การประพฤติพรหมจรรย์

>>> หน่วยที่ 5 หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา

สาระการเรียรู้

เรื่อง  อริยสัจ 4  >>>   การประพฤติพรหมจรรย์

            ขยายความมงคลข้อที่ 32 พรหมจรรย์เป็นอุดมมงคล พรหมจรรย์หมายถึงความประพฤติประเสริฐ ในที่นี้หมายถึงการเว้นจากเมถุนธรรม 1 สมณธรรม 1 ศาสนาคือคำสอนของพระพุทธเจ้า 1 และมรรคอีก 1

              คำว่าพรหมจรรย์หมายความถึง การบวชซึ่งละเว้นเมถุน การครองชีวิตที่ปราศจากเมถุน การประพฤติธรรมอันประเสริฐ ท่านว่าลักษณะของธรรม ที่ถือว่าเป็นการประพฤติพรหมจรรย์นั้น (ไม่ใช่ว่าต้องบวชเป็นพระ) มีอยู่ดังนี้คือ

1. ให้ทาน บริจาคทานไม่ว่าจะเป็นทรัพย์ สิ่งของ เงินทอง หรือปัญญา

2. ช่วยเหลือผู้อื่นในกิจการงานที่ชอบ ที่ถูกที่ควร (เวยยาวัจจมัย)

3. รักษาศีล 5 คือไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ลักขโมย ไม่ทำผิดในกาม ไม่พูดปด ไม่ดื่มน้ำเมา (เบญจศีล)

4. มีเมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขากับคนที่เราต้องพบปะด้วยทุกคน (อัปปมัญญา)

5. งดเว้นจากการเสพกาม (เมถุนวิรัติ)

6. ยินดีในคู่ของตน คือการมีสามีหรือภรรยาคนเดียว (สทารสันโดษ)

7. เพียรพยายามที่จะละความชั่ว ไม่ท้อถอยในความบากบั่น (วิริยะ)

8. รักษาซึ่งศีล 8 คือ ไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ลักขโมย ไม่ร่วมประเวณี ไม่พูดปด ไม่ดื่มน้ำเมา ไม่บริโภคอาหารตั้งแต่เที่ยงวันเป็นต้นไป ไม่ฟ้อนรำ ขับร้อง บรรเลงดนตรี ดูการละเล่น ใช้ของหอมหรือเครื่องประดับ ไม่นอนบนที่สูงใหญ่ หรูหรา (อุโบสถ)

9. ใช้ปัญญาเห็นแจ้งใน ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค (อริยธรรม)

10. ศึกษาปฏิบัติในศีล สมาธิ ปัญญา ให้รู้แจ้งเห็นจริง (สิกขา)

           พรหมจรรย์ทั้ง 10 ข้อ นี้ แบ่งได้เป็น 3 ขั้น คือ

         1. พรหมจรรย์ขั้นต้น ได้แก่ ข้อ 1,2 และ 3 เริ่มตั้งแต่การช่วยเหลือผู้อื่น ละความเห็นแก่ตัว ช่วยเหลือผู้อื่นมากที่สุดเท่าที่จะทได้ รักษาศีล 5 ในส่วนเรื่องทางเพศนั้น เสพเมถุนได้แต่ห้ามผิดลูกเมียผู้อื่น

         2. พรหมจรรย์ชั้นกลาง ได้แก่ ข้อ 4,5 และ6 คือแผ่เมตตาให้กับสัตว์โลกไม่ว่าจะเป็นมิตรหรือศัตร ผู้ถือบวชต้องเว้นการเสพเมถุน ผู้ครองเรือนหลักนอนได้กับคู่ครองของตนเท่านั้น

         3. พรหมจรรย์ชั้นสูง ได้แก่ข้อ 7,8 และ 9 อยู่ในระดับนี้ ความเพียรในที่นี้หมายถึง ความเพียรในการตัดกิเลส และต้องถือศีลอย่างน้อย คิอศีลอุโบสถ(ศีล 8)

         พรหมจรรย์ข้อที่ 10 นั้น เป็นข้อรวบยอด หมายถึง สำเร็จในไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา

         การประพฤติพหรมจรรย์ เป็นการสร้างมงคลให้แก่ชีวิตจิตใจของเราคนที่ยังเป็นปุถุชนอยู่นั้นคงยากที่จะประพฤติพรหมจรรย์ตลอดชีวิต แต่สามารถประพฤติพรหมจรรย์ชั่วคราวได้ โดยการออกบวชแม้ชั่วระยะเวลาหนึ่ง ก็จะเป็นมงคลแก่ชีวิต ช่วยให้กิเลสเบาบางลงและได้ประสบกับสิ่งที่มีคุณค่า คือ ความสงบแห่งจิตใจ ซึ่งมนุษย์ทุกคนสามารถมีได้

แหล่งอ้างอิง

จรัส พยัคฆราชศํกดิ์และกวี อิศริวรรณ. หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐาน พระพุทธศาสนา ช่วงชั้นที่ 4 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : วัฒนาพานิช, 2548

วิทย์ วิศทเวทย์ และเสถียรพงษ์ วรรณปก. พระพุทธศาสนา ม.6. กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน์, 2548.