Relikty ludowej architektury drewnianej
Buszkowice, Chocianowiec, Czerniec, Dąbrowa Górna, Siedlce, Trzmielów
Relikty ludowej architektury drewnianej
Jeszcze przed drugą wojną światową w każdej niemal wsi lub osadzie typu wiejskiego (przysiółki, kolonie, folwarki) często można było spotkać bardzo ciekawe budowle wzniesione z drewna. Na umownym obszarze Ziemi Lubińskiej do dnia dzisiejszego pozostało ich bardzo niewiele. Są pięknym urozmaiceniem współczesnego krajobrazu.
Do połowy XVIII wieku zabudowa wsi i małych miasteczek niemal w całości wykonana była z drewna. Był to materiał najtańszy i ogólnie dostępny, a samo postawienie obiektu pochłaniało mniej czasu, i było znacznie tańsze od budowli murowanych, na które mogli sobie pozwolić jedynie najbogatsi właściciele dużych majątków ziemskich. Nieco inaczej wyglądało to w większych ośrodkach miejskich, chociaż i tam znaczna część zabudowy wykonana była z drewna. Po wojnie trzydziestoletniej (1618 – 1649), w której uległo zniszczeniu prawie 80% zabudowy wiejskiej i małomiasteczkowej, zaczęto stosować bardziej trwałe materiały budowlane i powszechnie stosowano budowę konstrukcji ryglowych, wypełnianych gliną mieszaną ze słomianą sieczką lub rzadziej cegłą (tzw. pruski mur). Oczywiście w budownictwie wiejskim nadal powszechnie stosowano także drewno. Z reguły budowano z niego pomocnicze obiekty sakralne oraz gospodarcze. Niestety, już wówczas rzadko się spotykało całe drewniane zespoły architektoniczne typu dwory z zabudową gospodarczą, kościoły z plebaniami i obiektami pomocniczymi. Do dnia dzisiejszego w bliższych i dalszych okolicach Lubina zachowało się zaledwie kilka takich interesujących obiektów, datowanych na koniec XVIII i XIX wiek. Są to dwa wiatraki oraz cztery przykościelne, wolnostojące dzwonnice.
Wiatraki kozłowe są najstarszymi i najprostszymi wiatrakami europejskimi. W Polsce najwcześniej, bo już w XIV wieku pojawiły się w Wielkopolsce i na Kujawach. Od XV wieku były już w powszechnym użytku. Tzw. kozioł był specjalną podstawą, podtrzymującą pionowy słup stanowiący pionową oś, wokół której obracano całą konstrukcję wiatraka wraz z mechanizmem napędzającym, aby śmigi (skrzydła) mogły przyjąć odpowiednie położenie w stosunku do napędzającego je wiatru. Do obracania wiatraka służył drewniany drąg (łogon, dyszel) przytwierdzony jednym końcem do wewnętrznych belek izbicowych. Drugi koniec opierano na specjalnej podpórce. Wiatraki stanowiły nieodłączny element dawnych wsi i niewielkich miasteczek na Dolnym Śląsku. Do czasów dzisiejszych dotrwało niewiele tego typu obiektów, co tylko podnosi ich historyczno-kulturową wartość.
Czerniec – gmina Lubin. Nie opodal kościoła znajduje się drewniana dzwonnica, która pochodzi z czasów odbudowy świątyni, czyli z około 1794 roku. Drewnianą konstrukcję budowli wzniesiono na ceglanej podmurówce o rzucie kwadratu. Zwężająca się ku górze bryła dzwonnicy zwieńczona jest ośmioboczną wieżyczką z otworami okiennymi o wykroju pełnym. Całość budowli zakończona jest oryginalną kopułą krytą gontem.
Chocianowiec – gmina Chocianów
Jadąc z Lubina do Chocianowa, na zachodnim krańcu miejscowości po lewej stronie drogi, na niewielkim wzniesieniu stoi wiatrak typu koźlak. Prawdopodobnie obiekt został wzniesiony w końcu XVIII wieku. Wiatrak był poddany zabiegom konserwatorskim w latach 1958–1959. Obecnie jest to obiekt o konstrukcji słupowej, oszalowany deskami. Dwuspadowy dach z naczółkiem od strony śmigi pokryty jest gontem. Po przeciwległej stronie znajduje się podwieszony, kryty gontowym dachem pulpitowym ganek, do którego prowadzą policzkowe drewniane schody. Wewnątrz zachowały się resztki urządzenia napędowego, a na zewnątrz fragmenty skrzydeł. Jest to jedyny zachowany z kilku istniejących niegdyś w miejscowości wiatraków.
Buszkowice – gmina ŚcinawaNa południowo-wschodnim krańcu wsi położonej przy drodze ze Ścinawy do Chobieni znajduje się wiatrak typu koźlak, wzniesiony w 1812 roku, o czym informuje data wyryta na jednej z wewnętrznych belek konstrukcyjnych. Wiatrak był używany do początku lat sześćdziesiątych XX wieku. Jest to jeden z dwóch tego typu wiatraków jakie jeszcze w latach trzydziestych znajdowały się we wsi. Obecnie jest to pozbawiona śmigła konstrukcja słupowa na planie kwadratu z podwieszonym gankiem oraz schodami. Całość jest szalowana deskami,. Drewniany gont, który pokrywał niegdyś dach został zastąpiony blachą. Obiekt był restaurowany przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w 1959 roku, a w 1981 roku został wpisany do rejestru zabytków.
Dąbrowa Górna – gmina Lubin
Obok kościoła filialnego pod wezwaniem świętego Józefa Oblubieńca Najświętszej Marii Panny znajduje się drewniana dzwonnica z 1888 roku. Drewnianą konstrukcję budowli wzniesiono na ceglanej podmurówce o rzucie kwadratu. Całość jest oszalowana deskami. Mocno zwężająca się ku górze bryła zwieńczona jest dwupołaciowym daszkiem krytym gontem. Otwory okienne oraz drzwi wejściowe są o wykroju prostokątnym. Wewnątrz znajduje się stalowy dzwon pochodzący z czasu budowy obiektu.
Siedlce – gmina Lubin. Po lewej stronie wejścia na teren kościelny, tuż obok kościoła znajduje się wolnostojąca dzwonnica z XIX wieku. Jej drewniana konstrukcja szalowana jest deskami. Dach budowli jest czterospadowy z nadbudówką, kryty blachą (wcześniej kryta gontem). Otwory okienne oraz drzwiowy są o wykrojach prostokątnych.
Trzmielów – gmina Chocianów
Tuż obok niewielkiego kościółka filialnego pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej, od strony północnej stoi niezbyt okazała drewniana dzwonnica, którą wzniesiono prawdopodobnie w 1726 roku. Jest to prosta konstrukcja szalowana deskami. Czterospadowy dach kryty był wcześniej gontem, który współcześnie zastąpiono blachą.
