Jurcz

HISTORIA

Miejscowość położona ok. 11 km na południe od Ścinawy, przy drodze do Prochowic. Najstarsza wzmianka o miejscowości Gurtz pochodzi z 1313 roku. W następnych latach znana jest pod różnymi nazwami: Jorcz - 1376 r., Gortsch - 1530 r., Jurtz - 1580 r., Jertsch - 1666/67 r., Juertsch - 1787 r., Jurtsch.

ZABYTKI

Do współczesnych nam czasów zachowały się w zasadzie jeden obiekt o charakterze zabytkowo – historycznym. Jest nim kościół (obecnie filialny) pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Drugim ciekawym obiektem był nieistniejący już dwór.

KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA

Usytuowany na rozwidleniu dróg w centrum wsi niewielki kościółek w Jurczu wzmiankowany był w 1376 roku. Niewiele dziś wiemy o jego dziejach w wiekach średnich. Podobnie jak większość świątyń na tym terenie, w dobie reformacji, został przejęty przez protestantów i w ich posiadaniu pozostawał do 1945 roku.

Obecna budowla została wzniesiona na zrębach starszego założenia w pierwszej połowie XVII wieku, a budowę zakończono zapewne w 1631 roku, o czym informuje napis na dolnej belce jednej z empor. W czasie wojny siedmioletniej kościółek został splądrowany i ograbiony przez przebywające w okolicy wojska rosyjskie. Bezpowrotnie zaginęło wówczas wiele starych i cennych przedmiotów liturgicznych. Kościół był remontowany w XIX wieku oraz w 1959 roku, kiedy to usuwano szkody powstałe wskutek działań wojennych w 1945 roku. Nadzwyczaj skromny kościołek jest zorientowaną murowaną budowlą salową z węższym i wyodrębnionym prezbiterium. Cały obiekt nakryty jest ceramicznym dachem dwuspadowym, nad którym od poziomu kalenicy góruje niewielka czworoboczna sygnaturka o konstrukcji szachulcowej. We wnętrzu świątyni, której znaczną część zajmują empory zachował się niemal cały pierwotny wystrój. Na uwagę zasługują: skromny, barokowy, drewniany ołtarz i dekorowana scenami z Nowego Testamenty ambona oraz prospekt organowy, które pochodzą z okresu budowy kościoła. W zewnętrznych murach kościoła wmurowanych jest sześć całopostaciowych płyt nagrobnych z początku XVII wieku.

NIEISTNIEJĄCY DWÓR

Siedziba rycerska mogła tu istnieć już w l połowie XVI wieku. W ścianę zewnętrzną kościoła wmurowany jest nagrobek Asmana von Schlichtig (Schlichting) z Jurcza. W XVI wieku Jurcz i Wielowieś pozostawały w posiadaniu rodu von Schlichting. Po wymarciu rodu obie wsie przejął niejaki Dombrowski, którego syn odziedziczył już tylko majątek w Jurczu. Pałac zajmował północno-wschodni narożnik dziedzińca folwarcznego. Budowla została rozebrana, pozostały porośnięte krzewami mury kondygnacji piwnicznej. Zachowały się jedynie dwa budynki gospodarcze dawnego folwarku oraz dwa słupy bramne przy wjeździe do majątku. Od północnego-wschodu do pałacu przylegał ogród warzywny, zaś od północy i wschodu obszar ograniczony jest sztucznym wałem, usypanym prawdopodobnie w końcu XVIII wieku. Powodem wzniesienia umocnień mogła być powódź roku 1785, która po­ważnie uszkodziła założenie. Wałem prowadzi droga obsadzona pierwotnie rzędem dębów, z których do czasów współczesnych pozostał tylko jeden. W obrębie założenia w 2 pół. XIX w. utworzono dwa stawy (niezachowane) i nadano założeniu charakter krajobrazowy. Obecnie, zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem użytkowany jest teren sadu po zachodniej stronie folwarku.