HABER METNİ
Haber Nedir?
Toplumda veya doğada meydana gelen bir olay ya da olgu üzerinde oluşan bilgi ve duyurulardır.
Haber Metni Nedir?
Olay ve olgular neticesinde oluşan bilgi ve duyuruların gazete, dergi gibi yayın organları ve radyo, televizyon gibi iletişim araçlarıyla halka duyurmak amacıyla yazılan metinlere de “Haber Yazısı” denir.
Haber Yazısının Ortaya Çıkışı
Haber yazısı, bir iletişim kanalı olarak ortaya çıkmıştır. Tarih boyunca insanlar bu iletişim ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla; kil tabletlere, ceylan derilerine, mağaralara yazılar nakşetmişlerdir.
Habercilik ağı özellikle matbaanın gelişmesi ve yaygınlaşmasıyla önemli bir gelişme gösterir. Matbaanın icadı gazeteciliğin de insanlık için önemli bir iletişim aracı olarak kullanılmasını sağlamıştır.
2000’li yıllara kadar gazete önemini korumaya devam etse de günümüze gelindiğinde kitle iletişim araçlarının gelişmesi haber ve habere ulaşma yollarını da değiştirmiştir. Günümüzde habere, haber yazısına ulaşmak insanların saniyeler içinde gerçekleştirdiği bir eylemdir.
Haber Yazılarının Özellikleri
Haberin ve haber yazısı kaynağını yaşamdan alır.
Akıcı, duru, halkın anlayabileceği anlaşılır bir dil kullanılmalıdır.
Haber yazıları yorumdan uzak, objektif bir şekilde yazılmalıdır.
Anlatılanlar ilgi çekici olmalı, verilen bilgiler yanlış anlaşılmalara sebebiyet vermemelidir.
Haber yazıları toplumun büyük bir kesimini ilgilendiren konularda yapılmalıdır.
Dikkat çekici, reyting amaçlı haberlerden uzak durulmalıdır.
Haber yazıları özgün olmalı ve dikkat çeken bir başlığa sahip olmalıdır.
Bir haber metninde okuyucunun sorduğu 5 N 1 K sorularının cevabı olmalıdır.
Haberi Oluşturan Unsurlar (5N 1K)
5N 1K; kim, ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden (niçin) sorularından oluşmaktadır.
Bir haber metninin oluşturulması açısından haberi yazan kişinin cevaplaması gereken 5N 1K soruları haberin gerçekliği ve okura tam olarak bilginin sunulması için son derece önemlidir. Yani bir haber metninde bu soruların cevabının bulunması önemlidir.
Bir haber metninde soruların cevabına yönelik ilk öncelik “Kim ve Ne” sorularının mutlaka cevaplanması gerekir. Okur bir haber metninde öncelikli olarak “Kim ve Ne” sorularının cevabını arar. Bu iki soru cevaplandıktan sonra haber metninin geri kalanında diğer soruların da cevaplarının verilmesi gerekir.
Haber Yazıları İle İlgili Kavramlar
Gazete: Yaşanan olaylarla ilgili veya gündelik siyasi, sosyal yaşantılarla ilgili çeşitli yazı, görsel ve ilanları içeren bu içerikleri belli bir düzenle okuyucuya sunan süreli yayındır.
Gazeteci: Bilgi vermek ve ulaştırmak amacıyla basın-yayın organlarına haber toplayan kişidir.
İktibas: Tıpkıbasım anlamına gelir. Farklı kaynaklardan ulaşılan haberin aynı şekilde yeniden yayımlanmasıdır.
Sansasyonel haber: Tamamen tiraj kaygısından dolayı süreli yapılan etkileyici ve merak uyandırıcı haberler serisidir.
Spot: Başlıktan sonra yer alan haber metninden biraz daha büyük yazılan önemli bilgi ve başlıklardır.
Sürmanşet: Gazetenin birinci sayfasındaki logonun üzerinde kullanılan başlık.
Manşet: Gazetenin ilk sayfasında yer alan en önemli ve en büyük başlıktır.
Sütun: Gazete ve dergilerde yukarıdan aşağıya doğru yazılmış dar bölüm.
Tiraj: Gazetenin baskı sayısıdır.
Haber: Toplumu ilgilendiren bir konunun kitle iletişim araçları vasıtasıyla halkın anlayabileceği bir dil kurgusuyla verilmesidir.
Muhabir: Basın, yayın organlarına haber toplayan, bildiren veya yazan kişiye denir.
Haber Yazısı: Muhabirlerin toplayıp yayımladıkları haber metinleridir.
Tekzip: Yayımlanan bir haberin doğru olmadığını anlatmak için habere konu olan kişilerin gönderdiği yalanlama yazısıdır.
Asparagas: Şişirme, uydurma, yalan haber…
Haber Yazma Teknikleri
Bu teknikler haberin sunuluş şekline göre değişiklik göstermektedir. Gazeteciliğin gelişimiyle birlikte oluşmaya başlayan bu teknikler muhabirlerin haberleri sunuş şekline göre farklılık gösterir.
Ters piramit tekniği:Haberin önem sırasına göre en önemliden en önemsize doğru sıralanmasıdır.
Düz (normal) piramit tekniği: Ayrıntılardan hareket edilerek haberin en önemli kısmının sona saklandığı tekniktir.
Dörtgen ya da Kare tekniği: Haberle ilgili kısa bir bilgi verilerek habere başlanır. Ardından önem derecesine göre en önemli haberlerin önce verilmesiyle devam eden bir tekniktir.
Ters piramit tekniği ile karenin birleştirilmesi tekniği: Dikkat çeken ve önem arz eden haberlerin başata verildiği, ayrıntıların ise haberin sonunda aktarıldığı tekniktir.
Serbest yazım şekli: Kurallara bağlı kalınmadan sadece haberin anlaşılır bir şekilde okura aktarılmasını hedefleyen tekniktir.
Gazete, Televizyon ve İnternet Haberciliği
Genel Ağ Nedir?
Herhangi bir sınırlama olmadan bilgisayar ağlarının birbiriyle oluşturduğu bağlantıyla ortaya çıkan ve herhangi bir yönetici tarafından yönetilmeyen iletişim ağına denir.
İletişim: İnsanların birbirleriyle anlaşabilmek ve bilgi alışverişinde bulunabilmek için telefon, televizyon ve radyo aracılığıyla kurduğu paylaşıma denir.
İnternetin Kullanılmaya Başlanması
İnternet, ilk kez 1960’lı yıllarda İngiltere’de özel laboratuvarlarda kullanılmaya başlanmıştır. Belirli bir alanda toplanan verinin birden fazla kişi tarafından aynı anda ulaşılmasına imkân sağlayan bir sistemdir.
1980’lı yıllara gelindiğinde ise Amerika tarafından askeri amaçlı kurulan internet ağı, 1990’lı yıllara gelindiğinde ise ticari kullanıma açılarak bugünlere kadar hızlı bir gelişmeyle sürekliliğini devam ettirmiştir.
İnternet ve Habercilik
Eski dönemlerde internet, telefon ve televizyon gibi önemli iletişim unsurlarının olmaması gazetecilik faaliyetlerinin en üst düzeyde olmasını sağlamıştır. Günümüzde ise internetin gelişmesiyle ve üst düzey teknoloji olarak görülen telefon ve internetin buluşmasıyla habercilik türü internet üzerinden kendisine yeni bir mecra oluşturmuştur.
İnternetin hızla yaygınlaşması ve her eve girmesi neticesinde birçok gazete ve dergi içeriklerini internet üzerinden paylaşmaya ve bu vasıtayla yeni kaynaklar üretmeye başlamışlardır. Yani gazete artık kağıda basılarak para kazanma aracından çok internet üzerinde oluşturulan sistemlerle para kazanmaya başlamıştır.
Çağın teknolojik şartlarına uygun olarak dijital çağa ayak uyduran habercilik internet vasıtasıyla her geçen gün daha büyük bir platforma taşınmaktadır.
İnternet haberciliği birçok açıdan kolaylıklar da sağlamıştır. Özellikle sayfa sayısının sınırsız olması, yapılan hataların anında düzeltilmesi, kolay ulaşılabilir olması açısından günümüzde son derece popüler olarak kullanılmakta ve sosyal ağlar yardımıyla yayılması kolaylaşmaktadır.