Dziesław

HISTORIA

Wieś położona na bezleśnym, płaskim terenie w odległości około 8 km na południowy zachód od Chobieni. Pobytu pierwszych ludzi i osadnictwa w okolicach Dziesławia można hipotetycznie dopatrywać się we wczesnym okresie epoki żelaza tzw. halsztackim (700 – 400 r. p.n.e.). Świadczą o tym luźne znaleziska pojedynczych przedmiotów, cmentarzyska i pozostałości osad z tego okresu, zlokalizowane w sąsiednich miejscowościach: Toszowicach, Tymowej i Olszanach. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1218 roku i zawiera łacińską nazwę osady Villa Tyslinii. Trudno dziś osądzić czy pod zapisem łacińskim kryje się nazwa polska czy niemiecka. W późniejszych dokumentach występuje jako Villa Thesselini (1235),Dyslow (1310), Dislow (1314), Diesselow, Dysselow (1331), Duslow (1580), Deuchslawiense (1687/88), Deischlau (od 1736 do 1945 r.). Etymologia tej nazwy wskazuje, że należy ona do grupy nazw patronimicznych, a więc takich, które pochodzą od imienia bądź przezwiska jej założyciela czy też przywódcy miejscowej społeczności. W tym przypadku nazwę osady można odnieść do Hermana von Deisslau (Dziesław?). Według tradycji był on w 1310 roku fundatorem miejscowego kościoła, który w 1376 roku uzyskał uprawnienia parafialne. W ciągu stuleci zmieniali się właściciele miejscowości. Wśród nich występują przedstawiciele takich rodów jak: von Tschammer, von Braun, von Kottwitz i von Kretschmer. Najstarszym znanym właścicielem miejscowych dóbr był zmarły w 1588 roku Georg von Braun. W 1653 roku Dziesławiem zarządza Georg von Langenau. W rękach tego rodu wieś pozostaje do początku XIX wieku, kiedy to majątek wraz z miejscowością nabywa rodzina von Schkopp. Następnie od 1827 roku krótko przebywa tu rodzina von Teichmann, od których w 1856 roku cały majątek nabywa wspomniany już radca Metscher.

ZABYTKI

Do współczesnych nam czasów zachowały się dwa obiekty o charakterze zabytkowo – historycznym. Pierwszym z nich jest wspomniany kościół (obecnie filialny) p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Drugim są ruiny barokowego pałacu.

KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY

Obecna bryła świątyni pochodzi z okresu jej przebudowy w 1865 roku przez radcę urzędowego Emila Metschera. Jest to gotycka, jednonawowa budowla wzniesiona około 1376 roku, orientowana z wyodrębnionym, pięciobocznym prezbiterium wzmocnionym przyporami od strony wschodniej. Do części nawowej od strony północnej przylega zakrystia, dobudowana w 1755 roku. Zaś od południa niewielka, prostokątna kruchta. Fasadę zachodnią zamyka czworoboczna wieża dzwonnicy, która w górnej części przechodzi w oktagon (ośmiobok) zwieńczony ostrosłupowym hełmem krytym blachą. Okna i portale części nawowej i prezbiterium są o wykroju ostrołukowym, pozostałe o wykroju pełnym lub prostokątne. Strop nad nawą główną jest drewniany, kasetonowy, a prezbiterium i kruchta zwieńczone są sklepieniami gwiaździstymi. Całość przykryta jest dwuspadowymi dachami ceramicznymi. W zewnętrznych murach zachowało się kilka epitafiów z XVI i XVII wieku. Wewnątrz świątyni na uwagę zasługuje barokowy ołtarz i prospekt organowy oraz kamienna chrzcielnica. W kościele są przechowywane dary króla Jana III Sobieskiego dla kościoła

w Rudkach (obecnie na Ukrainie), a które zostały przywiezione przez repatriantów po zakończeniu II Wojny Światowej). Szczególnie cenny jest zegar tarczowy z XVII wieku, wyeksponowany na południowej ścianie prezbiterium.

RUINY BAROKOWEGO PAŁACU

Drugim zachowanym częściowo obiektem są ruiny barokowego zespołu pałacowo – parkowego. Powstał on w pierwszej ćwierci XVIII wieku z inicjatywy ówczesnych właścicieli Dziesławia, Hansa Albrechta von Langenau i jego żony Christine Charlotte z domu von Mudrach. Autorem projektu rezydencji był znakomity śląski architekt Martin Frantz.

Pałac wzniesiono na planie prostokąta z silnie wysuniętymi ryzalitami bocznymi w stronę reprezentacyjnego, kolistego dziedzińca, do którego, od strony południowej, prowadził główny podjazd, zamknięty dwoma bogato zdobionymi bramami. Jest to budowla trzytraktowa, dwukondygnacjowa, przykryta dziś prawie kompletnie zniszczonym, ceramicznym dachem mansardowym z lukarnami. Całość charakteryzuje się bogatym wystrojem i formą detali architektonicznych jak: pilastry, gzymsy, obdasznice i łęki zamykające okna parteru. Portal wejściowy akcentowany jest balkonem i półkolistym tympanonem z bardzo bogato dekorowanymi kartuszami herbowymi. Również wnętrza pałacu z reprezentacyjną, dwubiegową klatką schodową zachowały częściowo bogaty wystrój i pierwotne sklepienie kolebkowe. Od strony północnej do pałacu przylega park romantyczny, znacznie powiększony i przekształcony przez następnego właściciela rezydencji, którym w roku 1856 został radca Metscher. W czasie działań wojennych w 1945 roku cały obiekt uległ znacznym uszkodzeniom i od tego czasu popada w ruinę. Rozebrano oficyny flankujące niegdyś reprezentacyjny dziedziniec, a ze współczesnej pałacowi oranżerii, zwieńczonej ażurową balustradą i ozdobnymi wazonami, pozostał niewielki, zrujnowany fragment. W stosunkowo niezłym stanie zachował się park, a zwłaszcza jego centralna polana z widocznymi jeszcze śladami parkowych dróżek. W parku wyróżniają się pomnikowe lipy, wiązy i dęby, liczące sobie ponad 200 lat.