Chấn thương thể thao hay gặp: Cách chữa trị và ngăn ngừa
Chấn thương thể thao thường rất dễ gặp khi tập luyện, đặc biệt đối với các vận động viên. Nếu không có biện pháp sơ cứu kịp thời và chữa trị đúng cách, những chấn thương có thể dẫn tới di chứng khó lường. Hãy xem ngay bài viết dưới đây để tìm hiểu một số loại chấn thương hay gặp, cách điều trị thích hợp cũng như biện pháp phòng ngừa khi tập luyện thể thao.
1. Chấn thương thể thao là gì?
Chấn thương trong thể thao là tình trạng tổn thương ở một hoặc nhiều bộ phận cơ thể, xảy ra khi tập thể dục hoặc chơi thể thao.
Chấn thương thể thao có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể nhưng thuật ngữ này thường được hiểu là các tổn thương liên quan hệ thống cơ, xương, khớp và các mô liên quan như sụn, dây chằng.
Mắt cá chân là một trong những vị trí dễ gặp tổn thương nhất trong thể thao.
Những nguyên do gây chấn thương trong thể thao có thể do chính người tập luyện hoặc đôi khi do môi trường và dụng cụ, cụ thể là:
Không khởi động hoặc khởi động không kỹ nên khi vận động mạnh sẽ làm cho lượng oxy và máu không được lưu thông kịp thời đến các cơ, dẫn đến chấn thương.
Thay đổi cách tập luyện thường xuyên hay không tìm hiểu kỹ bài tập làm cho cơ thể dễ tập sai tư thế và bị chấn thương.
Một số dị tật như chân vòng kiềng, bàn chân bẹt, tay cán giá… rất dễ khiến người chơi bị chấn thương khi tập luyện và thi đấu.
Sân tập mấp mô hoặc trơn trượt, thời tiết khắc nghiệt, trang phục hoặc dụng cụ không thích hợp cũng là lí do khiến nhiều người gặp chấn thương.
2. Các tổn thương thể thao thường gặp
Sau đây là những tổn thương phổ biến nhất trong thể thao:
2.1. Bong gân
Hiện tượng bong gân diễn ra do sự kéo căng quá mức làm tổn thương hoặc làm rách dây chằng khi té ngã hoặc trượt chân khi thi đấu thể thao. Dây chằng là những mảnh mô kết nối hai xương với nhau trong một khớp. Bong gân hay diễn ra ở bộ phận mắt cá chân, đầu gối và cổ tay. Trong đó, bong gân mắt cá chân là trường hợp dễ gặp nhất.
Biểu hiện nhận biết bong gân:
Đau nhức ở vùng khớp bị trẹo. Tầm 1 giờ sau, cảm giác đau nhức dần dần trở lại làm cho bạn không thể cử động vùng khớp đó được.
Vết thương trở nên sưng to, bầm tím, có tình trạng tụ máu, khớp lỏng lẻo.
2.2. Căng cơ
Căng cơ xảy ra khi cơ bị kéo căng quá mức và bị rách. Cơ cổ, bắp chân, háng, vùng thắt lưng và vai là những bộ phận hay xảy ra căng cơ. Nguyên do chính dẫn đến căng cơ là vì không khởi động cẩn thận trước khi tập luyện hoặc do một lực tác động bất ngờ.
Khởi động không kỹ sẽ gây ra tình trạng căng cơ - rất thường gặp trong giới thể thao.
Dấu hiệu nhận biết căng cơ:
Sưng, đau nhức và khó khăn vận động tại vùng cơ bị căng.
Cơn đau sẽ giảm dần khi người bệnh nghỉ ngơi (nếu ở mức độ nhẹ), hoặc cơn đau kéo dài trong nhiều ngày làm cản trở vận động (nếu ở mức độ nặng).
2.3. Trật khớp
Tai nạn thể thao có thể làm trật khớp ở nhiều bộ phận khác nhau trên cơ thể như đầu gối, khuỷu tay, háng. Khi đó, xương có thể bị lệch hoàn toàn hoặc không hoàn toàn ra khỏi khớp của nó.
Biểu hiện phân biệt trật khớp:
Khớp sưng to, phù nề và thay đổi hình dạng.
Xuất huyết dưới da, tích tụ máu bầm ở phần mềm xung quanh khớp.
Đau dữ dội, kèm theo tê bì hoặc cảm giác kiến bò làm cho khớp không thể co, duỗi linh hoạt.
2.4. Gãy xương
Gãy xương là một chấn thương thể thao diễn ra khi có một lực ảnh hưởng mạnh từ bên ngoài. Tùy thuộc vị trí và hướng lực tác dụng, xương có thể gãy theo chiều dọc, chiều ngang hoặc gãy thành nhiều mảnh. Gãy xương là trường hợp cấp tính, cần được cấp cứu và xử lý kịp thời. Nếu không, có thể dẫn đến di chứng do mất máu, tổn hại thần kinh, chèn ép mạch máu,… thậm chí tử vong.
Dấu hiệu nhận biết gãy xương:
Nghe tiếng lộp cộp dưới da khi chấn thương xảy ra.
Ngay tại chỗ xương gãy bị bầm tím, sưng đỏ, biến dạng.
2.5. Chấn thương đầu gối
Do khớp gối đảm nhiệm nhiều hoạt động khi chơi thể thao nên dễ bị tổn thương đột ngột, bao gồm:
Giãn, rách hoặc đứt dây chằng chéo trước (ACL) thường gặp nhất ở các môn thể thao cần phản ứng nhanh (bóng đá, bóng chuyền, bóng rổ, võ thuật…), gây biểu hiện đau, sưng và khó cử động đầu gối.
Giãn hoặc đứt dây chằng chéo sau (PCL) tuy ít gặp hơn, nhưng vẫn có và gây đau dữ dội vùng sau gối, sưng viêm và khớp gối lỏng lẻo.
Kéo căng hoặc rách dây chằng giữa khớp gối (MCL) là chấn thương phổ biến trong bóng đá, khiến vận động viên bị đau gối nặng nề.
Chấn thương dây chằng bên ngoài (LCL) là chấn thương thể thao ít xảy ra, nhưng gây mức độ tổn thương nghiêm trọng, khiến mặt ngoài đầu gối sưng tấy, cứng khớp và lâu dần dẫn đến thoái hóa khớp.
Rách sụn chêm khớp gối xảy ra khi vận động viên thể thao bật dậy quá nhanh từ tư thế ngồi xổm. Biểu hiện dễ nhận thấy nhất là khớp gối bị đau, sưng và phát ra tiếng cục lục khi cử động.
Đầu gối thường chịu áp lực nặng khi tập luyện, thi đấu nên rất dễ xảy ra chấn thương đặc biệt là trong môn đạp xe và đẩy tạ.
2.6. Chấn thương vai - cánh tay - khuỷu tay
Tập luyện cường độ cao hoặc thực hiện bài tập sai tư thế là nguyên do gây nên chấn thương ở vai, cánh tay và khuỷu tay:
Tổn thương ở vai thường gặp là sai khớp, viêm hoặc rách vòng bít quay, viêm gân chóp xoay, vai đông cứng, tổn hại sụn viền khớp vai. Dấu hiệu dễ nhận thấy là đau, sưng, cứng vùng vai; không thể vận động vai và cánh tay bình thường; khớp vai biến dạng…
Viêm gân cơ nhị đầu (Biceps Tendinitis) là tình trạng viêm ở đầu dài của 2 gân cơ nhị đầu bao gồm cả đầu dài và đầu ngắn, hay xảy ra khi gặp các vị trí chấn thương khớp vai.
Hội chứng khuỷu tay Tennis (tennis elbow) hoặc viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay có dấu hiệu là đau khi hoạt động khuỷu tay, nhất là khi nâng vật nào đó hoặc xoay cẳng tay.
2.7. Viêm cân gan chân
Viêm cân gan chân là tình trạng viêm cân gan ở bàn chân, thường gây ra cảm giác đau nhức và buốt ở phần gót chân. Trong nhiều trường hợp, tình trạng đau cân gan chân lâu ngày có thể gây ra gai xương gót làm cho người bệnh đau khi di chuyển, ảnh hưởng lớn đến đời sống sinh hoạt cũng như chất lượng cuộc sống.
Viêm cân gan chân là nguyên do hàng đầu dẫn tới gai gót chân.
Biểu hiện nhận biết:
Đau nhói một vùng ở mặt dưới xương gót nơi cân gan chân bám vào xương gót gây trở ngại khi đi lại bằng chân trần trên nền cứng.
Thường đau dữ dội về sáng và dịu hơn trong ngày, nhưng cơn đau có thể trở lại sau khi vận động di chuyển nhiều.
2.8. Viêm gân gót chân Achilles
Viêm gân gót chân là tình trạng gân Achilles vận động quá mức gây ra sự quá tải về lực và trọng lực, làm tổn thương vùng gót chân. Phần gân Achilles là nơi có khá ít mạch máu nên khi chịu đựng áp lực lớn sẽ dễ gây chấn thương, thậm chí có thể dẫn đến rách hoặc đứt gân gót.
3. Biện pháp điều trị chấn thương trong thể thao
Có nhiều cách chữa trị chấn thương thể thao và bạn có thể dựa vào vị trí và mức độ nghiêm trọng của chấn thương mà chọn ra cách thức phù hợp.
3.1. Biện pháp sơ cứu chấn thương RICE
Đối với những chấn thương nguy cấp, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng phương pháp RICE. Đây cũng là những bước sơ cứu chấn thương khi chơi thể thao, thể dục đơn giản mà chúng ta có thể áp dụng tạm thời trước khi đến bệnh viện:
Nghỉ ngơi (Rest): Giảm cử động và nghỉ ngơi để cơn đau giảm bớt đáng kể.
Chườm lạnh (Ice): Dùng túi chườm lạnh chuyên dụng áp lên vị trí chấn thương trong khoảng 24 giờ sau chấn thương để dịu sưng và đau. Nên chườm lạnh tiếp tục trong khoảng 2 – 3 ngày sau chấn thương, mỗi lần chườm lạnh chỉ nên từ 20 – 30 phút và cách nhau 3 – 4 giờ.
Băng bó (Compression): Việc băng bó góp phần ổn định khớp cũng như dây chằng, hạn chế để chấn thương trở nặng. Chú ý nếu nhận thấy đau nhói hay băng quá chặt, nên nới lỏng hơn để máu được lưu thông dễ dàng.
Nâng cao (Elevation): Đặt gối bên dưới vị trí chấn thương, sao cho phần bị bong gân hoặc trật khớp cao hơn so với toàn bộ cơ thể. Biện pháp này giúp dịu cơn đau và giảm sưng khá hiệu quả.
Tuy nhiên, tổn thương với bất kỳ mức độ nặng nhẹ nào đều có thể tiến triển thành các biến chứng nguy hiểm như viêm khớp, thoái hóa khớp, đau thần kinh tọa… thậm chí tổn thương thần kinh và làm ảnh hưởng đến sinh hoạt mỗi.
Nếu có những dấu hiệu như cơn đau kéo dài và ngày càng dữ dội, vết thương sưng tấy và biến đổi màu da, xương biến dạng, không thể cử động bình thường, gãy xương, liệt thần kinh cảm giác, mất ý thức, buồn nôn, chóng mặt,... cần đến bệnh viện khám ngay lập tức!
3.2. Các cách chữa trị phục hồi sau khi sơ cứu
Sau sơ cứu ban đầu bằng phương pháp RICE, bác sĩ sẽ xác định có nên điều trị bổ sung để hồi phục hoàn toàn chấn thương hay không. Các phương pháp xử lý bao gồm:
Phẫu thuật
Đây là phương pháp chữa trị hay được áp dụng với các chấn thương rách dây chằng chéo trước, rách dây chằng bên trong gối khi tổn hại nặng.
Vật lý trị liệu
Các chuyên gia sẽ hướng dẫn một số bài tập phù hợp chẳng hạn như bài tập kéo giãn cơ, bài tập nâng cao cơ bắp hoặc được hỗ trợ từ thiết bị hiện đại nhằm khôi phục chức năng của cơ thể, có khả năng chữa trị các loại chấn thương trong thể thao. Nhưng việc chữa trị bằng vật lý trị liệu thường đòi hỏi thời gian kéo dài, tác động từ từ.
Trị liệu thần kinh cột sống
Đây là biện pháp điều trị tiên tiến bắt nguồn từ Mỹ, bác sĩ sẽ nắn chỉnh các khớp xương và đốt sống sai lệch vào đúng vị trí ban đầu, từ đó trả lại đúng cấu trúc và chức năng của xương khớp, giúp cải thiện dẫn truyền dây thần kinh cột sống đi ngang qua các đốt sống. Vì vậy, cơn đau sẽ dịu dần và chấm dứt hẳn chỉ sau một thời gian ngắn mà không sử dụng thuốc hay phẫu thuật.
Bài viết chi tiết về nắn chỉnh thần kinh cột sống - Chiropractic: XEM THÊM TẠI ĐÂY
Bên cạnh đó, nắn chỉnh cột sống còn đem lại nhiều lợi ích, bao gồm:
Tối ưu hóa phản xạ thăng bằng.
Chữa trị chấn thương hiệu quả.
Nâng cao khả năng vận động.
Nâng cao sức mạnh và độ dẻo trục thân – lưng, bụng, khớp gối, khớp vai, khuỷu, cổ tay và cơ bắp cánh tay.
Phòng khám ACC tự hào là đơn vị ứng dụng Trị liệu thần kinh cột sống đầu tiên được Bộ Y tế cấp phép. Với 100% đội ngũ bác sĩ chuyên gia Chiropractic nước ngoài chuyên môn cao, ACC cam kết mang đến chương trình chăm sóc & điều trị các chấn thương thể thao đạt chuẩn quốc tế.
Bác sĩ Wade Brackenbury thăm khám cơ xương khớp cho thủ môn Bùi Tiến Dụng trong quá trình rèn luyện và thi đấu.
Tìm hiểu thêmvề biện pháp ngăn chặn và chữa trị các chấn thương phổ biến trong thể thao - Tư vấn từ bác sĩ
4. Biện pháp phòng ngừa chấn thương khi chơi thể thao
Sau đây là những cách có thể hỗ trợ bạn ngăn chặn chấn thương khi tập luyện thể thao:
Tập với mức độ vừa phải, thích hợp với thể trạng người tập.
Uống nhiều nước trước, trong và sau khi tập thể dục.
Sử dụng trang phục, dụng cụ đầy đủ và tìm hiểu kỹ thuật, tư thế trước khi tập luyện thể dục, thể thao.
Bắt đầu buổi tập với một số động tác vận động, làm nóng cơ thể.
Giãn cơ trước và sau mỗi buổi tập.
Luôn chuẩn bị những dụng cụ sơ cứu đơn giản khi tập luyện và thi đấu.
Trên đây là những dấu hiệu nhận biết các loại chấn thương thể thao cũng như một số biện pháp chữa trị hay có và cách phòng ngừa khi tập luyện, thi đấu. Hi vọng những kiến thức này sẽ giúp bạn giảm nguy cơ chấn thương trong thể thao, đặc biệt là có thêm kinh nghiệm sơ cấp cứu kịp thời để ngăn chặn những biến chứng nguy hiểm bạn nhé!
https://reedsy.com/discovery/user/xuongkhopsuckhoe
https://www.cryptocompare.com/profile/benhcoxuongkhop/
https://miarroba.com/suckhoexuongkhop
https://forums.giantitp.com/member.php?260149-benhcoxuongkhop