การเห็นอริยสัจ

>>> หน่วยที่ 5 หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา

สาระการเรียรู้

เรื่อง  อริยสัจ 4  >>>   การเห็นอริยสัจ

       อริยสัจ หมายถึงความจริงอันประเสริฐ หลักแห่งอริยสัจมีอยู่ 4 ประการ ได้แก่ ทุกข์ สมุทัย นิโรธและ มรรค อริจสัจเป็นความรู้แจ้งที่สมบูรณ์ด้วยหลักการ ทั้งภาค ทฤษฎี ภาคปฏฺบัติและการวิเคราะห์ผลของการปฏิบัติ

                การเห็นอริยสัจ เมื่อเห็นอย่างหนึ่งก็เป็นอันเห็นทั้งหมด เช่น เมื่อเห็นทุกข์ ก็เห็นสมุทัย เห็นนิโรธ และเห็นมรรคด้วย ดังที่พระพุทธ้จ้าตรัสว่า "ผู้ใดเห็นทุกข์ ผู้นั้นก็เห็นสมุทัย เห็นทั้งนิโรธ เห็นทั้งมรรค... ผู้ใดเห็นมรรค ผู้นั้นก็เห็นทุกข์ เห็นทั้งสมุทัย เห็นทั้งนิโรธ

                อริยสัจ 4 นี้ ผู้ปฏฺบัติจะเห็นได้ด้วย ญาณ 3 ญาณ ได้แก่

                1. สัจญาณ คือ ความหยั่งรู้สัจจะ ได้แก่ หยั่งรู้อริยสัจ 4 แต่ละอย่างตามที่เป็นจริงว่านี้เป็นทุกข์ นี้เป็นสมุทัย นี้เป็นนิโรธนี้เป็นมรรค

                2. กิจจญาณ คือ ความหยั่งรู้กิจ ได้แก่ หยั่งรู้กิจที่จะต้องทำในอริยสัจ 4 แต่ละอย่างว่าทุกข์ควรกำหนดรู้ สมุทัยควรละ นิโรธควรทำให้แจ้ง และมรรคควรเจริญ

                3. กตญาณ คือ ความหยั่งรู้การที่ทำแล้ว ได้แก่ หยั่งรู้ว่ากิจที่จะต้องทำในอริยสัจ 4 แต่ละอย่างได้ทำเสร็จแล้ว นั่นคือทุกข์ได้กำหนดรู้แล้ว สมุทัยได้ละแล้ว นิโรธได้ทำให้แจ้งแล้ว และมรรคได้เจริญแล้ว

                ญาณ 3 นี้มีชื่อเต็มว่าญาณทัสสนะอันมีปริวัฏ 3

                การเห็นอริยสัจ 4 ด้วยญาณ 3 พระพุทธเจ้าตรัสว่า เป็นมงคลของชีวิต เพราะเป็นเหตุทำให้ข้ามพ้นความทุกข์ไปได้ด้วยสิ้นเชิง

แหล่งที่มา(เนื้อหา) :

 จรัส พยัคฆราชศํกดิ์และกวี อิศริวรรณ. หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐาน พระพุทธศาสนา ช่วงชั้นที่ 4 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : วัฒนาพานิช, 2548.

 วิทย์ วิศทเวทย์ และเสถียรพงษ์ วรรณปก. พระพุทธศาสนา ม.6. กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน์, 2548.