สาระการเรียนรู้_4-3

>>> หน่วยที่ 4 วันสำคัญทางพระพุทธศาสนา

สาระการเรียนรู้

เรื่อง วันอัฐมีบูชา

ภาพที่ 4.9 วันอัฏฐมีบูชาเป็นวันถวายพระเพลิงพุทธสรีระของพระพุทธเจ้า

ที่มา: <http://www.dhammajak.net/>

ความหมาย

             เนื่องด้วยอัฏฐมีคือวันแรม 8 ค่ำ แห่งเดือนวิสาขะ (เดือน 6) เป็นวันที่ถือกันว่าตรงกับวันถวายพระเพลิงพระพุทธสรีระ เมื่อถึงวันนี้แล้ว พุทธศาสนิกชนบางส่วน ผู้มีความเคารพอย่างแรงกล้าในพระพุทธองค์ มักนิยมประกอบพิธีบูชา ณ ปูชนียสถานนั้นๆ วันนี้จึงเรียกว่า “วันอัฐมีบูชา”

ความเป็นมา

             เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพานแล้ว 8 วัน มัลลกษัตริย์แห่งนครกุสินาราพร้อมด้วยประชาชนและพระสงฆ์อันมีพระมหากัสสปเถระเป็นประธาน ได้พร้อมกันกระทำการถวายพระเพลิงพุทธสรีระ ณ มกุฏพันธนเจดีย์แห่งกรุงกุสินารา วันนั้นเป็นวันหนึ่งที่ชาวพุทธต้องมีความสังเวชสลดใจ และวิปโยคโศกเศร้าเป็นอย่างยิ่ง เพราะการสูญเสียแห่งพระพุทธสรีระ เมื่อวันแรม 8 ค่ำ เดือน 6 ซึ่งนิยมเรียกกันว่าวันอัฐมีนั้นเวียนมาบรรจบแต่ละปี พุทธศาสนิกชนบางส่วน โดยเฉพาะพระสงฆ์และอุบาสกอุบาสิกาแห่งวัดนั้นๆ ได้พร้อมกันประกอบพิธีบูชาขึ้นเป็นการเฉพาะภายในวัด เช่น ที่ปฏิบัติกันอยู่ในวัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฏิ์ และวัดพระบรมธาตุ เป็นต้น แต่จะปฏิบัติกันมาแต่เมื่อใด ไม่พบหลักฐาน ปัจจุบันนี้ก็ยังถือปฏิบัติกันอยู่

ความสำคัญ

             วันอัฐมีคือวันแรม 8 ค่ำ เดือน 6 เป็นวันที่มีเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา ถือเป็นวันที่ตรงกับวันถวายพระเพลิงพระพุทธสรีระ เป็นวันที่ชาวพุทธต้องวิปโยคและสูญเสียพระบรมสรีระแห่งองค์พระบรมศาสดา ซึ่งเป็นที่เคารพสักการะอย่างสูงยิ่ง และเป็นวันควรแสดงธรรมสังเวช และระลึกถึงพระพุทธคุณให้สำเร็จเป็นพุทธานุสสติภาวนามัยกุศล ดังนั้นเราควรปฏิบัติตนดังนี้

ภาพที่ 4.13 ประดับธงชาติตามอาคารบ้านเรือนและสถานที่ราชการ

ที่มา: จิตราภรณ์ บัวจำรัส, 2549

หลักธรรมที่เกี่ยวเนื่องในวันอัฏฐมีบูชา

              เนื่องจากเป็นวันคล้ายวันถวายพระเพลงพระพุทธสรีระ ในวันนี้พุทธศาสนิกชนควรได้ตระหนักว่าชีวิตมนุษย์คืออะไร และเข้าใจว่าธรรมชาติของมนุษย์นั้นเป็นของไม่เที่ยง การ เกิด แก่ เจ็บ ตาย เป็นเรื่องธรรมดาของมนุษย์ทุกคน ไม่มีใครหนีพ้น จะได้ไม่เกิดการยึดมั่นถือมั่น ความจริงเหล่านี้เป็นธรรมดาของมนุษย์ ที่พระพุทธเจ้าทรงค้นพบและทรงเน้น เป็นของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา หลักธรรมที่เกี่ยวเนื่องที่ควรศึกษามีมากมาย ดังตัวอย่าง เช่น ขันธ์ 5 หลักไตรลักษณ์ และหลักธรรมเรื่องความไม่ประมาท

          ไตรลักษณ์  คือ  อนิจจจัง  ทุกขัง  อนัตตา

             ไตรลักษณ์  คือ  ภาวะที่ตั้งอยู่เป็นธรรมดา  ลักษณะที่เรียกว่า  ธรรมฐิติ  เป็นกฎธรรมชาติ  แสดงลักษณะของสังขารทั้งปวงในภาวะความเป็นไปดังต่อไปนี้

          1. อนิจจตา  ความไม่เที่ยง  ความไม่คงที่  ภาวะที่เกิดขึ้นแล้วเสื่อมและสลายไป  เกิดดับ  มีแล้ว  ไม่มี  เป็นของแปรปรวนเปลี่ยนแปลง  แปรสภาพไปเรื่อย  อยู่ได้ชั่วขณะเป็นครั้งคราว  เป็นอนิจจัง  ดังนั้นเราจึงควรมองเห็นความเสื่อมตามความเป็นจริงอย่างรู้เท่าทัน  เมื่อสูญเสียตามสภาพ  ความเศร้าโศกทุกข์ร้อนย่อมไม่เพิ่มพูน  เป็นเครื่องเตือนสติตนเมื่อประสบภัยพิบัติในชีวิต  ที่ช่วยบรรเทาหรือกำจัดทุกข์โศกได้

              การมองถึงเรื่องของความไม่เที่ยง  ตามหลักอนิจจตา  ไม่ใช่เป็นการมองโลกในแง่ร้าย  เพื่อให้เกิดความท้อแท้หรือไม่อาจพัฒนาตนเอง  แต่หากเป็นหลักของการใช้ปัญญาเพื่อให้พิจารณาถึงหลักของความเป็นจริงทั้งปวงว่าเป็นสิ่งไม่เที่ยง  ให้มีสติไตร่ตรองตามความเป็นจริงที่เกิดขึ้น

             2. ทุกขตา  ความเป็นทุกข์  ภาวะที่ถูกบังคับด้วยการเกิดขึ้นแล้วสลายไปเพราะปัจจัยที่ปรุงแต่งเปลี่ยนแปลงไป  บังคับให้คึคงอยู่ในสภาพเดิมไม่ได้  เป็นเพราะมีตัณหาอุปาทาน  เมื่อไม่สามารถทำให้สนองตามได้  เกิดความไม่พึงพอใจ  เดือดร้อน  นำไปสู่การกระทำที่ก่อให้เกิดความไม่สงบ  เป็นที่ตั้งแห่งความทนทุกข์ได้ยาก

             3. อนันตตา  คือ  สภาวะความเป็นอนัตตา  ความไม่มีตัวตน  จากความเป็นนั่นเป็นนี่  ไม่มีใครเป็นเจ้าของ  ไม่เป็นของใครจริง  ไม่อยู่ในอำนาจที่จะบังคับได้ตามปรารถนา  เป็นไปตามเหตุปัจจัยโดยธรรมชาติ  ขันธ์  5  ทั้งหลายล้วนเป็นอนัตตา

            หลักของไตรลักษณ์เป็นหลักเพื่อประสานประโยชน์ของความจริงในชีวิตที่เราพึงจะ

มองเห็นได้ตามความเป็นจริง  โดยใช้ปัญญาพิจารณาไตร่ตรองและตามดูสภาวะที่เกิดขึ้นตามความเป็นจริงอย่างมีสติ

             ส่วนหลักธรรมเรื่องความไม่ประมาทเป็นอีกเรื่องที่ควรศึกษาและนำมาปฏิบัติ เพราะความไม่ประมาท คือ ความเป็นผู้มีสติอยู่ตลอดเวลา พระพุทธเจ้าได้ตรัสถึงคุณของความไม่ประมาทและโทษของความประมาทอยู่เสมอว่า "ความไม่ประมาทเป็นทางไม่ตาย ความประมาทเป็นทางนำไปสู่ความตาย บุคคลที่ไม่ประมาทย่อมไม่ตาย ส่วนผู้ที่ประมาทย่อมเป็นเสมือนผู้ที่ตายแล้ว"

             ดังนั้น เราจึงไม่ควรประมาทโดยเฉพาะในการศึกษาเล่าเรียนและการทำงานทุกอย่าง โดยเฉพาะนักเรียนหากไม่ประมาท ดูตำราอย่างสม่ำเสมอ ก็จะประสบความสำเร็จในด้านการเรียน และจะเจริญรุ่งเรืองในชีวิตการงานในอนาคตข้างหน้าสืบไป

แหล่งอ้างอิง

จรัส พยัคฆราชศํกดิ์และกวี อิศริวรรณ. หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐาน พระพุทธศาสนา ช่วงชั้นที่ 4 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : วัฒนาพานิช, 2548

วิทย์ วิศทเวทย์ และเสถฐียรพงษ์ วรรณปก. พระพุทธศาสนา ม.6 . กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน์, 2550

ลานธรรมจักร. วันอัฏฐมีบูชา.5 มิถุนายน 2547.ที่มา : <http://www.dhammajak.net/board/viewtopic.php?p=344&sid=d7b7619c920d8b5e872a1d852090d5e0> 20 สิงหาคม 2550.