ความเพียรเผากิเลส

>>> หน่วยที่ 5 หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา

สาระการเรียรู้

เรื่อง  อริยสัจ 4  >>>   ความเพียรเผากิเลส

        ความเพียรเผากิเลส ตรงกับคำบาลีว่า "ตโป จ" หรือการบำเพ็ญตบะ เป็นคุณธรรมที่ทำให้เกิดกิเลส อกุศล หรือสิ่งชั่วร้ายทั้งปวงหมดสิ้นไปจากตัวเรา โดยอาศัยคุณธรรมอื่น ๆช่วยเผา ในทางพระพุทธศาสนามีคุณธรรมที่ได้ชื่อว่าเป็น ตบะ ช่วยเผากิเลส 7 ข้อ ชาวพุทธเราพึงควรนำมาปฏิบัติ ดังนี้

           1. ขันติ เผาทำลายความอ่อนแอ ความขี้ขลาด ความในเสาะ และความย่อท้อ

           2. ทาน เผาทำลายความเห็นแก่ตัว คับแคบ ตระหนี่ถี่เหนียว      

           3. ศีล เผาทำลายความประพฤติชั่วทั้งทางกายและวาจา

           4. เมตตา เผาทำลายความโกรธ เกลียด อาฆาตพยาบาท

           5. ปัญญา เผาทำลายความโง่เขลา ลุ่มหลง งมงาย

           6.ธุดงควัตร เผาทำลายกิเลสให้อ่อนลง โดยควบคุมการกิน การแต่งตัว ที่อยู่อาศัย และสิ่งอำนวยความสะดวกต่าง ๆ ให้อยู่ในฐานะที่เหมาะสม ไม่ฟุ่มเฟือย

           7. อินทรียสังวร คือสำรวมในอินทรีย์ทั้ง 6 (อายตนะภายใน 6 อย่าง) ได้แก่ ตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ ไม่ให้หลง ติดอยู่กับสัมผัสภายนอกมากเกินไป ไม่ให้กิเลสครอบงำใจ เวลาที่รับรู้อารมณ์ผ่านอินทรีย์ทั้ง 6 (อินทรีย์สังวร) ไม่ให้ลุ่มหลงหรือหมกมุ่นอยู่กับ รู รส กลิ่น เสียง การสัมผัส และอารมรณ์ที่รับรู้โดยควบคุมให้อยู่ในขอบเขตที่เหมาะสม

           การเผากิเลสที่กล่าวมานี้จะทำสำเร็จได้ด้วยความเพียร กิเลสนั้นเป็นสิ่งที่หนาแกะออกยาก เป็นสิ่งที่ทนไฟ เผาให้ละลายยาก คนที่ไม่มีความเพียรนั้นมักอ้างนั่นอ้างนี่ เช่น ร้อนไป หนาวไป เช้าไป สายไป เป็นต้น คำว่า เพียร มาจากภาษาบาลีว่า "วิริยะ" ซึ่งมีรากศัพท์เดิมว่า "วีระ" แปลว่า "กล้าหาญ" คำว่าเพียรจึงมีความหมายว่ากล้าหาญอยู่ด้วย กล้าในที่นี้ หมายถึง กล้าต่อสู้กับอุปสรรค ไม่ย่อท้อ ยินดีเผชิญกับความลำบาก รู้จักอดทนอดกลั้น รู้จักความพอเหมาะพอดี ซึ่งพระพุทธศาสนาได้ให้แนวทางในการทำความเพียร 4 ประการ คือ กล้าระวังความชั่วไม่ให้เกิดขึ้น (สังวรปธาน) กล้าละความชั่วที่มีอยู่ให้หมดไป(ปหานปธาน) กล้าทำความดีที่ยังไม่มีให้มีขึ้น(ภาวนาปธาน) และกล้ารักษาความดีที่มีอยู่ไว้(อนุรักขนาปธาน)

           คนที่มีความกล้าหรือความเพียรจะรู้จักก้าวหน้า มีฉันทะใฝ่เรียนใฝ่รู้ มุ่งมั่นแสวงหาาความรู้เพิ่มเติม ทำความดีไม่ท้อถอย ขะมักเขม้นทำการงานโดยไม่หยุดยั้ง และจั้งหลักฐานได้ด้วยตนเอง

           จากที่กล่าวมาจะเห็นว่า ความสำรวมระวังอินทรีย์และความเพียร เป็นคุณธรรมที่เผาบาปหรือความชั่ว ในตัวเราให้มดสิ้นไป รวมเรียกว่า ตบะ

แหล่งอ้างอิง

จรัส พยัคฆราชศํกดิ์และกวี อิศริวรรณ. หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐาน พระพุทธศาสนา ช่วงชั้นที่ 4 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : วัฒนาพานิช, 2548

วิทยา ปานะบุตร. คู่มือเสริมการเรียนรู้ด้วยตนเอง ช่วงชั้นที่ 4 สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์เพิ่มทรัพย์การพิมพ์, 2548

 วิทย์ วิศทเวทย์ และเสถียรพงษ์ วรรณปก . พระพุทธศาสนา ม.6. พิมพ์ครั้งที่ 10. กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน์, 2550.