Nautische afkortingen
Achter Kaap Kont liggen - thuis bij moeders in bed liggen; achter de gebreide broek liggen
Achtertrossie uitgooien - een grote boodschap doen
Achtervaren - het schip bij vertrek missen
Admiraalsduiven - zeemeeuwen
Aftoppen - het op de juiste hoogte brengen van de lading of ballast in een tank
Allemanseind - eind gevlochten touw aan de scheepsbel
Ampat - vierde stuurman
Apevuistje - knoop als verzwaring van het opgooi-eind van een werplijn
Asshole - kink of knoop in een lijn, die verhindert dat het touw vrij door een oog of blok loopt
Azimut - door middel van peiling van een hemellichaam bepalen van de kompasfout
Azijnzuurhoutenkettingkabelopsluitpen - een pen om de bout van de harpsluiting van een ankerketting te borgen.
Baal hooi - waardeloze vent
Baantjesgast - schepeling die werk verricht dat niet tot het eigenlijke scheepswerk behoort, b.v. timmerman, schrijver,
verpleger, kapper.
Baas - HWTK of baas-timmerman
Bak - dek op het voorschip
Bakkie zweet/pleur - kop thee of koffie
Baroe - groentje/beginneling
Bikken - met hamer of slijptol roestvrij maken van metalen delen
(een) Blauwe neus halen - de poolcirkel passeren
Blinde klep - (1) stalen klep om een kapotte patrijspoort te vervangen, (2) pannenkoek
Blindeman - helper van de roerganger
Boeglul - de voorste man in een sloep, die de haak moet hanteren
Bokkepoot - zie Kuttelikker
Bonded store - af te sluiten en te verzegelen ruimte voor sigaretten, drank e.d.
Bootmansstoeltje - een plank aan een spruit, waarmee iemand kan worden opgehezen voor schilder- of
reparatie-werkzaamheden
Boreas - koning van de Poolzee; komt bij het passeren van de poolcirkel aan boord en geeft de jongste officier en
matroos opdracht in tropenuniform de panamakluis blauw te schilderen.
Bosun - bootsman
Bramstaglopers - bruine bonen
Brave zooiensteker - een niet-zeeman aan boord van een schip
Broek van Bertha - (1) verplaatsbare luchtkoker ter verversing van de lucht in het benedenschip,
(2) een borrel met een beetje citroensap, grenadine en ijsblokjes
Broodwagen - kast over de (nood-)stuurinrichting op het achterschip
Brug - stuurhuis en kaartenkamer
Butteren - het wassen van lading- en ballasttanks
Campo Allegre - Zuidamerikaanse vorm van een centraal, openlucht bordeel op Curaçao
Centre castle - ruimte op het hoofddek onder het midscheeps dekhuis
Dekhengst - scheldnaam voor dekpersoneel
Derde wraak - derde stuurman
Dodemanssteek - laatste steek bij het innaaien van een lijk in een zeildoekse lijkenzak; de steek gaat door het
neusschot van het lijk om er voor te zorgen dat het zeil goed aan het lijk bevestigd blijft
Dogsbody - jongste officier aan boord (is altijd de lul)
Donderpen - bliksemafleider op de kloot van de mast
Draad - radio-officier
Drijfijs - blokjes knolselderij in de snert
Grind met specie - aardappelpuree met erwten
Handvat - ribkarbonade
Harderwijker - iemand die bij voorkeur van een ander drinkt
Kabel - 0,1 zeemijl (185 meter)
Kabelgast - een (bevaren ) matroos belast met de uitgifte en berging van touwwerk
Kanepieper - scheldnaam voor de kok
Keesje - leren zandzak aan dunne lijn dat naar de wal wordt gegooid, om daarna dikkere trossen te kunnen overzetten.
Kloten bikken - douchen
Knippen en scheren - schoonmaken van de scheepshuid
Knoop - 1 zeemijl per uur (1852 meter)
Kofferdam - ruimte tussen twee dicht opeenliggende waterdichte schotten
Kojangen - slingeren van het schip
Kommaliewant - koppen, schotels, borden, glazen, pannen, potten enz.
Kortjan - matrozenmes
Kuttelikker - ronde teerkwast met een aan het einde gebogen steel òf een soort platte radiatorkwast
Leraar - leerling stuurman
Loco - gek
Mandieën - douchen
Marconist - radio-officier
Mataglap - gek
Mate - stuurman
Meester - WTK (werktuigkundige)
Memoriaal - takenboek voor jonge officieren
Mogen wij zwijgen? - stamppot van gehakt, aardappelen en kropsla
Muur - verschansing (over de muur = overboord)
Op je merk liggen - genoeg gegeten hebben (Plimsol-merk)
Opsnit - broodbeleg
Ouwe - kapitein
Pakean - uniform (pakean deftig = nette kleren voor het passagieren)
Panamakluis - kluisgat vóór op het dek, waar de trossen door worden geleid. Speciaal voor het Panamakanaal, als het
schip door locomotieven op de wal wordt gejaagd.
Pikheet - koffie drinken, thee drinken
Pikollen - hijsen
Plat gaan - gaan slapen
Platje - platluis*
* Een platje is een hardnekking diertje, waar sommige zeelui na een vluchtig contact aan de wal wel eens mee worden geconfronteerd. Er zijn drie methoden om er vanaf te komen, nl.
1 De aangetaste delen goed inwrijven met liters petroleum
2 Een spiegel onder de aangetaste edele delen houden. De platjes denken dan: "Ha, een nieuwe zak!" en springen op de spiegel, die vervolgens snel over de muur moet worden gegooid.
3 Een bak met ijsklontjes onder het klok- en hamerspel houden. De platjes krijgen het dan koud, gaan met hun pootjes op hun rug kloppen en in hun handen wrijven, waardoor ze geen houvast meer hebben en in de bak met ijsklontjes vallen. Ook deze bak direct over de muur zetten.
Poop - dek op het achterschip (lees poop, spreek uit poep)
Punten en strepen - doppertjes en worteltjes (denk aan morsetekens)
Raasdonders - capucijners
Riboet - ruzie
Rijsttafel belazer - rijst met haché
Roethaan - bijnaam voor een stoker
Roggebroodmaatschappij - K.N.S.M.
Rotjeknor - Rotterdam
Schavotje - dek boven de brug, waar het standaardkompas staat opgesteld
Schiemanswerk - het verbinden en bewerken van touw en staaldraad
Schoot-aan - drank rantsoen
Second - tweede stuurman of tweede werktuigkundige
Sjanghaaien - iemand dronken voeren en als bemanningslid aan boord brengen (= ronselen)
Slijmploeg - mensen die verdacht veel kustreizen maken i.p.v. lange reizen
Sparks - radio-officier
Spijker - anker
Stripper - kleine pomp, die de laatste resten uit een tank pompt
Tampat - kooi
Tiga - derde stuurman
Tjetten - verven (van het Maleise tjet = verf)
Tom Okker Special - gehaktbal uit blik
Tuan Knetterrr - radio-officier
Uiterton - aanloopboei van een haven
Vaam - vadem = 6 voet = 1,85 meter
Vast werken - einde van de werkzaamheden (marine)
Vetloods (vetput, vetkuil) - machinekamer
Vetpieper (vetsmelter) - scheldnaam voor de kok
Vetslof - botervlootje
Vlampijpen - macaroni (eigenlijk waterpijpen in een stoomketel)
Voor de hoeren vlaggen - de nationale driekleur vóór zonsondergang niet binnenhalen
Voor en achter - meren of ontmeren (= trossen voor en achter vast c.q. los laten maken)
Vrij zetten - iets overboord gooien (over de muur)
Wacht te kooi - a) vrij zijn, geen wacht hebben, b) een weekblad voor zeelieden, dat met de post aan boord kwam
Walschijter (Walslurp) - landrot
Ziekenpa - verpleger
Zuiderzon - 12 uur ’s middags
Zuidoosterzon - 9 uur ’s morgens
Zuidwesterzon - 3 uur ‘s middags
Zware spier - extra zware laadboom
Zwarte bende - douanerecherche
Zwarte koor - de stokers
AFKORTINGEN
A - aft (achterschip)
AAT - automatisch alarm toestel
AC - airconditioning
APK - as paardekracht
ATIS - Automatic Transmitter Identification System
BP - Bollard Pull (trekkracht in tonnen)
BRT - bruto register tonnage (1 reg.ton = 100ft³ = 2,83 m³; inhoud van alle waterdichte ruimten,
m.u.v. de dubbele bodem)
CAS - centraal antenne systeem
CM - compound expansie stoommachine
COB - container, oil, bulk schip
CPO - chief petty officer; (Chinese) bootsman
DWT - dead weight tonnage (maximale hoeveelheid “dode” lading)
EL - echolood
EPK - effectieve paardekracht
EU - eenzijdige uitzending (radio)
F - forward (voorschip)
FAX - fascimilé (telefax)
FC - kuststation
GMDSS - global maritime distress safety system
GMT - Greenwich Mean Time
GPS - global positioning system
GPT - general purpose tanker (voor het vervoer van allerhande soorten oliën)
GRT - gross register tonnage
HWTK - hoofdwerktuigkundige
INMARSAT - international marine satellite
IPK - indicateur paardekracht
KG - kortegolf (radio)
KHz - kilohertz
Kts - knots (zeemijlen per uur)
LG - langegolf (radio)
LT - local time (plaatselijke tijd)
LW - long waves (radiogolven)
MG - middengolf (radio)
MHz - megahertz
m.s. - motorschip
MW - medium wave (radiogolven)
NA - not available
NM - nautical mile (zeemijl = 1851,851 meter)*
* De omtrek van de aarde op de evenaar is 40.000 km, dit gedeeld door 2x180 (WL en OL) = 111,111 km = 1 breedtegraad = 60 breedteminuten ofwel 60 zeemijlen.
111,111 : 60 = 1851,851 m = 1 zeemijl. Voorbeeld: Van Hoekvan Holland (52.00NB) naar Den Helder (53.00NB) is hemelsbreed 111 km = 60 zeemijl.
NPK - normaal paardekracht
OBO - Oil-Bulk-Ore carrier (erts/olietanker)
OBS - (weer)observatiebericht, weerrapport
O/G - onder de gage (aankomend matroos)
P.G. - Perzische Golf
QEM - quadruple expansie stoommachine
R.A.M.A.C. - Radio Marine Associated Companies
RCVR - receiver ((radio)ontvanger)
R-H - Radio-Holland
R/O - radio-officier
RPK - rem paardekracht
RZ - richtingzoeker
SAR - search and rescue (opsporing en redding)
SATCOM - satelliet communicatie
SATNAV - satelliet navigatie
STM - stuurman
SW - short waves (radio) / southwest
TEM - triple expansie stoommachine
TEU - twenty feet equivalent unit
UHF - ultra high frequency (300-3000 MHz)
ULCC - ultra large crude oil carrier
UTC - Universal Coordinated Time (= GMT = Z)
VD - voorlopig diploma of venereal disease
VDR - voyage data recorder (òf Van De Ruit)
VHF - very high frequency (30-300 MHz)
VLCC - very large crude oil carrier
WTK - werktuigkundige
Z - = GMT
SCHEEPVAART MAATSCHAPPIJEN
VERKLARING DER AFKORTINGEN
(BENAMINGEN EN BIJNAMEN)
B.P.M. - Bataafsche Petroleum Maatschappij
Halcyon Lijn (Honger Lijn)
H.A.L. - Holland Amerika Lijn (Groen wit groen, weinig te vreten veel te doen)
H.S.M. - Hollandse Stoomboot Maatschappij
H.V.M. - Hollandse Vrachtvaart Maatschappij
H.W.A.L. - Holland West-Afrika Lijn (Het Wordt Altijd Later)
K.H.L. - Koninklijke Hollandse Lloyd (Klompenlloyd)
K.J.C.P.L. - Koninklijke Java-China-Paketvaart Lijnen (zie R.I.L.)
K.N.S.M. - Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij (Roggenbrood maatschappij) - (Kan Niet Slechter Meer ; Kom Niet Stik Maar)
K.P.M. - Koninklijke Paketvaart Maatschappij (Kom Pas Morgen; Kipas Pergi Mana (waarheen gaat de schroef))
K.R.L. - Koninklijke Rotterdamsche Lloyd
N.A.S.M. - Nederlandsch-Amerikaansche Stoomvaart Maatschappij (later H.A.L.) (Naai Alle Schone Meisjes en omgekeerd Maar Schele Annie Niet)
NIGOCO - van Nievelt Goudriaan & Co.
N.S.U. - Nederlandse Scheepvaart Unie (later Nedlloyd)
N.T.P.M. - Nederlandse Tank- en Paketvaart Maatschappij
Reederij Amsterdam - (Never come back line ; Reclasseringsmaatschappij)
R.I.L. - Royal Interocean Lines (K.J.C.P.L.) (Relax In Luxary ; Royal Intercourse Lines)
Shell - Shelltankers (Smoel Houwe En Laten Lullen (stuurlui)), (Stinkt Hevig En Loopt Lamlendig (werktuigkundigen))
S.M.N. - Stoomvaart Maatschappij “Nederland” (Heren maatschappij) (Sober Maar Netjes), (Semper Mare Navigandum - De zee moet steeds bevaren worden), (Selemanja Makan Nasi - Steeds Maar Nasi)
V.N.S. - Vereenigde Nederlandsche Scheepvaartmaatschappij (Vooral Niet Scheutig ; Verrek, Nòg Slechter)
Wynne & Barends (Water en Brood)