БЕЛАРУСАЧКА

Алесь Бадак

Твар румяненькі,

Белая хустачка.

Я ўжо ведаю,

Я — беларусачка!

I хачу

Так, як тата і мама,

Родны край свой любіць

Я таксама!

МЫШКА 

Алесь Бадак 

Уцякала мышка

Ад коціка,

Пагубляла мышка

Боцікі. 

Ой, памерзлі ў бедненькай

Ножкі, 

Хворая ляжыць яна

Ў ложку. 

Дактары прыходзяць к ёй

Часта. 

Горкія даюць ёй

Лякарствы.

Гладзіць мама

Мышку-малышку:

— Можа, пачытаць табе

Кніжку? 

Не сумуй, мая ты

Малютка. 

Станеш ты здароваю

Хутка. 

Новыя куплю табе

Боцікі. 

Толькі ж сцеражыся ты

Коціка! 

Цешкі,

      цешачкі,

           пацешкі, 

Дайце роціку ўсмешкі! 

Дайце вочкам весялосці! 

Пойдзем мы

                 да смеху ў госці!

 Смех рассыплецца

                      званочкам:

—  Колькі дзіцятку

                    дзянёчкаў?

—  Два гадочкі,

               адзін дзень!

Падлік 

             сонейка вядзе!

Прыгрэла сонейка.

На ўзлеску

Птушыны спеў

Чуваць здаля...

Стаіць і слухае пралеска,

Як ціха

Дыхае зямля.

На птушыны шумны двор

Завітаў нахабны тхор,

Трапіў у дзіцячы сад —

Да пухнатых куранят.

— Ку-ка-рэ-ку!

На падмогу! —

Певень наш

Забіў трывогу.

I пайшоў рашуча ў бой

Храбры воін і герой.

За рашучасць і адвагу

Уручылі пеўню шпагу.

У бабулі маёй

Рукі лоўкія,

У бабулі маёй

Песні доўгія.

Разматае клубок

З новай казкаю,

Прыйдзе хітры каток,

Трэцца з ласкаю.

Хоча лапкі пагрэць,

Завуркоча ён,

Ні гуляць, ні дурэць

Нам не хочацца.

Вось і дзень праляцеў,

І не спіцца нам.

Бабка казкі пляце

Чараўніцаю.

Дзеці летам ранкам золкім

Селі маляваць вясёлку.

Малявалі-малявалі —

Спрэчкі тут завіравалі:

З колераў якіх яна

Так прыгожа складзена?

Ўсе спрачаліся дасужа,

Пальцы загіналі дружна:

— Фіялетавы!

— Жоўты!

— Аранжавы!

— Чырвоны!

— Зялёны!

— Адзін прапусцілі!

— Які?

— Нібыта...

— Блакітны!..

Дзеці зноўку ранкам золкім

Селі маляваць вясёлку.

Малявалі-малявалі,

Спрэчкі тут завіравалі:

Колер кожны вельмі важны,

Што ён значыць, хто адкажа?

— Жоўты, ўскрылены цяплом,

Ласку дорыць і святло.

— А блакітны разам з сінім —

Гэта мір усім краінам!

— Фіялетавы... А гэты

Знак павагі і прывету.

— А зялёны — сын вясны,

Хай ім поўны будуць сны.

— Як матуліны далоні

Грэе колер нас чырвоны.

— I аранжавы нам любы —

Апельсіны вельмі любім!..

Колераў сем — вось суполка! —

Дружна склаліся вясёлкай.

Кожны колер блізкі сэрцу.

Чорнаму няма тут месца!

Чорны колер — то вайна!

Не патрэбна нам яна!

Малявалі ранкам золкім

Дзеці чыстую вясёлку.

Малявалі-малявалі,

Песні шчасныя спявалі!

Змоўкла наваколле,

Лес адгаманіў.

Едзе восень полем

На рабым кані.

Лісце сыпле ў ногі —

Высцілае шлях.

Гушкае дарога.

Мулкая зямля.

А за сінім борам —

Я разгледзеў сам —

Сядзе ў санкі скора

Белая зіма.

Па даліне, па лужочку

Ездзіць я люблю,

Я з дубовага кіёчка

Коніка зраблю.

Гайда, гайда, буланенькі,

Аж у цёмны бор!

I ляціць кіёк мой ценькі

Проста як віхор.

Аж дрыжыць, шуміць зямліца,

А я скок ды скок!

А са мною весяліцца

Жучка — мой дружок.

Я на коніку ўсё далей

Еду без канца,

Гэй, хутчэй нясі, удалы,

Мяне, малайца.

За вёскай, ля балоцінкі,

Ў галлі вярбы старой,

Маленечкія коцікі

Хаваліся зімой.

Мялі наўкол мяцеліцы,

Гулі ў кустах пустых,

Ды коцікі ў аселіцы

Не чулі нават іх.

Салодка спалі ў коўдрачках,

Чакаючы вясну.

Прыгрэла сонца шчодрае —

Збудзіліся ад сну.

Паскідвалі ўсе чысценька

Адзежыны з сябе

І, жоўтыя, пушыстыя,

Паселі на вярбе.

Як i мой калісьці тата,

Стаць i я хачу салдатам

I Айчыне даць прысягу

На адданасць i адвагу.

І ў салдацкім шынялі

Мір ахоўваць на зямлі.

Свеціць як сонца,

Ад самай калыскі

Вобраз любімы,

Родны і блізкі.

Маміна імя

Самае лепшае,

Маміна слова

Найдаражэйшае.

Мама! Матуля! -

Чароўнае слова

Песняй ласкавай

Гучыць на ўсіх мовах.

Жоўты лісцік тапаліны

Ціха падае з галіны;

I лісты, лісты наўкол

Апускаюцца на дол.

Высцілае лістапад

Сцежку ў наш дзіцячы сад.

Спрытна ходзяць ножкі

Сонечнай дарожкай.

Кожнай раніцай з ахвотай

Мы прыходзім на работу.

Ляльку трэба расчасаць

I кружочкі напісаць,

Збудаваць пясчаны дом,

З’есці кашу з малаком

I кату пачысціць боты.

Ой, як шмат у нас работы!

Прысніўся

Сон Алесі —

Аж войкнула

Яна, —

Што засталася

Ў лесе

Яна

Зусім адна.

Прачнулася

Раптоўна

Ад яркага

Святла:

— Як, мамачка,

Цудоўна,

Што ты мяне

Знайшла!

Я ў лесе

Не крычала,

Я не баюся,

Не!

Я толькі

Сумавала:

Як ты тут

Без мяне?

«Калі ласка», «дзякуй»,

«добры дзень» —

Ветлівыя словы

Чую ад людзей.

Ветлівымі словамі

Трэба даражыць,

З ветлівымі словамі

Лёгка жыць.

Дожджык часты сыпаў, ліў —

Па двары ручай паплыў.

Пабягу хутчэй гуляць

I караблікі пускаць.

Парасон я распрастаў —

Дождж адразу перастаў.

Напужаўся, мабыць, ён,

Як убачыў парасон.

Я цукеркі несла ў садзік.

Папрасіў адну Уладзік,

За Уладзікам — Люцынка,

А за ёю — Стась, Янінка,

I яшчэ падбегла Міла:

— Мне цукеркі не хапіла!

— На, апошнюю трымай,

Я не сквапная, ты знай!

Зноў без адпачынку

Завіхаўся Федзя:

Паламаў машынку,

Разарваў мядзведзя,

Паадкручваў вушы

Шэранькаму зайку,

Перамазаў тушшу

Штонікі і майку.

З гэтае прычыны

Цацкі паўцякалі:

Заяц да Яніны,

А мядзведзь да Валі.

На бярозцы пад акном

Я шпаку прыладзіў дом.

Толькі адысці паспеў —

Шпак адразу прыляцеў.

Дом утульны аглядае,

Песню весела спявае.

У шпака ёсць у двары

Вельмі добрыя сябры.

Жыў у сажалцы

Карась,

Што любіў

Зарыцца ў гразь.

І за гэта

Карася

Ўсе празвалі:

Парася.

Як зарыўся

Ён пад корч –

Дзень зрабіўся

Быццам ноч.

Думаў:

“Гэта чарвячок”,

А схапіў у рот –

Кручок.

Так злавілі

Карася.

І гісторыя –

Уся.

На ката

Найшла маркота: 

Ён не мае 

Добрых ботаў.

— Кля-кля-кля! — 

Гаворыць бусел. — 

Калі хочаш, 

Падзялюся.

Жабак

Вылавім з балота.

-Дзякуй, дружа!

Неахвота, - 

Кажа кот

Усё цішэй. -

Босым лепш

Лавіць мышэй...

Калі б магла вясёлку з неба зняць,

Я падарыла б маме.

Каб з хмарак я магла дыван саткаць.

Я падарыла б маме!

Пралескі ўсіх лясоў і стужкі рэк

Я падарыла б маме.

І ласку, і цяпло на доўгі век

Я падарыла б маме!

Святло бяроз і песеньку малой

Сініцы сінякрылай –

Хачу паднесці ўсё, што мне самой

Матуля падарыла.

…Сонца грэе, прыпякае,

Лёд на рэчцы затрашчаў.

Цёплы вецер павявае,

Хмар дажджлівых нам прыгнаў.

Вось і бусел паказаўся,

Гусі дзікія крычаць,

Шпак на дубе расспяваўся,

Жураўлі ужо ляцяць.

І зіма, як дым, прапала!

Зелянее луг, ралля.

Як ад болю, ачуняла

Наша родная зямля.

Па надворку певень ходзіць,

За сабою куры водзіць

І крычыць: — Сюды! сюды!

Як кіўне ён галавою,

Сыплюць куры чарадою —

Як адна бягуць туды.

А калі хто кур пужае,

Певень грозна загукае:

— Хто такі там? Хто такі?.

Вось на ток ён зачасаўся.

— Кыш! — адтуль хтось адазваўся.

— А які там чорт? Які?

Певень жытам кур частуе,

Гаспадара бы й не чуе,

Кліча кур: — Сюды! сюды!

Гаспадар мятлу хапае.

Гвалт наш певень падымае:

 — Хто куды! ой, хто куды!

У вопратцы белай,

Шырокай, даўгой,

З вялікай пушыстай

Мятлой-барадой

Прыйшоў к нам здалёку

Дзядуля Мароз,

Завеі і холад

З сабою прынёс.

У бель апранае

Ён дрэвы, кусты,

На рэчках, азёрах

Будуе масты.

Лётаюць, сыплюцца

Зоркі-сняжынкі -

Белыя, лёгкія,

Быццам пушынкі.

Роўна так сцелюцца

Ў вёсцы і ў полі,

Кружацца, кружацца

Ціха, паволі.

Дзецям тут весела,

Хоць і марозна:

Цёпла за гульнямі,

Зімна не грозна.

Шумна забегаем

Тут удагонкі,

Гулка пакоціцца

Голас наш звонкі.

Жыва праложым тут

Новыя сцежкі,

Дружна наладзім мы

Гульні у снежкі.

Лётаюць, сыплюцца

Снежныя зоркі...

Будзем на саначках

Ездзіць мы з горкі.

З буйных ліп і бяроз

Лісты валяцца.

Між павалаў і лоз

Рассыпаюцца.

Шапацяць, шалясцяць

Залацістыя,

Ўвысь галінкі глядзяць

Пусталістыя.

А як прыйдзе вясна —

Ўсё адменіцца,

I галінкі ізноў

Зазяленяцца.