พระราชาเป็นประมุขของประชาชน

>>> หน่วยที่ 6 พระไตรปิฎก พุทธศาสนสุภาษิต และคำศัพท์ทางพระพุทธศาสนา

สาระการเรียนรู้

เรื่อง  พุทธศาสนสุภาษิต  >>>  ราชา มุขํ มนุสฺสานํ

1. ราชา มุขํ มนุสฺสานํ

แปลว่า พระราชาเป็นประมุขของประชาชน

                ประเทศไทยนับว่าเป็นประเทศที่มีพระเจ้าแผ่นดิน(พระราชา)ปกครองบ้านเมืองตลอดจนถึงปัจจุบัน พระเจ้าแผ่นดินทุกพระองค์ทรงทำหน้าที่เป็นประมุขของประชาชน(ผู้เป็นใหญ่) ด้วยคุณงามความดีของพระองค์ เอาใจใส่ดูแลความสุข ความทุกข์ของประชาชน ดุจพ่อปกครองดูแลลูกๆ ทรงเป็นศูนย์รวมจิตใจของประชาชน ประชาชนยกย่องให้เป็นประมุข ด้วยความเป็นนักปกครองที่ดี ยังประโยชน์สุขให้เกิดแก่ประชาชนจนเกิดความชื่นชมยินดี ทรงยึดมั่นในทศพิธราชธรรม อันทำให้พระองค์เป็นประมุขของประชาชนอย่างแท้จริง

ด้วยเหตุนี้ พระองค์จึงได้รับขนานพระนามว่า

“ พระพุทธเจ้าหลวง พ่อหลวงของปวงชนชาวไทย และ หนึ่งในโลก หนึ่งในใจของไทยประชา หนึ่งใต้ฟ้าของเมืองสยาม

                พระองค์ทรงเป็นผู้นำประเทศที่ทรงเปี่ยมด้วย ทศบารมีธรรม 10 ทศพิธราชธรรม 10 จักรวรรดิวัตร 12 สัปปุริสธรรม 7 ราชสังคหธรรม 4 และ การทรงละเว้นอคติ 4 ในที่นี้จะขอนำคุณธรรม คือ ทศพิธราชธรรม 10 มาเสนอ ณ ที่นี้ ได้แก่ ( วิทย์ วิศทเวทย์ และ เสถียรพงษ์ วรรณปก. 2550 : 88-92 )

      1. การให้ (ทาน) คือ การสละทรัพย์ สิ่งของเพื่อช่วยเหลือสมาชิกของหมู่คณะที่ด้อยและอ่อนแอกว่าผู้อื่น

      2. การตั้งอยู่ในศีล (ศีล) คือ มีความประพฤติที่ดีงาม

      3. การบริจาค (ปริจาคะ) คือ การเสียสละ ความสุขสำราญของตนเพื่อประโยชน์สุข ของหมู่คณะ

      4. ความซื่อตรง (อาชชวะ) คือ ผู้ทรงสัตย์ ปฏิบัติการงานด้วยความซื่อสัตย์สุจริต

      5. ความอ่อนโยน (มัททวะ) คือ มีกิริยาสุภาพ มีวาจาอ่อนหวาน ไม่เย่อหยิ่ง ไม่หยาบคาย มีความนุ่มนวล

      6. ความมีตบะ (ตปะ) คือ การเพียรพยายามขจัดความมัวเมามิให้เข้ามาครอบงำจิตใจ

      7. ความไม่โกรธ (อักโกธะ) คือ มีจิตใจมั่นคง ไม่ฉุนเฉียว มีความสุขุม เยือกเย็น สามารถอดกลั้นความไม่พอใจไว้ได้ 

      8. ความไม่เบียดเบียน (อวิหิงสา) คือ ไม่กดขี่ห่มเหงคนอื่น ไม่หลงระเริงในอำนาจ

      9. ความอดทน (ขันติ) คือ ความสามารถทนต่องานหนักได้ สามารถเผชิญกับความยากลำบากได้อย่างเข็มแข็ง

      10. ความไม่คลาดธรรม (อวิโรธนะ)  คือ ความตั้งมั่นในธรรม ไม่หวั่นไหวในเรื่องดี เรื่องร้าย ประพฤติปฏิบัติตนอยู่ในความดีงาม ไม่ประพฤติผิด ทำนองคลองธรรม

                พระมหากษัตริย์ของไทย ทรงเป็นทุกสิ่งทุกอย่าง ที่ทำให้ชาติไทย ได้ดำรงคงอยู่มาจนถึงทุกวันนี้ เช่น ทรงเป็นจอมทัพไทย และทรงเป็นเอกอัครศาสนูปถัมภก ของทุกศาสนาหลัก ที่พสกนิกรชาวไทย นับถืออยู่ ทุกหมู่เหล่า แต่เนื่องจาก พระพุทธศาสนา เป็นศาสนาประจำชาติ ของไทย มาแต่โบราณกาล จนถึงปัจจุบัน และต่อไปในอนาคต ดังนั้น พระมหากษัตริย์ไทย จึงทรงเป็น พุทธมามกะ ทรงปกครองประเทศ ด้วยหลัก ของทศพิธราชธรรม และจักรวรรดิวัตร อันเป็นคำสอน ในพระพุทธศาสนา นำความเจริญ รุ่งเรือง และความผาสุก ร่มเย็น อันเป็นยอดปรารถนา ของมนุษย์ มาสู่ปวงชนชาวไทย ตลอดมา จนถึงปัจจุบัน สมควรที่เราทั้งหลายจะประพฤติตนตามรอยพระยุคลบาท ด้วยความจงรักภักดีเป็นล้นพ้น

จุดมุ่งหมายของพุทธศาสนสุภาษิตบทนี้

                มีจุดมุ่งหมายต้องการสอนให้เราเห็นความสำคัญของพระราชา พระมหากษัตริย์ หรือผู้ปกครองประเทศ ในฐานะทรงเป็นประมุขของประชาชน แล้วน้อมนำจิตใจของเราในฐานะเป็นประชาชนที่รู้จักนำหลักทศพิธราชธรรมมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน เพื่อฝึกฝนตนเองให้มีลักษณะผู้นำที่ดี

แหล่งอ้างอิง

วิทย์ วิศทเวทย์ และเสถียรพงษ์ วรรณปก. พระพุทธศาสนา ม.6. กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน์, 2548.