Zaborów

HISTORIA

Wieś położona około 7 km na południe od Ścinawy, przy drodze do Prochowic. Nieliczne, luźne znaleziska archeologiczne datowane na młodszą epokę kamienną – neolit, świadczą o pobycie na tym terenie pierwszych gromad ludzkich, w tamtych bardo odległych czasach. Znacznie młodsze jest stanowisko osadnicze zlokalizowane w wyniku penetracji powierzchniowych, a datowane na okres wczesnośredniowieczny.

Pierwsza pisana wzmianka o miejscowości Lamperii Villa pochodzi z 1286 roku. W dokumencie z 1372 roku wymieniana jest jako Lamperszdorf, natomiast dokument z 1376 roku określa ją już w zniemczonej formie Lampersdorf, która zachowała się do 1945 roku. Dokument z 1376 roku odnosi się do już istniejącego tu kościoła filialnego.

ZABYTKI

Do współczesnych nam czasów zachowały się dwa obiekty o charakterze zabytkowo – historycznym. Pierwszym z nich jest wspomniany kościół (obecnie filialny) świętych Piotra i Pawła. Drugim są ruiny renesansowego dworu.

KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY

Najstarsza wzmianka o kościele i cmentarzu w Zaborowie pochodzi z 1287 roku. Następna z roku 1376 wymienia tutejszego proboszcza. Około 1540 roku świątynię przejęli protestanci i w ich posiadaniu pozostawała ona do 1945 roku. Jest to jednonawowy obiekt orientowany o bryle gotyckiej założony na rzucie prostokąta, z prostokątnym, sklepionym trójprzęsłowym stropem prezbiterium, wyodrębnionym od części nawowej nadwieszonym ostrołukiem ze zwornikiem. Strop nad nawą jest płaski. Otwory okienne i portal zachodni są o wykroju ostrołukowym. Na osi fasady zachodniej znajduje się masywna, czworoboczna wieża, wzniesiona w 1584 roku przez ówczesnego właściciela Zaborowa, Christopha von Nostitz. W 1769 roku do nawy dobudowano kaplicę grzebalną dla rodziny von Prittwitz. W latach 1869 – 1870 dokonano gruntownego remontu świątyni i wówczas to do prezbiterium dobudowano kaplice boczne. Cała świątynia nakryta jest dwupołaciowymi dachami ceramicznymi, zaś wieża – dachem kopertowym, także krytym dachówką ceramiczną. Po zniszczeniach wojennych w 1945 roku wieża została znacznie obniżona. W dość skromnie wyposażonych wnętrzach zachowało się kilka bardzo interesujących obiektów, z których najcenniejszym jest piękny, drewniany ołtarz szafkowy z około 1520 roku, który według tradycji wykonał jeden z uczniów Witta Stwosza. Ponadto na uwagę zasługują także: rokokowy prospekt organowy oraz kilka płyt nagrobnych i epitafiów, z których wyróżnia się całopostaciowa płyta Christopha von Nostitz zm. w 1585 roku. W wieży dzwonnicy zachował się ciekawy zabytek ludwisarstwa - spiżowy dzwon z 1503 roku. Na terenie przykościelnym znajduje się stary, zabytkowy cmentarz z okresu budowy świątyni.

RUINY PAŁACU

W stosunkowo dobrze zachowanym parku romantycznym znajdują się ruiny barokowego pałacu, który wzniesiono tu około 1725 roku dla rodziny von Nostitzów i w ich posiadaniu był do roku 1792. Z zachowanych elementów dekoracyjnych oraz samego układu budowli można wysnuć przypuszczenie, iż jego twórcą mógł być znany śląski architekt Martin Frantz, autor projektów pałaców m.in. w Chróstniku, Chocianowie i Dziesławiu. W początku XIX wieku był przebudowany przez ówczesnych właścicieli, rodzinę von Prittwitz. Pałac jest budowlą dwukondygnacyjną o rzucie prostokątnym i założeniu dwutraktowym, z pilastrowym podziałem elewacji. Całość była przykryta czterospadowym, ceramicznym dachem mansardowym z lukarnami. Na uwagę zasługuje bogato zdobiony, piaskowcowy portal głównego wejścia, oraz wspaniały kartusz herbowy umieszczony w trójkątnym tympanonie frontonu. Od czasu przebudowy w 1906 roku do pałacu od strony południowej przylegał tzw. dom kawalerów. W 1851 r. właścicielem rezydencji był kapitan Gustaw Brüstlein, a w latach 1901 - 1905 rotmistrz Herman Pratsch. Rozbudowy pałacu dokonał kolejny właściciel, kapitan Gotthard Wirtsch, który przebywał tutaj od 1905 r. do 1922 r. Prawdopodobnie wówczas pałac skierowano fasadą frontową na wschód, w stronę parku. Pierwotnie, bowiem fasada frontowa zwrócona została na zachód, ku rozległemu dziedzińcowi folwarcznemu. Pośrodku dziedzińca, na osi rezydencji usytuowano owalny basen. Do dziś zachowały się zabudowania gospodarcze oraz pozostałości fontanny i kamienno – ceglanej cembrowiny basenu. W parku zachowało się również sporo ciekawych okazów dendrologicznych jak: dęby, platany, graby, a także pomnikowe dziś żywotniki olbrzymie (tuje) i cyprysiki groszkowe. W styczniu 1945 roku wieś znalazła się w pasie ciężkich walk frontowych i kilkakrotnie przechodziła z rąk do rąk walczących stron. Zniszczeniu uległ wówczas pałac i od tamtej pory, pozbawiony jakiejkolwiek opieki pozostaje w stanie daleko posuniętej ruiny.