Rynarcice
HISTORIA
Pierwsze wzmianki o Rynarcicach pochodzą z dokumentów książęcych z lat 1317- 1318 i 1319 r. wydanych przez księżną Matyldę Głogowską i jej synów Henryka i Jana, gdzie wymienieni są Zwoto i Preczlaus von Reynhersdof. Istnieje przypuszczenie, iż już w tym czasie znajdowała się we wsi jakaś siedziba, brak jednak na to potwierdzenia w źródłach. W dokumencie z 1357 roku wymieniony był natomiast Nickel von Reinherdsdorf, który wraz z okolicznym rycerstwem i mieszczaństwem lubińskim złożył hołd księżniczce Agnieszce. W XIV w, wzniesiono w Rynarcicach kościół p.w. św. Marcina. Z 1360 r. pochodzi informacja, iż Bernhard Scliildow odkupił od Reinharda von Susk (?) patronat nad kościołem. Wiek XVI to czasy rządu rodu von Stosch z Mojęcic (auf Mondschutz). W 1569 roku w wyniku postępowania spadkowego posiadłość podzielono na trzy części: Rynarcice Górne (Ober Rinnersdorf), Rynarcice Dolne (Nieder Rinnersdorf) i majątek Neusorge. Po kilkudziesięciu latach dobra Rynarcic Górnych połączono z dobrami Rynarcic Dolnych jako Rynarcice Duże, natomiast Neusorge od tej pory nazywano Rynarcicami Małymi. Na skutek kilkakrotnego podziału majątku rodziny w 2 połowie tegoż stulecia Rynarcice przypadły w udziale w 1595 r. Friedrichowi von Stosch, który w 1536 r pojął za żonę Susannę von Zedlitz, zmarł zaś w 1615 r. i został pochowany w grobowcu w tutejszym kościele. W czasach Friedricha von Stosch majątek nie stanowił lenna książęcego. W 1719 r. majętność zakupił Abraham, Friedrich von Pamwitz z Piotrowie. Nie wiadomo jak długo był jej właścicielem. Kolejno posiadali Rynarcice von Reder oraz Heinrich Ferdinand von Nickisch (1789 r.), którego główną siedzibą były Miłoradzice. Jak się zdaje istniejąca wówczas siedziba zachowała w swym zasadniczym zrębie swój kształt do dziś . W 1830 r. dobra należały do Kraube'go, w 1841 r. zakupił je Britt. W 1876 r. właścicielem dóbr był Anton Schlieben, w 1886 r.- Bruno Lobbecke z Brunszwiku, który w 1894 r. sprzedał majątek hrabiemu Friedrichowi von der Asseburg-Falkenhein (w tym także drugi folwark na przeciwległym krańcu wsi). W 1917 r. nabył dobra fabrykant fortepianów z Berlina - Edwin Bechstein, jednakże już po roku zbył je na rzecz doktora praw Wilhelma Guttlera. Ten zachował je niemal do wybuchu II wojny światowej, doprowadzając do wysokiej stabilizacji, był udziałowcem mleczarni w Rudnej. Ostatnim właścicielem dóbr w Rynarcicach był w latach 1937 – 1945 baron von Bottlenberg.
ZABYTKI
Z obiektów zabytkowych do naszych czasów zachowały się jedynie dwa obiekty, a mianowicie gotycki kościół pw. św. Marcina i dwór z połowy XVIII wieku.
KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEGO MARCINA
Obecny kościół w Rynarcicach został wzniesiony około II połowy XV wieku na założeniach wcześniejszej świątyni, która wzmiankowana była już w 1312 roku. Kościół był przebudowywany w XVIII wieku. Jest to jednonawowy murowany z kamienia i cegły obiekt zorientowany, wzniesiony na rzucie prostokątnym. Nawę od węższego, prezbiterium oddziela tzw. łuk tęczowy. Świątynia była poważnie uszkodzona w czasie działań wojennych, w 1945 roku. Charakterystycznym elementem tej dość skromnej budowli są zewnętrzne, dwuprzęsłowe podcienia na całej długości prezbiterium. Wszystkie otwory architektoniczne mają wykrój ostrołukowy lub pełny, z których wyróżniają się dwa gotyckie profilowane portale. Świątynia nakryta jest dwupołaciowym dachem ceramicznym. We wnętrzu zachowała się dość ciekawa, barokowa ambona oraz umieszczone w niszy kościelnej ściany, ornamentowane, gotyckie sakramentarium, a także trzy renesansowe płyty nagrobne z końca XVI wieku.
DWÓR z połowy XVIII w.
Obecny dwór w Rynarcicach, jakkolwiek istnieją pewne przesłanki, co do jego średniowiecznej proweniencji, pochodzi w swym zrębie z 2 połowy XVIII we. Jest to założona na planie prostokąta dwukondygnacyjna budowla z naczółkowym dachem mansardowym. Nie uległa ona na przestrzeni dziejów zasadniczej przebudowie. Prawdopodobnie na początku XIX w. dobudowano na osi elewacji zachodniej dwukondygnacyjne skrzydła. W tej formie dwór przetrwał do końca XIX w. Wówczas od południa dostawiono skrzydło a korpus przybudówkę z urządzeniami sanitarnymi. Na osi fasady wzniesiono przedsionek, przebudowano otwory okienne, zaś skrzydło uzyskało szczyt z dekoracją sztukatorską. Przebudowa dotyczyła również układu komunikacyjnego; zagospodarowano do celów mieszkalnych poddasze. Kolejna generalna przebudowa zmieniająca układ miała miejsce w 1973 r.