Potten draaien

Potten draaien: ge(con)centreerd

Potten draaien & kan voor kleinere stukken. Heel grote en zware stukken moet je met een van de vorige technieken maken. Ze worden door de middelpuntvliedende kracht van de draaibeweging scheef en stuk getrokken. Mooie potten draaien vraagt oefening.

Je plakt een goed geknede kleibal midden op de draaiende schijf. Met 2 handen voel en breng je hem helemaal in het centrum. Je drukt met twee duimen de bovenkant van de bol naar beneden. Dit geeft een ruwe basisvorm. Door binnen en buiten (steeds langs beide zijden gelijk, en met natte handen) te drukken maak je de gewenste vorm. Met een dunne draad kan je de draaiende vorm van de schijf lossnijden. Na wat drogen is het stuk nog vorm- en bewerkbaar: je kan er vb. nog een schenkteut en oren aan maken.

Om grote en brede schalen te steunen kan je er touw om wikkelen. Afdrukken in opgegraven werk bewijzen dat deze techniek al eeuwen oud is.

Je kan een (gember- of knoflook)rasp & maken door in (een deel van) de vers gedraaide bodem van een schaal(tje) met een puntig houtje een patroon te prikken. Naast het gaatje zal vanzelf een scherp randje klei wat omhoog komen. Eenmaal gebakken en geglazuurd is het een rasp. De Romeinen maakten ook grote schalen waarin ze voor dit doel grit (kleine kiezeltjes) in de bodem drukten. Een ervaren pottendraaier in Ephesus aan het werk: www.youtube.com/watch?v=hp2tplcNelU

Schopschijf schopt nooit terug

Om potten te draaien heb je een draaiende schijf nodig. Aangezien je twee handen nodig hebt om de pot te vormen, heb je helpende handen nodig om de schijf te laten draaien. Of moet je je voeten gebruiken. Dat kan met een schopschijf &.

In een stevig frame staat centraal rechtop een perfect rechte as. Bovenop de as staat, perfect gecentreerd en recht, een schijf van ca. 25 cm om je pot op te draaien. Onderaan zit, boven de grond op dezelfde as, een groot en zwaar wiel. Het moet zwaar zijn om als vliegwiel de beweging gaande te houden. Met je voet(en) schop je de schijf aan en houd je ze draaiend. Je kan ze eventueel met leem en stenen verzwaren en uitbalanceren.

Op het frame monteer je ook nog een zitje, zodat je voeten makkelijk aan de schijf kunnen, maar ook nog een vaste steunspijl hebben. Onder de draaischijf tegenover het zitje monteer je nog een opvangbak voor water en klei. De as draait natuurlijk het makkelijkst in kogellagers.

Een pottenbakkersschijf bestond al halfweg het vierde millennium BC.

De schopschijf is een Ptolemëische uitvinding uit de eerste eeuw BC.

Een pot waterdicht maken & kan je door die na het bakken met rauwe melk te vullen en zo even te laten staan. Dat zou alle poriën vullen. Je kan er kokende melk in gieten of karnemelk in laten staan. De caseïne verstopt de poriën. Hygiënisch zou dit geen probleem zijn als je de pot na gebruik altijd goed laat drogen om schimmel te vermijden.

Of met waterglas.

Je kan ook voor het bakken met een gladde steen de binnen en buitenkant zorgvuldig glanzend polijsten.

En anders moet je gaan glazuren.

Een nieuwe aardewerk pot werd ook gedicht door de vaas in lijnolie te koken en dan te laten uitharden in een oven of bij het vuur.

¯ Als een ei wordt gebroken door een kracht van buitenaf, eindigt het leven.

Als het wordt gebroken door een kracht van binnenuit, begint het.

Grootse dingen starten van binnenuit.