Morse is dood

Zaterdag 19 augustus 1989

Noodsein SOS zelf aan
zijn eind gekomen 

,,Iedereen kan vandaag de dag een telefoon opnemen en zonder tussenkomst van een specialist de hele wereld bellen. En iedereen, die een stukje kan typen, kan overal boodschappen heen sturen. Waarom moet er dan op elk schip nog een radio-officier aan boord zijn met een dure opleiding van drie jaar?" Dat zegt Henk Lazeron, manager van de radio-officieren van Radio Holland. Hij staat met enige weemoed aan de groeve van dit korps van moedige mannen, die zo vaak noodseinen bleven uitzenden tot hen letterlijk het water aan de lippen kwam; die telkens weer hun leven in de waagschaal stelden om anderen te redden (dit voorjaar kwam radio-officier Budwijowitz- bij de ondergang van de Maassluis tijdens de uitoefening van zijn taak om het leven). Hun werk wordt nu - hoe kan het anders - grotendeels overgenomen door automaten.
“Radio Holland telde in 1960 nog 750 radio-officieren. Nu zijn er nog 146 in dienst. Het aantal liep drastisch terug door inkrimping van de koopvaardijvloot en door het beruchte uitvlaggen. We zagen die bui hangen en hebben al vijf jaar geen nieuwe radio-officieren aangenomen," aldus manager Lazeron.

Geen zakentalent

R.O.'s gaan met pensioen op hun zestigste verjaardag. Dat betekent, dat allen onder de 55 in de problemen kunnen komen en dat zijn er ongeveer 25.  Volgens Lazeron zal naar een “nette” oplossing worden gezocht.  ,,We zullen alle hulp bieden bij herscholing en herplaatsing. Per slot was hen destijds een baan voor het leven beloofd, dus zelfs met solliciteren hebben zij geen ervaring." Radio Holland is in 1916 opgericht door de Nederlandse reders. De bedoeling was aan boord van de schepen een radiostation te plaatsen met een telegrafist om dat te bedienen. De radio-teIegrafie was nog betrekkelijk nieuw. Herz, Maxwell, Fàraday en anderen hadden de elektromagnetische golven ontdekt. Zij waren rijk - anders hadden zij geen wetenschappelijke hobby kunnen betalen - maar hadden geen zakentalent. Marconi had dat wel. Hij bedacht, dat die golven konden worden gebruikt om zonder draden boodschappen over te seinen en er aan te verdienen. Toen hij bij toeval ook nog ontdekte, dat veel grotere afstanden konden worden overbrugd als één van de draden in een boom hing en de andere op de grond lag, wist hij dat zijn kostje gekocht was.

In 1896 reisde hij spoorslags van Italië naar het belangrijkste scheepvaartland ter wereld: Engeland. Met een kapitaal van 100.000 pond richtte hij een draadloze telegraaf- en seinmaatschappij op. Technisch gingen zijn uitvindingen snel vooruit. Het maximum bereik was toen 16 kilometer, maar in 1899 kon al 135 km worden overbrugd en in 1901 ontving Marconi in New Foundland een sein uit Cornwall, Engeland, over een afstand van bijna 3.000 kilometer. Terwijl er veel kuststations werden opgesteld, kregen ook de eerste schepen een radiozender aan boord. Eén van de allereerste was het koninklijk jacht "Osborne". Koningin Victoria kon daardoor dagelijks contact houden met haar zoon, de Prins van Wales, die bij een ongeluk knieletsel had opgelopen. Na 16 dagen werd de installatie echter weer van boord gehaald.

Radiotelegrafie bleek commercieel erg nuttig. Het versnelde de internationale berichtgeving. Toen president Kennedy in 1961 werd vermoord, wist de hele wereld dat enkele minuten later al. Toen in 1901 president McKinley werd doodgeschoten, duurde het drie weken voor dit in Europa bekend werd. Het nieuws moest immers per stoomboot de oceaan over komen.

Zegen

Haar grootste zegen was toch als hulpmiddel bij scheepsrampen. Bij lange na valt niet te becijferen hoeveel duizenden hun Ieven te danken hebben aan het gesleutel van de radioman met zijn noodsein. Vóór de uitvinding van Marconi was het heel gewoon, dat schepen spoorloos verdwenen. Aanvaringen met ijsbergen, zeeroverij, besmettelijke ziekten die de hele bemanning hadden uitgeroeid, stormweer, niemand van de wachtenden in de haven van bestemming wist wat er gebeurd was als een schip niet op kwam dagen. Marconi maakte daar een eind aan. Toen het stoomschip "R. Mathews" op 3 maart 1899 het Oost Goodwin-vuurschip ramde, werd dat draadIoos aan de wal gemeld en werden zeer snel reddingboten uitgezonden. Het eerste noodsein was geboren!! Ondanks alle technische vooruitgang verdwijnen er nu nog schepen zonder een spoor na te laten, door misdrijf of een echte ramp. De radio-officier luistert acht uur per dag uit en Iaat het de overige zestien uren aan een automaat over. Dat kan tot vertraging leiden. Voor de International Maritime Organisation (IMO) was de vraag: hoe kunnen we alarm slaan zonder tussenkomst van de mens? Er werd een baken ontworpen (Emergency Position Indicating Radio Beacon), dat uit zichzelf gaat seinen als het omvalt en dat dan door vliegtuigen kan worden gepeild. Polaire Cospas-Sarsat satellieten bepalen de positie van het baken en geven deze aan het grondstation door met een nauwkeurigheid van één zeemijl. De reddingsploegen weten daardoor meteen waar ze zoeken moeten, een enorme tijdsbesparing, Maar wat een heisa en vergeefse moeite als zo'n baken per ongeluk omvalt...

Rode knop

De IMO heeft daarom besloten een GIobaI Maritime Distress and Safefy System in te voeren met ingang van 1 februari 1992. Het werkt met drie boven de evenaar staande satellieten van Inmarsat (International Maritime Satellite), die bijna de hele wereld ,,overzien". In geval van een calamiteit hoeft de stuurman van de wacht alleen maar een rode knop in te drukken. Alle lopende verbindingen vallen daardoor weg en met voorrang worden naam en roepnaam van het schip samen met de positie en de aard van de ramp aan een walstation doorgegeven. In een Rescue Coördination Centre worden dan de reddingsacties in gang gezet. In ons land heeft Scheveningen Radio die functie overgedragen aan de Kustwacht. Betekent dit ook het einde voor Radio Holland zelf? ,,Allerminst," zegt Lazeron, die zelf zeven jaar heeft gevaren, met een lach. ,,We hebben 850 man personeel aan de wal in dienst en we zullen hen nodig hebben. De wereldeconomie groeit snel en we Ieveren service over de hele wereld op het gebied van onderhoud van allerlei apparatuur in de scheepvaart. Radio Holland draait als een trein." 

N.B.  Marconi maakte gebruik van de vele uitvindingen van Nikola Tesla en verzond in
          1895 radiosignalen over een afstand van 2 km en vroeg daar patent op aan.
          Tesla daarentegen verzond al in 1894 radiosignalen van New York naar Westpoint,
          afstand 80 km, maar vroeg verkeerde patenten aan.
          Pas in oktober 1943 - negen maanden na zijn overlijden - werd aan Tesla het
          patent op het verzenden van radiosignalen toegekend, nadat bekend werd dat
          Marconi had gelogen. Marconi wordt ten onrechte beschouwd als uitvinder van
          "de radio".

Startpagina