TẮM CÔNG CỘNG Ở NHẬT

Đối với một đứa trẻ chỉ sống trong sự chăm nom đùm bọc của gia đình, chưa bao giờ sống riêng một mình như tôi thì cuộc đời mới bắt đầu ở Tokyo đầy sự lạ chưa từng thấy. Lúc tôi đến Tokyo là cuối tháng Ba nên vẫn còn lạnh và tuyết vẫn còn rơi lác đác. Ngồi trên lầu, nhìn tuyết rơi qua khung cửa sổ, sao mà đẹp thế. Tuyết nhẹ nhàng rơi từ trên trời cao xuống đọng lại thành từng đám dưới đường. Nhưng tôi không thể tưởng tượng được là khi tuyết tan thì con đường trở nên sình lầy, ướt át và trơn trượt.

Trong tuần lễ đầu ở Tokyo năm 1970, tôi khám phá ra là chỗ tôi ở không có phòng tắm. Tôi hỏi mấy anh lớn thì họ phá ra cười, bảo tôi rằng muốn thuê nhà có phòng tắm riêng cũng có nhưng đắt gấp ba, bốn lần tiền thuê nhà đang ở. Thế thì phải chịu ở bẩn sao? Không đâu, gần đó có những nhà tắm công cộng. Thật là một sự lạ nữa với tôi. Việc đi tắm công cộng, tôi có xem thấy trong các phim xã hội của Nhật hoặc phim Hiệp Sĩ Mù trong những thập niên 1960, 1970. Một hôm, anh lớn bảo: “Trí ơi, đi tắm”. Anh Đào, anh lớn cùng nhà, chỉ cho tôi những dụng cụ cần thiết phải đem theo: một cái chậu nhỏ, trong đựng khăn lau mặt, một cục xà phòng và một chai shampoo để gội đầu, và một cái khăn tắm lớn để lau người khi tắm xong. Và anh cầm theo một nắm tiền lẻ để trả tiền vào cửa.

Nhà tắm công cộng gần nhà trông bề ngoài cũng như những nhà bình thường, có hai lối ra vào, một cho nữ giới, một cho nam giới, không được vào chung. Vào bên trong, tôi thấy một người đàn ông ngồi trên một cái quầy cao ngang cổ, thu tiền vào cửa. Không ai nhìn sang phía bên kia được. Trước mặt ông ta là một bức tường bằng gỗ ngăn hai bên nam nữ, có một cửa để ban ngày dọn dẹp lau chùi hai bên. Vào trong một tí nữa là những ô ngăn để mọi người đựng quần áo bỏ ra. Tất cả đều trần như nhộng, ai cũng mang theo xà phòng, khăn lau mặt và shampoo. Thực ra, không cần mang theo chậu nhỏ vì ở đây đã có nhiều chậu nhỏ bằng gỗ để mọi người dùng. Bước qua một cửa kính là nơi mọi người tắm, hơi nước nóng bốc ra từ một cái hồ nhỏ, hồ này chứa nước rất nóng để ngâm cho nóng người sau khi tắm rửa kỹ lưỡng ở bên ngoài. Ai cũng phải tắm thật sạch trước khi bước vào hồ ngâm. Vì nước rất nóng nên phải vào từ từ. Cho hai chân vào trước, từ từ cho nửa người vào, sau cùng mới xuống ngâm cả hai vai. Như đã trình bày, hồ nước rất nóng nên không nên ngồi quá lâu, máu sẽ dồn lên đầu không tốt. Một anh bạn lần đầu đi tắm ngâm nước nóng thích quá nên ngâm hơi lâu, khi bước ra khỏi hồ thì té xỉu vì máu lên đầu, tụi tôi phải khiêng anh ta ra chỗ thay quần áo cho thoáng và độ 15 phút sau thì tỉnh lại. Hú hồn. Sau lần đó, anh ta thề chỉ đi tắm mỗi tháng một lần vào mùa Đông, mùa Hè thì hai lần. Hiện nay, anh này là một học giả đang sinh sống ở Tokyo với gia đình và không muốn ai nhắc lại kinh nghiệm đi tắm công cộng này của anh ta.

Ông anh họ của tôi, một sĩ quan trong Quân Đội Việt Nam Cộng Hòa, có cơ hội được tu nghiệp ở gần Tokyo, có đến thăm và được tôi dẫn đi tắm công cộng. Thoạt tiên, khi cởi quần áo, anh có vẻ ái ngại nhưng sau khi nhìn chung quanh, anh cũng hiên ngang làm con cháu Adam. Khi vào bên trong, sau khi tắm gội xong, anh hùng dũng bước vào hồ nước nóng ngồi xuống làm tôi không kịp cản. Nhưng ngay lập tức, anh đứng lên bước ra ngoài hồ. Tôi lại phải làm một màn giải thích. Sau đó thì anh thích quá, hỏi tôi có nên cho thằng con lớn sang đây du học không? Sau khi giảng giải về đời sống du học sinh ở Nhật, anh quyết định cho nó du học ở Mỹ. Từ đó về sau, mỗi khi anh em gặp nhau, anh lại nhắc lại kỷ niệm đi tắm nhà tắm công cộng. Chỉ có một điều là bây giờ ở năm 2016, nhiều nhà apartment được xây theo tiêu chuẩn mới, có phòng tắm riêng ở nhà nên những nhà tắm công cộng như thế này đang dần biến mất.

Trong thời gian đi học ở Nhật, tôi đã từng thả bước giang hồ chung quanh đất Phù Tang, dạo chơi với con cháu Thái Dương Thần Nữ. Một mùa Hè (tôi chỉ có mùa Hè để thả bước sau khi học và làm kiếm tiền) tôi đến vùng phía Bắc nước Nhật (Hokurikku), đến huyện Kanazawa nơi mà ngày xưa có một Sứ Quân khét tiếng của Nhật và cũng là nơi có nhiều điểm đặc biệt về phòng tắm công cộng cũng như các lữ quán (ryukan) có suối nước nóng (onsen) và gần đó theo truyền thống có một lũ khỉ xuống ngâm người trong suối nước nóng. Khỉ có chỗ của khỉ không bao giờ người và khỉ xâm phạm lãnh thổ của nhau trong bao nhiêu trăm (ngàn) năm. Tôi tạm trú ở một lữ quán, chỗ này theo đúng cổ truyền lữ quán của Nhật, ăn sáng, một bát cơm nóng, đập một quả trứng sống, một lá rong biển khô (yaki nori), vài củ dưa muối và một chén nước súp (miso siru), buổi trưa, một bát cơm nóng, một chén miso siru và một con cá nướng, bữa tối, một bát cơm nóng, một chén miso siru, một vài miếng thịt hoặc đậu hủ, hoặc gà, hay heo. Sau mỗi bữa ăn là một cốc nước trà Nhật xanh (green tea) hoặc trà vối. Buổi tối trước khi ngủ, bà chủ nhà vào lôi trong tủ ra một bộ nệm, trải giường, gối. Ban ngày những thứ này được cất trong tủ vì ở ngoài không có chỗ (Ngay ở trong nhà người Nhật cũng thế). Bên ngoài là chỗ tiếp khách, tối đến biến thành phòng ngủ. Trước khi đi ngủ, bà chủ hỏi tôi có muốn tắm không. Bà gãi đúng chỗ ngứa nên tôi gật đầu mau lẹ. Khi tôi đến chỗ tắm ở ngoài sân, tôi thấy một cái thùng to giống như thùng rượu vang của Âu Châu, trong đựng đầy nước nóng. Cũng như trên đã trình bày, tôi phải tắm thật sạch trước khi bước vào thùng. Không biết bà này ở đâu mà ngay sau khi tôi vào thùng, bà xuất hiện, cho thêm củi vào dưới đáy thùng. Ba giải thích là phải tiếp tục như vậy để giữ nhiệt độ trong thùng cho điều hòa vì còn nhiều người khách khác sẽ dùng. Cứ tưởng là nước trong nồi sẽ sôi và mình sẽ thành con tôm luộc. Nhưng không, đúng như bà chủ nói, nước chỉ đến đúng nhiệt độ rồi ngưng. Ngồi trong thùng ngâm nước nóng, tôi có cảm tưởng như mình là một võ sĩ đạo hay một sứ quân nào đang hưởng thú trong đời. Trời cũng đãi tôi lắm đấy chứ. Một cảm giác thật êm đềm thú vị khó quên chỉ cần bỏ tiền (không cần nhiều) là mua được thôi. Mà không được hưởng thường xuyên. Thỉnh thoảng nghĩ lại cái cảm giác này, tôi tự nghĩ mình có nên trở lại Nhật đến chốn này tìm lại cảm giác này chăng? Có lẽ các bạn đọc sẵn câu trả lời miễn cho tôi phải nói ra đây.

Trích trong “Hồi ký Nhật Bản”

Phạm Công Trí