"Tôi là bác sĩ hay anh/chị là bác sĩ?” 

Lắng lại một chút, để nghe tim người bệnh đang nói gì

Trong guồng quay hối hả của bệnh viện, chúng ta học cách chạy thật nhanh: một tiếng chuông gọi, một ca cấp cứu, một danh sách xét nghiệm, một núi bệnh án cần ký… Nhanh đến mức đôi khi ta quên mất: trước mặt mình không chỉ là “một ca bệnh”, mà là một con người – đang sợ hãi, đang chờ đợi, đang treo cả niềm tin của gia đình vào từng lời ta nói.

Tôi đã từng thấy – và có lẽ ai cũng từng – khoảnh khắc mệt mỏi gõ cửa: bị hỏi nhiều quá, bị dồn dập, bị nghi ngờ chuyên môn. Và rồi, câu nói “Tôi là bác sĩ hay anh/chị là bác sĩ?” bật ra như một chiếc van xả áp. Nhanh, gọn, dứt khoát. Nhưng sau khoảnh khắc ấy là gì? Là sự im lặng đặc quánh. Là ánh mắt cụp xuống. Là một cánh cửa niềm tin khép lại.

Nếu ta đổi vị trí một lần thì sao? Hãy thử đứng bên kia bàn khám – là người mẹ, người cha, người con. Ta đã chờ nửa ngày, ôm trong lòng cả ngàn nỗi lo. Mỗi thuật ngữ là một mê cung. Mỗi nếp nhăn trên trán thầy thuốc là một câu hỏi “Có nguy hiểm không?”. Khi ấy, một lời gắt có thể nặng hơn một mũi kim; còn một lời giải thích nhẹ nhàng lại là liều thuốc an thần đầu tiên.

Tôi tin, không ai trong chúng ta chọn nghề này để nói những câu làm người khác nhỏ lại. Ta chọn nghề này vì muốn nâng người khác lên: bằng chuyên môn, bằng bàn tay, bằng ánh mắt. Khi mệt mỏi, ta cần hệ thống đỡ ta: tờ “Câu hỏi thường gặp” phát ngay lúc tiếp nhận; bảng thông tin ở giường với chẩn đoán và mục tiêu trong ngày; khung giờ tư vấn cố định để người nhà biết khi nào được hỏi kỹ; kênh góp ý rõ ràng để những gì chưa ổn được sửa nhanh. Hậu cần phản ứng nhanh để tiền tuyến yên tâm. Và trên hết, một văn hóa nơi lời nói tử tế được coi là một chỉ số an toàn, không phải là chuyện “làm được thì tốt”.

Một ngày nào đó, khi ta là người nhà bệnh nhân, ta sẽ mong gặp một thầy thuốc như thế. Còn hôm nay, ta có thể là người thầy thuốc ấy cho ai đó. Chỉ bằng cách lắng lại, gọi đúng tên, nhìn vào mắt họ, và nói bằng một giọng đủ ấm để nỗi sợ nhỏ đi.

Bệnh viện không chỉ là nơi có máy tốt, phác đồ chuẩn. Bệnh viện là nơi mỗi người bước vào mang theo lo lắng, và bước ra mang theo sự hiểu biết và niềm tin. Niềm tin được xây bằng chuyên môn, nhưng đứng vững nhờ thái độ. Mỗi lời ta nói đều dựng thêm một viên gạch cho cây cầu ấy – hoặc lỡ tay rút đi một viên.

Hôm nay, ta chọn lắng lại vài giây. Ta chọn một lời giải thích thay cho một lời gắt. Ta chọn lắng nghe trước, trả lời sau. Ta chọn để người bệnh thấy mình đang được đối xử như một con người trọn vẹn.

Và khi ấy, câu khẩu hiệu treo nơi sảnh sẽ không chỉ là chữ trên tường. Nó sẽ là điều đang diễn ra: Niềm tin của mẹ – Sức khỏe của bé. Ở giữa hai vế ấy, chính là chúng ta – những người lắng lại để nghe tim người bệnh đang nói gì.