0. formulazioa

OXIDOAK

ELEMENTUA + OXIGENOA = ELEMENTUAREN OXIDOA

- IUPAC en arabera metodo bat baino gehiago oxidoak izendatzeko erabil ditzakegu. Metodorik sinpleena SISTEMATIKOKI izendatzea da.
- Sistematikoki izendatzea ikusten duguna esatea da; horretarako aurrizki batzuk erabiliko ditugu. Aurrizkiak hauxe dirak:

Mono =1, di = 2, tri = 3, tetra = 4, penta = 5, hexa =6, hepta = 7

- Modu laburrean , horrela egingo dugu:

Mono (Mono)

Di Di

Tri (elementuaren izena) Tri

Tetra -------------------------------- Tetra oxidoa

Penta Penta

Hexa Hexa

Hepta Hepta

oharrak: Mono → Lehenengoa ez da inoiz esaten

(mono) → bigarrena bakarrik esaten da “mono-mono” denean

- ADIBIDEZ:

Fe2O3 DIBURDIN TRIOXIDOA

Cl2 O5 DIKLORO PENTAOXIDOA

I2 O7 DIIODO HEPTAOXIDOA

BaO BARIO MONOXIDOA

HIDRUROAK

METALA + HIDROGENOA = METALAREN HIDRUROA

H------→ -1 (hidruroetan)

Modu berean egiten da baina oxido hitza erabili beharrean hidruro hitza erabiltzen da

ADIBIDEZ:

Fe H2 BURDIN DIHIDRUROa

Fe H3 BURDIN TRIHIDRUROa

Ag H ZILAR MONOHIDRUROa

HIDROXIDOAK

METALA + TALDE HIDROXILO (OH) = METALAREN HIDROXIDOAK

(OH)------→ -1

Modu berean egiten da baina oxido hitza erabili beharrean hidroxido hitza erabiltzen da

ADIBIDEZ

Fe (OH)2 burdin dihidroxidoa

Na OH sodio monohidroxidoa

HIDRAZIDOAK- nomenglatura tradizionala

klasikoki HIDRIKO atzizkia erabiltzen da.

Bakarrik 7 direnez , hona hemen, buruz ikasiko ditugu

HF Azido fluorhidrikoa (hidrogeno monofluoruroa)

HCl Azido klorhidrikoa

HBr Azido bromhidrikoa

HI Azido iodhidrikoa

H2S Azido sulfhidrikoa

H2Se Azido selenhidrikoa

H2Te Azido telurhidrikoa

KONPOSATU BEREZIAK ( 6 dira), buruz ikasiko ditugu.

NH3 (amoniakoa),

PH3 (fosfano),

AsH3(artsano),

SbH3 (estibano),

CH4 (metanoa)

SiH4 (silanoa)

H2O ( Ura)

METALA + EZ METALA , eskuinean dagoen elementua UROA aurrizki eramango du

Na Cl sodio monokloruroa

Mg F2 magnesio difluoruroa

Al Br3 aluminio tribromuroa

Sn I4 eztainu tetraioduroa

K2 S dipotasio sulfuroa

Ca Se kaltzio seleniuroa

Cr2 Te3 dikromo tritelururoa

Cu3 N trikobre nitruroa

Au P urre monofosfuroa

Ni3 As2 trinikel diartseniuroa

Pb3 Sb4 triberun tetraantimoniuroa

EZ METALA + EZ METALA

Eskuinean dagoena elektronegatiboena izango da eta “UROA” aurrizki eramango du

N F3 nitrogeno trifluoruroa

As2 S diartseniko sulfuroa

Konposatuak izendatzeko STOCKen metodoa

Lehenengoz aipatzen da elementua eta gero, parentesi artean eta erromatar zenbakiak erabiliz (*), elementuari dagokion oxidazio zenbakia adierazten da . Amaitzeko oxido edo hidruro edo hidroxido edo …(dagokion hitza) gehitzen da.

(*) Bakarrik ezinbestekoa bada, hau da, aukera bakarra bada ( oxidazio zenbaki bakarra badu), ez da ezer aipatuko

ADIBIDEZ:

Fe O burdin (II) oxidoa

Fe2O3 burdin (III) oxidoa

Ba O bario oxidoa

Ag H zilar hidruroa

Ba H2 bario hidruroa

Pt H4 platino(IV) hidruroa

N F3 nitrogeno (III) fluoruroa

P Cl5 fosforo (V) kloruroa

As2 S artseniko (I) sulfuroa

Cu3 N kobre (I) nitruroa

Au P urre (III) fosfuroa

Ni3 As2 nikel (II) artseniuroa

Pb3 Sb4 berun (IV) antimoniuroa

Mn (OH)3 manganeso (III) hidroxidoa

Cr2 O3 kromo (III) oxidoa

Cr O3 kromo (VI) oxidoa

3. mailatik aurrera oxoazidoak ikasiko ditugu. Hona aurrerapen bat.

OXOAZIDOAK

Hn Xm Oñ

Izendatzeko: - modu tradizionala (edo Klasikoa)

- sistematikoki
- Stocken arabera

Modu tradizionala:

Orokorrean esan dezakegu:

Bi azido existituz gero… (azido) a , bi baino gehiago existituz gero…

Azido hipo ………………..oso

Azido ……………………..oso

Azido ……………………...iko a

Azido per…………………..iko

Dena den , metodo hau oso berezia denez taldez talde aztertzea komeni da.

ADIBIDEZ

H2SO2 AZIDO HIPOSULFUROSOA

H2SO3 AZIDO SULFUROSOA

H2SO4 AZIDO SULFURIKOA

HNO3 AZIDO NITRIKOA

H3PO4 AZIDO FOSFORIKOA

H4P2O7 AZIDO PIROFOSFORIKOA

H2CO3 AZIDO KARBONIKOA

H2MnO4 AZIDO MANGANIKOA

H MnO4 AZIDO PERMANGANIKOA

Metodo IUPAC

Sistematikoki edo tradizionalean izendatuko ditugu:

- -

Di di

tri tri

tetra Hidrogeno tetra OXIDO elementoaren (erroa) ATO

Penta penta

Hexa hexa

Hepta hepta

ADIBIDEZ

H2SO4 hidrogeno tetraoxidosulfato

H2SO3 hidrogeno trioxidosulfato

HNO3 hidrogeno trioxidonitrato

H3PO4 hidrogenotetraoxidofosfato

H4P2O7 hidrogeno heptaoxidodifosfato

H2CO3 hidrogeno trioxidokarbonato

H2MnO4 hidrogeno tetraoxidomanganato

H MnO4 hidrogeno tetraoxidomanganato