn khác khác xa với cung cách uống trà của người Nhật Bản, bởi không quá nghi thức, cũng không quá chừng mực trong cách ăn nói, mà rất thâm tình, gần gũi.

- Cuối cùng, quần ẩm là cách thưởng thức trà trong không khí ấm cúng, vui tươi giữa những người thân yêu hoặc bè bạn. Đây được xem là những giây phút rất có ý nghĩa trong mỗi gia đình, đặc biệt là những ngày đầu Xuân.

Dù cách chế biến cũng như thưởng thức trà có khác nhau ở mỗi vùng cũng như mỗi quốc gia, song thông điệp mà hình thức ẩm thủy này muốn nhắn gửi là không khác. Danh từ “trà đạo” xuất hiện như thế chứng minh cho điều đó. Cái cốt lõi của trà đạo ở Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc… đều là hướng đến sự thanh tao, sự quân bình âm dương, sự hòa hợp giữa con người với thiên nhiên, cây cỏ… Ngày nay, trà đạo Nhật Bản rất nổi tiếng bởi đó là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa thú uống trà với chất Thiền trong đạo Phật. Hình thức thưởng thức trà này do một vị cao tăng tên là Eisai (1141-1215) đề xướng, thông qua cuốn sách nổi tiếng của mình là “Kissa Yojoki”.

Thưởng thức trà không chỉ là sự tận hưởng về mặt tinh thần trong mối tâm giao với những người xung quanh, mà còn là một phương pháp giúp tăng cường sức khỏe rất hiệu quả. Những lợi ích tiêu biểu của trà là:

1. Kéo dài tuổi thanh xuân và chống lại tác hại từ môi trường.

2. Có lợi cho sức khỏe trí não nhờ hàm lượng vừa phải caffeine cũng như nhiều họat chất bổ não khác.

3. Giúp giảm nguy cơ tim mạch, đột quỵ, chứng máu vón cục… nhờ khả năng làm mềm và co giãn mạch máu.

4. Giúp hệ xương chắc khỏe, từ đó phòng tránh bệnh loãng xương.

5. Giúp răng, nướu trắng khỏe, nhờ chứa nhiều fluoride và tannin.

6. Tăng cường hệ miễn nhiễm, giúp chống lại các bệnh do vi khuẩn gây ra.

7. Hạn chế nguy cơ ung thư nhờ vào hai hoạt chất polyphenol và antioxidant.

8. Giúp phòng tránh tăng cân vì có khả năng thúc đẩy quá trình trao đổi chất trong cơ thể, từ đó kích thích cơ thể tiêu hao năng lượng nhanh và hiệu quả hơn.

9. Kích thích tiêu hóa và bảo vệ đường tiêu hóa khỏe.

10. Giúp da dẻ hồng hào, láng mịn.

Để việc thưởng thức trà mang lại kết quả tốt nhất chúng ta nên lưu ý ba nguyên tắc sau:

(1) Không nên uống trà quá nóng, tốt nhất là từ 60 đến 65oC;

(2) Không uống trà khi bụng quá đói, vì có thể gây cồn cào, chóng mặt và tiêu hao dưỡng chất từ thực phẩm (nhất là chất sắt);

(3) Không nên uống trà đã để qua đêm, vì có thể gây đau bụng.

Sưu Tầm