Zimna Woda

HISTORIA

Malowniczo położona wśród lasów wieś znajduje się około 14 km na południowy zachód od Lubina. Najstarsze ślady osadnictwa w jej okolicy związane są z tzw. kulturą łużycką III – go, środkowego okresu epoki brązu (1300 – 1100 p.n.e.) i odnoszą się do osady z tego okresu, położonej około 2 km na zachód od wsi i na północ od rzeki Czarna Woda. Na terenie tym znajduje się także ciałopalne cmentarzysko kultury łużyckiej z IV i V okresu epoki brązu (1100 – 700 p.n.e.). Natomiast w odległości 1 km na zachód od miejscowości odkryto osadę z okresu wpływów prowincjonalno – rzymskich (1 – 500 n.e.). Wraz ze wzrostem osadnictwa i wpływów niemieckich w XIII i XIV wieku, pierwotna nazwa osady Zimne Vode przyjęła formę niemiecką – najpierw Kalte Wasser, a następnie Kaltwasser i w tym stanie przetrwała do wyzwolenia 08.02.1945 roku. Nazwę osady przypuszczalnie należy wiązać z istniejącym do dzisiaj naturalnym źródłem czystej krystalicznie wody, które znajduje się w lesie nieopodal wsi. Osada była prawdopodobnie lokowana w 1335 roku, na tzw. prawie niemieckim (magdeburskim) przez księcia lubińsko - ścinawskiego Ludwika I. Z tego właśnie roku pochodzi pierwsza pisana wzmianka o miejscowości. W 1524 roku, wielki zwolennik reformacji, książę legnicko – brzeski Fryderyk II sprowadził do Zimnej Wody osadników protestanckich, którzy przejęli miejscowy kościół, wzmiankowany już w 1339 roku. W posiadaniu tej społeczności pozostawał on do roku 1945. W wyniku akcji „Wisła”, w 1947 roku do wsi przesiedlono kilkadziesiąt osób narodowości łemkowskiej, które do tej pory zamieszkiwały na terenach Bieszczad i Beskidu Niskiego. Świątynia zaczęła wówczas pełnić funkcję prawosławnego kościoła parafialnego dla nowych osadników, którzy zamieszkali również w sąsiednich wsiach: Lisiec, Wiercień i Bukowna. W pierwszej połowie XVI wieku istniał we wsi dwór myśliwski rodziny von Axleben, który w XVIII wieku przejęli benedyktyni z Legnickiego Pola. Po sekularyzacji (kasacie) zakonu w 1810 roku przez rząd pruski, majątek w 1831 roku nabyła rodzina von Raumer. W czasie II Wojny Światowej w miejscowości znajdował się podobóz jeńców radzieckich – filia Stalagu VIIIc z Żagania oraz podobóz jeńców francuskich. W 1987 roku, w najbliższym sąsiedztwie wsi utworzono rezerwat przyrody „Zimna Woda” o powierzchni prawie 60 ha. Jest to skupisko grądów i łęgów w terenie źródliskowym. Liczne strumienie i wiekowe dąbrowy nadają temu rezerwatowi puszczańskiego charakteru. Występują tu liczne gatunki chronionych roślin: bluszcz, litera jajowata, storczyk plamisty, wawrzynem wilcze łyko oraz rzadkie gatunki ptaków: bocian czarny, dzięcioł średni, zimorodek i bardzo rzadko spotykana – słonka.

ZABYTKI

Z obiektów zabytkowo – historycznych na uwagę zasługują dwa kościoły położone w centrum miejscowości. Pierwszy z nich to kościół katolicki pod wezwaniem Św. Trójcy, a drugi to parafialny kościół prawosławny pw. Zaśnięcia Przenajświętszej Bogarodzicy (dawniej ewangelicki).

KOŚCIÓŁ POD WEZWANIEM TRÓJCY ŚWIĘTEJ

Kościół wzmiankowany był w 1399 roku. W rękach katolików pozostawał do roku 1524, kiedy to został przejęty przez ewangelików i w ich posiadaniu był do 1945 roku. Za zgodą starostwa, latem 1947 roku, podniszczony i zdewastowany obiekt został zajęty przez księdza Jana Lewiarza, który zaczął tu organizować parafię prawosławną. W zdecydowanej większości tworzyli ją obywatele narodowości łemkowskiej i ukraińskiej, którzy zostali tu przesiedleni w ramach akcji „Wisła” ze wschodnich terenów Polski, a zwłaszcza z Bieszczad oraz Beskidu Niskiego. Obecnie jest to zorientowana budowla gotycka, wzniesiona na rzucie prostokątnym z wyodrębnionym, nieco węższym i wydłużonym, prostokątnym prezbiterium. Cała świątynia wzmocniona jest licznymi przyporami. Od strony północnej do prezbiterium dobudowana jest prostokątna zakrystia, a od strony zachodniej, także prostokątna, obszerna kruchta. Okna części nawowej i prezbiterium są o wykroju pełnym, zaś w zakrystii mają wykrój odcinkowy. Zachodni szczyt nawy zwieńczony jest, prostokątną sygnaturką, pełniącą funkcję dzwonnicy. W okresie powojennym świątynia była kilkakrotnie remontowana i odnawiana. Ostatni remont kapitalny cerkwi przeprowadzono w latach 1994 – 1997. Odnowiono wówczas m.in. wspaniały ikonostas. W 2001 roku wnętrza świątyni ozdobiono pięknymi freskami, wykonanymi przez Jarosława Wiszenkę. Cerkiew otoczona jest starym, zabytkowym cmentarzem, którego początki sięgają XIV wieku. Nekropolia ta jest pod stałym nadzorem konserwatora zabytków i jest jedną z nielicznych na Dolnym Śląsku, zachowanych w tak dobrym stanie.