Osseneersel schrans

Deze schans lag aan een zijstraatje van de Neerstraat. De oudste vermelding dateert van 1694 uit het leenboek van de markies de Merode toen ze de ‘ossenhoot sch(r)ans’ werd genoemd. De schans had toen al zijn verdedigingsfunctie verloren en fungeerde als akkerland.

Ze wordt tevens vermeld in 1731 toen in de Neerstraat “een eusel aent schrans” – een weide – werd verkocht.

Volgens een akte uit 1750 had de voormalige schans een oppervlakte van drie dagmalen (1 dagmaal of zil is ca. 30 are) akkerland, en was dus ca. 1 hectare groot. In de volksmond werd ze steeds de “osseneirs” of “osseneirsschans” genoemd.

Bron: notaris Carolus Coomans Westerlo 1776: nr. 31/03-05-1776. Akte van testament: Verreyt Cathrina in huwelijk geweest met Derboven Adriaen en alsnu in tweede huwelijk met Aerts Peeter inwoners van Herselt, verklaart zij aan mij notaris gaande en staande redelijk gezond van lichaam, bij haar verstand en memorie. Zij testarice verklaart om redenen haar moverende te laten en te prolegateren aan haar 3 nakinderen verwekt met de gemelde Aerts Peeter met name Aerts Anna Catharina, Maria Elisabeth en Maria Theresia.

Voor het eerst wil testatrice na haar dood begraven worden met een uitvaart naar staat en macht. Item de helft van 5 dagmalen weide gelegen aan de osseneersel schrans onder Herselt, aanpalende eigenaars, oost en noord Van Deyck Hern. Erfgenamen, zuid de wederhelft en west Aerts Jan met de erfgenamen Van den Broeck Livien.

Oud Gemeente Archief Herselt nummer 51, jaar 1785, Rijksarchief Antwerpen, datum akte: 19 september 1785, aard akte: openbare verhuring

Verhuurders: Joannes Meeus in kwaliteit van curator met Jan Geeraerts voor Catharina Auwers weduwe van Hendrick Van Dijck, onnozele, welke comparanten doen mits deze te verhuren voor alle man.

Nieuwe huurder: Peeter Verlinden Jan Baptist zoon, vanaf 15 maart 1786 en stelt voor borg voor de huurder Jan De Kinder

Actuele huurder: Adriaen Van Dingenen, tot 14 maart 1786

Huurtermijn en prijs: geboden voor 28 gulden jaarlijks te betalen en voor een termijn van 3 jaar, in te gaan op 15 maart van het jaar 1786 enzovoort van jaar tot jaar tot de voorschreven huurtermijn, de huurder zal in graanpacht leveren jaarlijks omtrent Sint Andriesmis, aan Joannes Meeus in koren 10 viertelen en 2 viertelen boekweide. De huurder zal mogen steken een roede schadden of rusch

Aard huur: zeker huizing, stal, schuur, hof, weiden of driesen en hooiwassen met de landerijen daaraan, alle gestaan en gelegen onder Herselt, genaamd ‘de Osselaire schrans ‘

De schans is nog goed te herkennen op de 19de -eeuwse kadasterkaarten. Het terrein heeft bovendien momenteel nog de typische vorm van een schans; een rechthoek met op de vier hoeken halfronde bastions