Tymowa

HISTORIA

Wieś położona w odległości około 7 km na północny zachód od Ścinawy. Pojedyncze znaleziska oraz cmentarzysko z wczesnej epoki żelaza (700–400 r. p.n.e.) są jedynymi zachowanymi pozostałościami po najstarszych mieszkańcach tych okolic. Znacznie młodsze cmentarzyska i osada pochodzą z okresu wpływów prowincjonalno – rzymskich (1 – 500 r. n.e.). Pierwsza wzmianka o miejscowości Tymendorf pochodzi z 1304 roku. Następna, zawarta w spisie dziesięcin nuncjusza Galharda z 1335 roku mówi o istniejącym kościele w Villa Timonis.W latach późniejszych nazwa osady, przyjmuje zniemczoną formę Thimendorf lub Thiemendorf. W 1304 roku wieś została podarowana przez księcia żagańskiego Konrada II klasztorowi cystersów w Lubiążu i w ich rękach pozostawała aż do kasaty zakonu w 1810 roku. Wówczas przeszła pod zarząd Urzędu Dóbr Państwowych w Lubiążu. Z 1891 roku pochodzi informacja o sołectwie w Tymowej – jej właścicielem był wówczas E. Schubert. W 1898 roku majątek przejmuje rodzina Teichmann. Od 1937 roku wieś została własnością Ruth von Engelhard.

ZABYTKI

W miejscowości zachowało się kilka obiektów o charakterze historyczno – zabytkowym i kulturowym. Do najciekawszych należą dwa kościoły usytuowane w centrum wsi. Na wschodnim krańcu miejscowości, przy drodze do Ścinawy, znajdują się dwa krzyże pokutne o jednym ramieniu poziomym każdy. Wiąże się z nimi legenda mówiąca o dwóch braciach ubiegających się o względy jednej dziewczyny. Rozstrzygnięcie konkurów miało nastąpić w pojedynku, w którym obaj polegli, zaś zrozpaczona dziewczyna popełniła samobójstwo. Ciekawostką innego rodzaju jest absurdalne wręcz rozwiązanie granicy administracyjnej pomiędzy gminami Rudna i Ścinawa. Przebiega ona przez sąsiadującą z Tymową od zachodu wieś Toszowice, dzieląc ją w taki sposób, że 2/3 Toszowic należy do gminy Rudna, a 1/3 do gminy Ścinawa. Tym sposobem ścinawska część Toszowic należy do oddalonej o około 1 km Tymowej i .... tak też się nazywa.

KOŚCIÓŁ POMOCNICZY MATKI BOŻEJ KRÓLOWEJ ŚWIATA

(wcześniej Najświętszej Marii Panny).

Najprawdopodobniej kościół tutaj istniał już przed rokiem 1300, kiedy to osada należała do cystersów z klasztoru w Lubiążu. Mieli oni tutaj swoje dobra aż do 1810 roku. Pierwsza oficjalna wzmianka o miejscowym kościele pochodzi z wykazu dziesięcin nuncjusza Galharda z 1335 roku. Około 1530 roku protestanci przejęli świątynię. Poddano ją wówczas przebudowie. W 1680 roku kościół powrócił do katolików, ale taki stan trwał tylko do 1708 roku. Na mocy konwencji podpisanej przez cesarza austriackiego i króla szwedzkiego w 1707 roku w Altranstädt, kościół w 1708 roku przejęli ponownie protestanci i w ich posiadaniu był do końca drugiej wojny światowej. W trakcie działań wojennych świątynia nie odniosła żadnych poważniejszych uszkodzeń. Jednak z opuszczonego obiektu zabrano i wywieziono dużo wartościowych elementów wyposażenia, m.in. wspaniały ołtarz szafkowy z początku XVI wieku. W chwili obecnej znajduje się on w drewnianym kościółku we wsi Żelechów, w powiecie Dąbrowa Tarnowska. Obecnie jest to jednonawowy, orientowany, gotycki obiekt murowany z kamienia i cegły, wzniesiony na rzucie prostokątnym z wyodrębnionym, prostokątnym prezbiterium. Nawa nakryta jest płaskim, drewnianym stropem, polichromowanym w początku XVII wieku, natomiast prezbiterium zwieńczone jest wspaniałym stropem gwiaździstym. Na osi fasady zachodniej znajduje się prostokątna wieża, dobudowana do nawy w XV wieku. Nakryta jest ona wysokim, łamanym, ostrosłupowym hełmem. Korpus główny i prezbiterium pokryte są dwupołaciowymi dachami ceramicznymi. Okna świątyni mają wykrój ostrołukowy, podobnie jak dwa portale wejściowe. Obiekt jest wzmocniony licznymi przyporami. W skromnym wnętrzu świątyni zachowało się kilka ciekawych elementów wyposażenia, m.in. dwie piękne drewniane rzeźby gotyckie z końca XV wieku, barokowy ołtarz z początku XVIII wieku oraz chrzcielnica z początku XVII wieku.

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY MATKI BOŻEJ BOLESNEJ

Po ponownym przejęciu, w 1707 roku miejscowego kościoła przez ewangelików, z inicjatywy lubiąskich cystersów w 1708 roku rozpoczęto budowę nowej świątyni dla katolików, którą ukończono już w roku następnym. Kościół był poddany gruntownej restauracji w XIX wieku. Jest to jednonawowa, orientowana budowla o konstrukcji szkieletowej, założona na rzucie prostokąta, z niewyodrębnionym prezbiterium. Wszystkie otwory architektoniczne budowli mają wykrój prostokątny. Świątynia nakryta jest gontowym dachem mansardowym z niewielką, czworoboczną sygnaturką, zwieńczoną ostrosłupowym hełmem krytym blachą. Od strony południowej do korpusu kościoła dobudowano prostokątną zakrystię, zaś od strony zachodniej podobną w kształcie kruchtę. We wnętrzu kościoła zachowało się kompletne wyposażenie z okresu jego budowy. Na wyróżnienie zasługuje piękny strop świątyni, z zachowanymi fragmentami barokowej polichromii z początku XVIII wieku. Ponadto godne uwagi są: późnobarokowy prospekt organowy i kamienna chrzcielnica oraz równie interesująca Pieta. Szczególne miejsce wśród zachowanego wyposażenia świątyni zajmuje pięknie wykonany drewniany ołtarz z obrazem pędzla Franciszka Liszki, zięcia słynnego śląskiego malarza, Michała Willmanna. Na przykościelnym, prostokątnym cmentarzu zachowały się w niezłym stanie liczne kamienne nagrobki sprzed 1945 roku. Przed wejściem na teren kościelny od strony zachodniej znajduje się wykonana w piaskowcu rzeźba św. Jana Nepomucena, patrona miejsc zagrożonych powodzią.

DWÓR PREISSA

Właśnie w „toszowickiej” części miejscowości znajduje się interesujące założenie pałacowo – parkowe, które w literaturze przedmiotu jest lokalizowane naprzemiennie raz w Tymowej, a raz w Toszowicach. Pałac w formie secesyjnej willi został wybudowany w 1911 roku, w miejscu wcześniejszego dworu, dla Reinholda Preissa. Jest to budowla dwukondygnacyjna, wzniesiona na planie kwadratu, przykryta czteropołaciowym dachem mansardowym z powiekami. Na osiach centralnych budynku (wschód – zachód, północ – południe) znajdują się lekko wysunięte ryzality zwieńczone trójkątnymi frontonami. W otaczającym pałac parku zachowało się wiele ponad stuletnich drzew, spośród których wyróżnia się około 200 letni dąb szypułkowy, rosnący samotnie na centralnym gazonie przed rezydencją. Obecnie całe założenie znajduje się w złym stanie, a opuszczony pałac, pozbawiony właściwego użytkownika, popada w ruinę.