GÜNLÜK (GÜNCE)
Kişilerin yaşadığı ya da tanık oldukları olayları tarih belirterek günü gününe yazdıkları yazı türüne günlük denir.
Önemli:
Divan edebiyatında günlük türündeki eserlere “ruzname” ya da “vakayiname” denilmiştir.
Tanzimat edebiyatında ise günlük türüne “jurnal” adı verilmiştir.
Günlük türünün özellikleri
Öğretici metinler içerisinde yer alıp günü gününe kaleme alınırlar.
Yazarın iç dünyasını, yaşadıklarını, tanık olduğu olayları yansıtırlar.
Bazı bilim, sanat ve siyaset alanındaki kişilerin yaşamlarını anlatan günlükler tarihi olayların aydınlatılmasında kaynak olarak kullanılabilmektedir.
Günlükler, olayı yaşayanlar tarafından yazılabileceği gibi ölümünden sonra yakınları tarafından da yazılabilir.
Günlükler öznel bir anlatımla birinci kişi ağzından yazılır.
Günlükte konuşma diline yakın bir dil kullanılır, kısa ve özlü ifadelere yer verilir.
Günlüklerde genellikle kronolojik bir zaman takip edilir.
Roman, gezi yazısı, anı gibi türlerde günlükler kullanılabilmektedir.
Türk Edebiyatında Günlük
Edebiyatımızdaki günlük türünün ilk örneklerine Divan edebiyatında rastlamaktayız. Divan edebiyatındaki ruznameler bu türün ilk örnekleri olarak kabul edilir. Ayrıca seyahatname, vakayiname ve sefaretname gibi türlerde de günlük türünün özelliklerine rastlanılmaktadır.
Günlük türünün Batılı anlamdaki ilk örnekleri Tanzimat Döneminde kaleme alınmıştır. Özellikle bu dönemde Batı’yı tanımaya başlayan birçok sanatçı bu türde eserler kaleme almışlardır.
Önemli: Türk edebiyatında Batılı anlamdaki ilk günlük örneği Direktör Ali Bey’in yazdığı Seyahat Jurnali adlı eserdir.
Önemli: Günlük sözcüğünü ilk kullanan sanatçı Falih Rıfkı Atay’dır.
Önemli: Şair Nigâr Hanım’ın Hayatımın Hikâyesi adlı eseri de Tanzimat döneminin önemli günlüklerinden biridir.
Önemli: Günlük yerine “günce” sözcüğünü 1950 yılında Nurullah Ataç kullanmıştır.
Cumhuriyet Dönemi’nde Nurullah Ataç, Falih Rıfkı Atay, Salâh Birsel, Cemil Meriç, Oğuz Atay, Cemal Süreya, Oktay Akbal, Tomris Uyar, Cahit Zarifoğlu günlük türünde eser yazmıştır.
Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatında kaleme alınan ilk günlük örneği Salah Birsel tarafından kaleme alınan “Günlük” adlı eserdir.
Türk edebiyatındaki önemli günlükler
Oktay Akbal – Anılarda Görmek, Yeryüzü Korkusu
Tomris Uyar – Gündökümü
Adalet Ağaoğlu – Damla Damla Günler, Dert Dökme Defteri
Nurullah Ataç – Günce 1 – 2
Falih Rıfkı Atay – Yolculuk Defteri
Cemil Meriç – Jurnal I – II
İlhan Berk – El Yazılarına Vuruyor Güneş
Refik Halit Karay – Bir Avuç Saçma – Üç Nesil Üç Hayat
NOT: Günlük şeklinde kaleme alınan farklı türde edebi metinler de bulunmaktadır.
Günlük türünde yazılan roman:
Andrè Gide – Kalpazanlar
Reşat Nuri Güntekin – Çalıkuşu
Yakup Kadri Karaosmanoğlu – Yaban
Günlük türünde yazılan hikâye:
Ayfer Tunç – Suzan Defter
Günlük türünde yazılan şiir:
Nazım Hikmet – Saat 21-22
Blog nedir?
Günlüğe benzer bir yazı türüdür. Günlüğün genel ağ (web sayfası) ortamına aktarılmış şeklidir. Genel tanımıyla kişinin önemli gördüğü olay, durum, duygu ve düşüncelerini tarih belirterek günü gününe internet ortamına aktardığı yazılardır.
Blogların Özellikleri
Farklı konularda yazılabilen bu tür, aynı yazılış biçimlerine sahiptir.
Günlükte olduğu gibi yazarın adı, metnin yazıldığı tarih ve saat belirtilir.
Genel ağ kullanabilen herkes tarafından yazılabilir.
Okunması ve ulaşılması kolaydır.
Bloglarda paylaşılanlar genellikle kronolojik bir sıra halinde yazılırlar.