Bài 5: Đa cấp-Được gì, mất gì?

ĐA CẤP - ĐƯỢC GÌ?, AI ĐƯỢC GÌ? AI MẤT GÌ?

Bản thân tác giả, đã nhiều lần tham dự những chuyến từ thiện của dân Đa cấp đến vùng sâu, vùng xa với đồng bào nghèo, chất độc da cam tại Lao Bảo, Hướng Hoá Quảng Trị, Tân Châu Tây Ninh…. Tại đó, khi thì ngôi nhà tình nghĩa, khi thì vài tấn gạo, khi thì vài chục triệu đồng…

Có lần, Đài truyền hình địa phương đưa tin rất trang trọng.

Có những lúc, Tổng GĐ trả lời công luận rằng công ty ông đã xoá đói giảm nghèo cho nhiều thành viên tham gia, có những người trước đây hai bàn tay trắng nay có nhà cao cửa rộng, có người xưa lận đận trong các cty …Chitromex (cách nói vui của dân không nghề nghiệp, sống bằng chỉ trỏ, môi giới) nay có xe hơi Mercedess…lầu, thậm chí cả…lương hưu!

Tôi cũng được dự và nâng ly mừng nhà mới rất hoành tráng cho một số thành viên đa cấp.

Đó là một sự thật.

LỢI NHUẬN.

Ai đã từng biết đến môn kinh tế học đều hiểu rằng, sau một hoạt động gì đó, có hai loại lợi ích hình thành:

1- Lợi nhuận công ty.

2- Lợi ích cộng đồng.

Nếu hai khoản này hài hoà, cùng tịnh tiến thì đó là “Điểm hài lòng”.

Bây giờ ta xét một ví dụ.

NHỮNG NGƯỜI CHẾT VÌ SỮA NON NEW ZEALAND

Ai cũng biết tác dụng của sữa, thứ thức ăn mà mẹ (Người và động vật) chuẩn bị cho con mình khi nó vừa chào đời, chưa đủ sức tự kiếm ăn được nên trong sữa có rất nhiều tố chất tốt.

Ấy là nói đến sữa một cách phổ quát.

Riêng sữa non, là loại sữa hình thành ngay ngày đầu sinh đẻ, được xem như rất tốt bởi trong đó, có kèm một số tố chất dạng vi lượng, kháng sinh, để giúp con chống chọi với bệnh tật, sơ nhiễm v.v…

Đó là nói về sữa non chung chung.

Riêng sữa non của bò lấy từ NEW ZEALAND thì còn tốt hơn.

Ai cũng biết là môi trường, thiên nhiên bên ấy tốt nhất thế giới nên sữa non tốt hơn nơi khác.

Tạm dừng với khái niệm này, ta đồng ý với nhau rằng: Sữa non từ New Zealand tốt.

Nhưng, nó không phải tốt với mọi người. Mỗi người, mỗi “cơ địa’.

Nó không phải thứ “biệt dược” để chưa bách bệnh, nếu bệnh nhân bị bệnh, vẫn phải đi bệnh viện như thường.

Ấy vậy nhưng một nhóm Đa cấp tóm ngay lấy những nét trội này, biến sữa non này thành đặc sản độc quyền để phát triển một mạng lưới đa cấp.

Họ cho rằng sữa non này là …thần dược, chữa được cả…ung thư và nhiều chứng bệnh khác.

Giá sữa mua tại New Zealand cộng với cả tiền vận chuyển qua hàng không và thuế quan là 350 ngàn một hộp 300 gram. Nhưng nhà Đa cấp bắn một phát lên trên một triệu một hộp.

Người nghe (và là người mua –Thành viên ) nghe thấy ngọt tai thì mua.

Ở TP HCM, Đồng Nai, Bình Dương có một lớp công dân đang có thu nhập khá, quan tâm đến con cái, nhất là lần đầu có con, chặc lưỡi ghi tên vào đội ngũ ngay.

Mỗi người vào “mã” mua 5 hộp ngay. Có người nghe bùi tai, chơi luôn …10 mã!.

Mặt khác, với tính chất của Đa cấp, nếu họ khéo “hót” thì dưới “chân” họ có dăm bảy người theo, số tiền vài triệu ban đầu mua sữa có thể lùn xuống, thậm chí còn kiếm thêm chút tiền thưởng hoặc có thể …làm giầu.

Ngay khi đổ bể, mọi sự vỡ lở khi có thành viên phát hiện ra mình đã phải mua sữa non với giá đắt gấp bốn lần giá sữa này trên thị trường và nó cũng không thần thánh như nội dung tuyên truyền thì cũng cho qua, rút kinh nghiệm.

Trên đây là một câu chuyện thực tế mà tôi mất hai tháng để thâm nhập, nhận diện , ghi hình và theo dõi.

Đến khi báo chí vào cuộc, hội này giải tán tức thì, xoá hết dấu vết, tan ra các mạng đa cấp khác.

Nhưng, thưa các bạn.

Chúng ta trở lại nhìn nhận bằng lăng kính Lợi nhuận, lợi ích.

Nếu coi những người được hưởng từ một ngàn trở lên qua vụ này là “Lợi nhuận công ty” thì quả là thần kỳ.

Khoảng 150 mã số đầu, tích cực, có “nghề”, phát tán mạnh đã kiếm được ba mươi lăm tỉ VND trong bốn tháng tồn tại rất gọn gàng.

Trong số này có người xây được nhà, góp chút ít làm…từ thiện, mua chiếc Ford mới chạy chơi thật.

Nhưng, ở phía cộng đồng, lợi ích cộng đồng thì họ được gì?

Họ được nhận về một số sữa trị giá thật dưới sáu tỷ VNĐ, không hơn, không kém!(Cũng còn hơn mua được phòng KS 5 sao như bài số 2 đề cập, thực chất là không-được-gì)

Trên đây là một mô hình thu nhỏ, gọn gàng, rất nét, làm bật lên “nguyên lý” của đa cấp: LẤY TIỀN CỦA CỘNG ĐỒNG PHỤC VỤ CHO MỘT NHÓM LỢI ÍCH thông qua việc đẩy giá hàng hoá lên trời.

Chúng ta vừa xem xét đến một chú đa cấp sinh sau đẻ muộn, nho nhỏ xinh xinh mà đã vậy, còn khoảng 50 cái tên lừng lững khác thì sao?

Tại tập đoàn Đa cấp U. Với Toà đại bản doanh to như Uỷ ban tỉnh ở quận Tân Bình kia, hoạt động 18/24 giờ cùng với khoảng 50 chi nhánh hoặc các đội nhóm lưu động trên toàn quốc, mỗi ngày chiêu mộ không ít hơn 1000 thành viên mới suốt ba năm nay, mỗi thành viên mới đóng góp vào đó bảy tám triệu bạc và theo công thức “sữa non” trên, để nhận lại một giá trị khoảng một hai triệu bạc những loại thực phẩm chức năng tùm lum (sẽ đề cập đến trong bài sau) thì Đa cấp đã hiển nhiên trở thành TỔNG CÔNG TY XUẤT KHẨU TIỀN MẶT xuất sắc rồi.

Hơn ba năm nay nhân 1000 người mới mỗi ngày rồi nhân tiếp với 5 triệu mất đi mỗi xuất, nó đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ xuất khẩu khoảng 5 ngàn tỷ bạc rồi. Cũng có thể hiểu rằng, “Lợi nhuận công ty” bao gồm những người được hưởng lợi từ một ngàn trở lên sẽ kiếm được chừng trăm tỷ bạc còn vài ngàn tỷ chuyển sang “U” mẹ bên kia hết rồi.

Số tiền mất đi này đủ để xây dựng 100 bệnh viện cấp huyện.

Một cơn bão mạnh ở Quảng Ninh cũng chỉ gây thiệt hại chừng vài trăm tỷ đồng, đã gây xúc động cho toàn dân nhưng cơn bão U. âm thầm, rỉ rả chừng ấy năm với thiệt hại hơn hàng trăm lần, xem ra vẫn bình chân như vại!.

Đó là cái “mất” về tài lực, dễ đo đếm.

Nhưng, trong bài này chúng ta xem xét đến cái “mất” khác.

MỘT NỀN TẢNG ĐẠO ĐỨC XÃ HỘI BỊ PHÁ NÁT.

Như trong bài đầu tôi nói: Tôi hình thành đề tài này đã lâu, đã đăng ký với Phó Tổng biên tập, đã chuẩn bị chu đáo mà không dám…đăng.

Không phải tôi bị một sức ép kiểu “nhậy cảm” nào mà thực ra, tôi rất băn khoăn.

Trong những người sẽ bị ảnh hưởng bởi loạt bài này có rất, rất nhiều bè bạn thân yêu của tôi.

Có người rất tốt. Họ đáng được trân trọng (về những tố chất khác ngoài đa cấp).

Nay, có thể sẽ mất hết bạn bè.

Đó là chuyện riêng.

Nhưng còn cái chung!

Thưa các bạn.

Tôi có người bạn lớn ở Hàm Thuận Nam, có nghề đánh cá xa bờ gia truyền với nửa thế kỷ kinh nghiệm, năm 2009 vay ngân hàng 3 tỷ, nhà chi thêm hơn tỷ, đóng chiếc tàu bề thế cùng thuê một dàn ngư dân giỏi 5 người ra biển.

Vậy mà cũng mất ba năm (sóng yên biển lặng) mới trả hết nợ.

Một người bạn khác ở Bình Tân, hai vợ chồng cộng với mươi người thân tín bỏ hai chục tỷ, nuôi ba trăm lính làm cái xưởng may xuất khẩu, có năm vẫn lỗ.

Với hai ví dụ đó để biết người lao động kiếm được đồng tiền vất vả đến chừng nào?

Vậy mà, như phần trên nói, mỗi ngày hàng chục tỷ đồng cứ đội nón ra đi sao đặng!???

Nhưng động cơ lớn nhất tôi viết, không hẳn vì như vậy.

Chúng ta mất nhiều hơn.

Có thể nói: Sau một ngàn năm bắc thuộc, 100 năm Pháp thuộc hoặc 30 năm đói kém dưới thời XHCN chưa bao giờ kết cấu tình cảm dân tộc bị rạn nứt, lỏng lẻo, nhiều nguy cơ như bây giờ!.

Đó chính là xã hội VN SAU ĐA CẤP.

Có thể nói, không thôn nào, xã nào, gia đình nào không bị ảnh hưởng của Đa cấp bao trùm.

Bao nhiêu quan hệ tốt đẹp bị phá vỡ.

Bao nhiêu nỗ lực xoá đói giảm nghèo của nhà nước bị vô hiệu sau khi những đối tượng được giúp đỡ gặp cảnh “Quan tha-ma bắt” nhận đồng tiền cưu mang của Nhà nước rồi rót thẳng vào túi ông Đa cấp.

Mẹ mất lòng tin vào con vì bị con lùa vào đa cấp.

Vợ chồng chia tay vì đa cấp.

Thầy lừa trò vào Đa cấp.

Người cả đời cống hiến, thành danh nay bán mình, làm hình ảnh, làm khiên đỡ cho Đa cấp, ảnh hưởng đến cà chế độ.

Đã có trường hợp một học trò thành danh ở Sài Gòn, mất mười sáu năm để tìm lại cô giáo kính yêu của mình, người đã góp phần đưa mình đến cuộc sống hôm nay nay tìm được cô, mừng ứa nước mắt nhưng sau ba tháng, vợ chồng nhà này lại ứa nước mắt nhìn ngân hàng thanh lý ngôi nhà thân yêu của họ để trả nợi đậy cho “tuyến dưới” bị mình lừa gạt sau khi mình bị chính…cô giáo khả kính kia lùa vào Đa cấp!

Tất cả những yếu tố tốt đẹp như uy tín cá nhân, quan hệ thân hữu, sắc đẹp, bằng cấp, quân hàm, chức vụ, bất động sản đều bị LÙA vào vòng xoáy đa cấp.

Có thể nói, một phần ba NĂNG LỰC XÃ HỘI VN bị tiêu biến bởi Đa cấp trong 15 năm qua.

Hai ngày nay tôi nhận hàng ngàn tin nhắn bày tỏ những hoàn cảnh, gia cảnh thương đau mà không biết kêu ai có nguồn gốc từ Đa cấp.

Chúng ta, một đất nước chậm tiến, một vùng trũng của văn hoá thương mại, Một nền pháp lý khá chông chênh, một mảnh đất mỡ màu của dân làm ăn bất chính đã trả giá rất đắt cho cuộc chơi này.

Tiếc thay, cho đến giờ, với 15 năm cơn cuồng phong Đa cấp quét ngang, quét dọc đất nước, động thái tích cực nhất chỉ là loạt bài của VTV trong tháng qua và những cố gắng yếu ớt của tôi, một người đa đoan đang trĩu nặng ưu phiền trước sự trì trệ, trước cảnh một đất nước đang bị đè ngửa ra và sặc sụa uống sữa non Đa cấp!

Huy Cường..

-----------------------