Embedded Files
I3.1 NOLAKOAK DIRA ATOMOAK?
PLANETA EREDUA
Nukleoan: protoiak (karga +)eta neutroiak daude
Azalean: elektroiak (karga -)
Protoi eta elektroi kopurua berdina da
Neutroi eta protoi kopurua IA berdina
GERUZEN EREDUA edo atomo kuantizatua
Azaleko elektroiak orbita jakin batzuetan bakarrik mugi daitezke
Elektroiak nukleotik urruntzeko, beste orbita batera igarotzeko energia eman behar zaio, eta alderantziz, urruneko orbita batetik jaisteko nukleo aldera, energia askatzen dute.
Geruza bakoitzean elektroi kopuru jakin bat egon daitezke:
1. geruzan (s), 2 elektroi
2. geruzan (p), 8 elektroi
3. geruzan (d), 18 elektroi
4. geruzan (f), 14 elektroi
Historian zehar, atomoaren eredu desberdinak izan ditugu, gaur egun ezagutzen dugunaren arabera beheko irudian edukiko genuke elektroiak egoteko aukera gehien dituzten zonaldeak, orbital izenarekin ezagutzen direnak
Masa eta karga
Neutroia eta protoia ia ia masa berdina dute.
Elektroiaren masa 1800 aldiz txikiagoa da
Atomoaren tamaina
Atomaren erradioa 10-10m neurtzen du
1 Amstrong = 1 A = 10-10m
Nukluoaren erradioa 10-14m neurtzen du
Nukleoa 10.000 aldiz txikiagoa da, atomoa baino, hau da konparatzea bezala futbol zelaia eta puxtarri bat.
ATOMO ISOLATUAK
Naturan dauden atomo isolatu bakarrak gas geldoak dira, taulako 18.taldea, hau da, Helio (He), Neon (Ne), Argoi (Ar), Kripton(Kr) ,Xenon (Xe) eta Radon (Ra).
MOLEKULAK
Beti proportzio berberean konbinatzen diren atomo multzoak dira. Atomo bakarreko multzoak badira substantzia molekularra esaten zaie, adibidez, P4, O2. Bi elementu edo gehiagoz osatuta daudenei konposatu molekularrak esaten zaie H2O, NCl3
KRISTALAK
Atomo kopuru oso handia eta modu ordenatuan bilduta duten solidoak dira.
Kristalak elementu bakarreko atomoak izan dezake, diamante (C), grafito (C), kobrea (Cu)
edo bi elementu edo gehiagoko kristalak daude, sodio kloruro, NaCl, silizio dioxidoa SiO2
83.orrian 5,6,8 ariketak egin
3.3 ATOMOAK, ISOTOPOAK ETA IOIAK
Z: protoi kopurua
A: protoi + neutroi kopurua
X: elementuaren ikurra
Adibidez:
Kloroak 17 protoi, 17 elektroi eta
35 = P + N beraz, 35-17 = 18 neutroi
Isotopoak protoi kopuru bera baina neutroi kopuru desberdineko atomoak dira
Adibidez, Cu-63, 29 protoi eta 34 neutroi ditu, eta Cu-65, 29 protoi eta 36 neutroi ditu.
Ia elementu kimiko guztiek isotopoak dituzte,
Batez besteko masa atomikoa
Ioiak:
Atomo batek elektroiak galtzen baditu, ioi positiboa edo katioi bihurtzen da.
Atomo batek elektroiak irabazten baditu, ioi negatiboa edo anioi bihurtzen da.
Adibidez:
3Li (3 P, 3e) --> Li+ ( galdu du elektroi bat, 3P, 2 e)
8O (8P, 8 e) --> O2-(2 e irabazi ditu, 8P, 10e)
64,66 orrian 11, 12, 13, 15 ariketak
72-73 orrian 21,22,27,28,29,34,35,37 ariketak
LANA: Isotopo erradioaktiboen aplikazioak
Bilatu informazioa eta egin aurkezpen bat.
- Azaldu zertarako erabiltzen diren isotopo erradiaktiboak (medikuntzan, biologiako esperimentuetan, arkeologian edo piletan)
- Zer esan nahi du energia nuklearra energia garbia dela? hondakinek ez dute kutsadurarik sortzen?
Erradiografiak egiteko, erradioakbibitatea erabiltzen da?
- Erradioaktibitatea arriskutsua bada, nolo erabiltzen da minbizia sendatzeko?
Page updated
Google Sites
Report abuse