0. formulazioa

OXIDOAK

      

 ELEMENTUA + OXIGENOA = ELEMENTUAREN OXIDOA

Mono =1, di = 2, tri = 3, tetra = 4, penta = 5, hexa =6, hepta = 7

Mono                                                (Mono)

           Di                                                     Di

Tri        (elementuaren izena)           Tri

Tetra  --------------------------------        Tetra          oxidoa

Penta                                                Penta

Hexa                                                 Hexa

Hepta                                                Hepta

oharrak:     Mono    →  Lehenengoa ez da inoiz  esaten

                  (mono)  → bigarrena bakarrik esaten da “mono-mono” denean

Fe2O3       DIBURDIN TRIOXIDOA

Cl2 O5         DIKLORO PENTAOXIDOA

I2  O7           DIIODO  HEPTAOXIDOA

BaO            BARIO MONOXIDOA

HIDRUROAK

METALA + HIDROGENOA     =  METALAREN HIDRUROA

H------→ -1  (hidruroetan)

Modu berean egiten da baina oxido hitza erabili beharrean hidruro hitza erabiltzen da

ADIBIDEZ:   

Fe H2            BURDIN DIHIDRUROa

Fe H3        BURDIN TRIHIDRUROa

Ag H          ZILAR MONOHIDRUROa

HIDROXIDOAK

METALA + TALDE HIDROXILO (OH)  = METALAREN  HIDROXIDOAK

(OH)------→ -1

Modu berean egiten da baina oxido hitza erabili beharrean hidroxido hitza erabiltzen da

ADIBIDEZ

Fe (OH)2        burdin dihidroxidoa

Na OH          sodio monohidroxidoa

HIDRAZIDOAK- nomenglatura tradizionala

klasikoki HIDRIKO atzizkia erabiltzen da.

Bakarrik 7 direnez , hona hemen, buruz ikasiko ditugu

HF Azido fluorhidrikoa  (hidrogeno monofluoruroa)

HCl Azido klorhidrikoa  

HBr Azido bromhidrikoa

HI  Azido iodhidrikoa

H2S Azido sulfhidrikoa  

H2Se Azido selenhidrikoa   

H2Te Azido telurhidrikoa

KONPOSATU BEREZIAK ( 6 dira), buruz ikasiko ditugu.

NH3   (amoniakoa),

PH3 (fosfano),

AsH3(artsano),

SbH3 (estibano),

CH4 (metanoa)

SiH4 (silanoa)

H2O ( Ura)

METALA + EZ METALA , eskuinean dagoen elementua UROA aurrizki eramango du

Na Cl       sodio monokloruroa

Mg F2        magnesio difluoruroa

Al  Br3       aluminio tribromuroa

Sn  I4        eztainu tetraioduroa

K2 S         dipotasio sulfuroa

Ca Se         kaltzio seleniuroa

Cr2 Te3        dikromo tritelururoa

Cu3 N           trikobre nitruroa

Au  P            urre monofosfuroa

Ni3  As2         trinikel diartseniuroa

Pb3 Sb4         triberun tetraantimoniuroa

EZ METALA + EZ METALA

Eskuinean dagoena elektronegatiboena izango da eta “UROA” aurrizki eramango du

N F3                      nitrogeno trifluoruroa

As2 S            diartseniko sulfuroa

                                                                                             

Konposatuak izendatzeko STOCKen metodoa

Lehenengoz aipatzen da elementua eta gero, parentesi artean eta erromatar zenbakiak erabiliz (*), elementuari dagokion oxidazio zenbakia adierazten da . Amaitzeko   oxido edo hidruro edo hidroxido edo …(dagokion hitza) gehitzen da.

(*) Bakarrik ezinbestekoa bada, hau da, aukera bakarra bada ( oxidazio zenbaki bakarra badu), ez da ezer aipatuko

ADIBIDEZ:

Fe O           burdin (II) oxidoa

Fe2O3          burdin (III) oxidoa

Ba O            bario oxidoa

Ag H            zilar hidruroa


Ba H2           bario hidruroa

Pt H4                  platino(IV) hidruroa

N F3                    nitrogeno (III) fluoruroa

P Cl5            fosforo (V) kloruroa

As2 S           artseniko (I) sulfuroa

Cu3 N           kobre (I)  nitruroa

Au  P           urre (III) fosfuroa

Ni3  As2        nikel (II) artseniuroa


Pb3 Sb4        berun (IV) antimoniuroa

Mn (OH)3     manganeso (III) hidroxidoa

Cr2 O3          kromo (III) oxidoa

Cr O3            kromo (VI) oxidoa

3. mailatik aurrera oxoazidoak ikasiko ditugu. Hona aurrerapen bat.

OXOAZIDOAK

        Hn  Xm  Oñ

Izendatzeko: - modu tradizionala (edo Klasikoa)

Modu tradizionala:

Orokorrean esan dezakegu:

Bi azido existituz gero…           (azido)  a , bi baino gehiago existituz gero…

                                                 Azido    hipo ………………..oso

                                                 Azido     ……………………..oso

                                                 Azido     ……………………...iko    a

                                                 Azido    per…………………..iko

                                                         

Dena den , metodo hau oso berezia denez  taldez talde aztertzea komeni da.

ADIBIDEZ

H2SO2      AZIDO HIPOSULFUROSOA

H2SO3      AZIDO SULFUROSOA

H2SO4      AZIDO SULFURIKOA

HNO3        AZIDO NITRIKOA

H3PO4       AZIDO FOSFORIKOA

H4P2O7     AZIDO PIROFOSFORIKOA

H2CO3       AZIDO KARBONIKOA

H2MnO4    AZIDO MANGANIKOA

H MnO4     AZIDO PERMANGANIKOA

Metodo IUPAC

Sistematikoki edo tradizionalean izendatuko ditugu:

       

                 -                                    -                                                                   

                 Di                                   di                                                                 

                 tri                                  tri                           

                  tetra        Hidrogeno       tetra        OXIDO    elementoaren  (erroa) ATO      

                 Penta                          penta                                          

                 Hexa                             hexa                                       

                 Hepta                            hepta                                                          

ADIBIDEZ

H2SO4      hidrogeno tetraoxidosulfato

H2SO3      hidrogeno trioxidosulfato

HNO3       hidrogeno trioxidonitrato

H3PO4       hidrogenotetraoxidofosfato

H4P2O7     hidrogeno heptaoxidodifosfato

H2CO3       hidrogeno trioxidokarbonato

H2MnO4   hidrogeno tetraoxidomanganato

H MnO4     hidrogeno tetraoxidomanganato