Pijnacker in de 16e eeuw

16e eeuw

algemene oriëntatie

Karel V wordt in Gent geboren als zoon van Philips de Schone en Johanna van Aragon.

Albrecht van Saksen overlijdt. Hij wordt in Friesland opgevolgd door zijn zoon George van Saksen. Van 31 oktober 1500 tot 21 juli 1504 is Hugo von Leisnig zijn stadhouder.

Uit de kaart van Kruikius uit 1712 blijkt dat de bewoning aan het einde van de Middeleeuwen en het begin van de Nieuwe tijd, verder naar het noorden lag (Aa, Aardrijkskundig, blz. 14)

De bewoners van Pijnacker en Nootdorp beginnen in de zestiende eeuw massaal met het afgraven van de veengrond. De veengrond is namelijk ongeschikt voor landbouw of veeteelt. Bovendien overstroomt het gebied regelmatig, waardoor men het er te gevaarlijk vindt. De gedroogde veengrond levert turf op, die als brandstof dient. Als de toplaag is uitgeput, gaat men over op het winnen van turf onder de waterspiegel (uitbaggeren). De enorme plassen, die daarvan het gevolg zijn worden in de achttiende en negentiende eeuw drooggemalen.

het jaar 1505

ALGEMEEN

onroerend goed

In 1505 sterft Dirk Jacobsz uit Rijswijk na een lang ziekbed. Hij heeft veel kinderen en meer schuld dan goed. Hierdoor is hij niet in staat de achterstallige pacht van 59 lb. te voldoen. Dirks schoonmoeder, Maritgen, weduwe van Jacob Dirksz, helpt haar dochter en kleinkinderen en met hulp van haar wettige vertegenwoordiger, Claas Jacobsz, koopt zij bij akte van 9 augustus 1505 een losrente van 59 lb, die staat op een stuk land met de naam Renen, gelegen in het ambacht Pijnacker aan de Vlielandseweg en de Kerkweg, ter grootte van vijf morgens. De jaarlijkse aflossing is 4 lb. [RAZH Lwh notariele kopie in cartularium fol. 87 van charter van 9 augustus 1595]

Aem Heynricksz opt Wout (van der Burch), geb ca 1419, schout van Hof van Delft en Vrijenban (voor 1490). Beleend met land in Watering, De Lier, Naaldwijk en Honselersdijk. Voorts gegoed in Pijnacker, Ketel, Maasland, Hodenpijl en op de Harnas, ovl 3 april 1505.

PERSONEN

Rond 1505 wordt in Pijnacker geboren Jan Jansz Langelaan. Hij is een zoon van Jan Langelaan. Hij overlijdt vóór 16 juni 1597.

Grietje Claesdr van Clapwijck

In 1505 wordt in Hof van Delft geboren Grietje Claesdr van Clapwijck. Ze is een dochter van Claes van Clapwijck (1470 -1584) en Jannetgen [1485-1549]. Grietje Claesdr van Clapwijck trouwt in 1524 met Jan Dirck Sijmonszn van Ruijven. Hij wordt geboren in 1500. Ze krijgen zes kinderen [Grietgen 1528-1586; Maarten 1534; Maritge 1535-1610; Arien 1536-1627; Jan 1544-1608; Pieter 1547; Frederick]. Grietje overlijdt op 14 januari 1557 in Pijnacker. Jan overlijdt op 24 februari 1557 in Pijnacker.

Adriaen Jans Langelaan

Op....1505 wordt in Berkel geboren Adriaen Jans Langelaan. Hij is een zoon van Jan Langelaan. Hij trouwt met Marytgen Jacobs. Ze wordt geboren rond 1510. Ze krijgen twee kinderen [Cornelia Adriaensz circa 1530 Pijnacker-<1591; Annetje Adriaensdr Langelaan circa 1533- <1578]

Harmen Adriaensz van den Overgauw

In 1505 wordt geboren Harmen Adriaensz van den Overgauw. Hij is een zoon van Adriaen Harmensz van den Overgau (geboren 1479 - overleden 1553) en Sije N.N. (1595). Harmen Adriaensz van den Overgauw trouwt in 1535 met Ariaentgen Michielsdr. Bol. Ze wordt geboren in 1510 in Pijnacker. Ze krijgen een kind [Adriaentje Harmansdr 1525-1595; Adriaen Harmansz 1535-1613]. Harmen overlijdt in 1564 in Pijnacker. Ariaentgen overlijdt.

Op 3 april 1505 overlijdt in 't Woudt Aem op 't Woudt. Hij bezit onroerend goed in Pijnacker. Zijn nakomelingen nemen de naam "van den Burch" aan.

Pieter Gerritsz Coninck

In 1505 wordt in Eikenduinen (Pijnacker) geboren Pieter Gerritsz Coninck. Hij is een zoon van Gerrit van de Coningh (1475) en N.N. Pieter Gerritsz Coninck trouwt met N.N. Hij is bouwman. Pieter en N.N. krijgen een kind [Adriaen Pietersz. Coninck 1545-1633]. Pieter overlijdt op 11 september 1580 in Naaldwijk.

Jan Jansz Langelaen

In 1505 wordt in Pijnacker geboren Jan Jansz Langelaen. Hij is een zoon van Jan Langelaans (1480). Jan Jansz Langelaen trouwt met Marritge Langhelaens tot Berckel. Ze wordt geboren rond 1505. Jan en Marritge krijgen kinderen [Cornelis 1540; Adriaen ...-1597]

het jaar 1506

algemene oriëntatie

Philips de Schone overlijdt in Spanje. Voor Maximiliaan begint zijn tweede regentschap (1506-1515), nu voor zijn kleinzoon Karel V die nog maar 6 jaar oud is.

Gesteund door een verdrag met de Franse koning Lodewijk XII begint Karel van Gelre in 1506 met de herovering van zijn gebieden. Zijn manschappen waaronder Maarten van Rossem ondernemen plundertochten in Oversticht, Holland en Brabant.

In Friesland wordt in 1506 Heinrich graaf van Stolberg-Wernigerode stadhouder tot 16 december 1508 .

De Stad Groningen erkent in 1506 om George van Saksen te ontlopen Edzard Cirksena als landheer.

het jaar 1507

algemene oriëntatie

Viglius van Aytta van Zwichem wordt geboren (1507-1577). Belangrijke ambtenaar en jurist onder Karel de Vijfde. Ook Joost de Damhouder ziet het levenslicht (1507-1581). Later een vooraanstaand jurist, vooral in civiele kwesties.

ALGEMEEN

waterstaat

In 1507 worden de baljuwschappen Delfland en Schieland zelfstandig.

PERSONEN

In 1507 wordt in Delfgauw geboren Ariaentgen Michiels. Ze trouwt met Harman van Overgauw. Ze krijgen rond 1536 een kind, Adriaen Harmansz van Overgauw.

het jaar 1508

algemene oriëntatie

Op 16 december 1508 wordt Hans Schenk van Tautenburg stadhouder in Friesland tot 19 december 1509

ALGEMEEN

onroerend goed

3 morgen land te Ouderschije (1570: in Ackersdijck), belend ten westen: de abdis van Rijnsbruch, ten noorden: de Leede, ten oosten: 1728: de Berckelse kade), ten zuiden: (1494: Gerrit Jansz. Proet en zijn broer Jan Jansz.).

14-8-1508: Cornelis Gerijtsz. Proet bij dode van zijn vader Gerijt Jansz. Proet (G, fol. 57).

het jaar 1509

algemene oriëntatie

Op 19 december 1509 wordt Everwijn graaf van Bentheim-Steinfurt de laatste Saksische stadhouder in Friesland.

het jaar 1510

Hervorming van de Raad, president Nicolaas Everaerts, en edelen en niet-edelen krijgen dezelfde vergoeding

Rond 1510 wordt Harman Cornelis van Overgauw in Delfgauw geboren. Hij trouwt rond 1530 met Ariaantje Jacobs de Loose. Ze krijgen één kind, Adriaen Harmansz. van Overgauw. Harman overlijdt vóór 1564 in Pijnacker.

Dat de naam ‘van Clapwyck’ in de vijftiende en zestiende eeuw meer voorkomt wordt ook duidelijk uit het feit dat er in 1510 een Grietje Claesdr. ‘van Clapwyck’ wordt geboren, kennelijk dochter van Claes en ook boer in de polder Clapwyck. Deze Claes moet zijn geboren omstreeks 1480. Er zijn dus vele Clapwycken geweest.

het jaar 1514

ALGEMEEN

belastingen

In 1514 is er opnieuw een enqueste om te draagkracht van de bevolking te onderzoeken om -rekening houdend daarmee- het bedrag aan schildtalen opnieuw vast te stellen. Men leeft van landbouw, veehouderij en turfgraverij. Het aandeel in de beden wordt omgeslagen over 1700 morgen. Daarvan behoren 770 morgen aan inwoners van het dorp; de rest aan in de steden wonende leken en geestelijken. Van de 770 morgen leveren 500 morgen gemiddeld 15 pond Hollands per morgen op. De overige 270 morgen wordt op 64 pond Hollands per morgen geschat. De beste grond is in handen van de stedelingen,per morgen opleverend 70 pond Hollands per morgen en brengt een huur op van 3 pond per morgen. Er zijn 115 haardsteden. Twintig haardsteden leven "van de heilige geest". Er zijn 450 communicanten. waarvan 50 in Ruiven en Hof van Delft. Men heft er geen accijnsen op wijn en bier. Er rusten geen renten op het dorp dat geheel onder de grafelijkheid staat wegens deop het land staande haverpacht. Gemiddeld wordt 6 stuiver per morgen betaald aan "dyckaetge, sluijsgelt en de molengelt" Vrijenban heeft 1800 morgen oppervlakte en 13 huizen

Vergeleken met de enquête van .1494 lijkt het iets beter te gaan. De pastoor is nog steeds Reynerus, de Praemonstratenzer van Mariënweerd

waterstaat

Op 30 september 1514 sloeg de stormvloed een deel van de Spaarndam weg. Rijnland kwam daardoor onder water te staan. De landsheer eiste dat Rijnland, Delfland en Schieland per morgen (85.16 a) twee stuivers en een blank zouden betalen voor het verhogen van de Rijndijk. Uit een rekening van Willem Meesz blijkt dat het in Delfland om 13 ambachten gaat. Pijnacker had toen een oppervlakte van 1700 morgen (1447.68 ha) en Ackersdijk 159 morgen (135,4 ha) [Postma, Hoogheemraadschap, blz. 237]

PERSONEN

In 1514 overlijdt in Pijnacker Cornelis Jansz Dammers.

het jaar 1515

Meerderjarigverklaring Karel V

Nieuwe instructie Hof van Holland

Hendrik van Nassau stadhouder

Nieuwe gezichten: Gerrit van Assendelft, Vincent Cornelisz en Frederik van Renesse

het jaar 1516

Dood ex-stadhouder Jan van Egmond

het jaar 1517

Karel V naar Spanje

Regentesse Margaretha van Oostenrijk

het jaar 1520

PERSONEN

Rond 1520 wordt in Ruijven geboren Aaltje Wiggerts. Ze is een dochter van Wiggerts Pietersz. Aaltje Wiggerts trouwt rond 1540 Jacob Vrancken de Loose. Hij wordt geboren rond 1510. Hij is een zoon van Vranck Sijmonsz [1490] en NN [1495]. Aaltje en Jacob krijgen kinderen [Geertjen Wiggerts...januari 1535* Delfgauw-1620; Nelletgen Wiggerts .....1555].

het jaar 1521

rechtspraak

In 1521 wordt een sententie gewezen tussen Pijnacker en de stad Delft wegens contributie en het Achtmanschap.

Kopie uit 1521 van een vonnis van het Hof van Holland in zake het geschil tussen schout en buren van Pijnacker en Delft betreffende het aanslaan in de omslagen van Delftse poorters, die in Pijnacker land bezaten.

het jaar 1522

Nieuwe instructie Hof van Holland

Anton van Lalaing stadhouder

Begin ketterbestrijding

het jaar 1523

ALGEMEEN

godsdienst

In 1523 was de toestand van de kerk in Bleiswijk opnieuw deerniswaardig, in 1532 was er voldoende geld om een nieuw choor, hoofdaltaar en toren te bouwen.

onroerend goed

Uit het Schuldboek van Rotterdam blijkt het volgende: Kers Matthijsz van RWVEN wonende te Rotterdam, verklaart op 28 februari 1523 verkocht te hebben aan Cornelis MATTHIJSZ, zijn broeder, al het land door hem geerfd van zijn ouders en van Ariaen, wijlen zijn zuster, het land liggende in Rwven in Pinnakel en in de Abtsrecht, bezwaard met 1 pond hollands per jaar oude rente [OV 42(1987)194]

In 1523 overlijdt Neel Jan Dammasz. Hij komt voor in het verzweerboek van Hof van Delft uit 1532 met iets meer dan 3,5 morgen land in de hoefslag van Vrouw Russensloot bij Delfgauw. In 1532 is het in bezit van zijn zoon.

waterstaat

"Die van Berckel ende Pijnaecken hebben beloeft voerden dgr. H.H. hoe dat sij met die buren vant Oestende van Rotten met malcander ghelden ende betalen sullen alle die costen die daer sijn roerende dat leckwater...

het jaar 1524

p. 431 26-27 juni 1524

(fol. 48v-e) De erfgenamen van Neel Sijmon Cornelisz. te Catwijck [bij Pijnacker] hebben veel te dicht bij de zijtwinde turf gedolven.

(fol. 48v-f) Dirck Gerijtsz. Kousgen te Catwijck [bij Pijnacker] hebben te dicht bij de landscheiding gedolven.

(fol. 48v-g) Dirck Barentsz. en Thijs den Drogen te Nijencoip [bij Pijnacker] hebben te dicht bij de landscheiding gedolven.

(fol. 48v-h) Dirck Willemsz., Arijan Heijnensz., Claes Jansz. en Jaep Sijmonsz. te Catwijck [bij Pijnacker] hebben de laatste drie of vier jaren een stuk land, groot ongeveer twee morgen en gelegen tegen de zijtwinde, uitgedolven en delven daar nu nog. Dit zal in de winter een grote plas zijn.

(fol. 48v-i) Claes Bij, Thijs den Drogen en Jan Willemsz. te Catwijck [bij Pijnacker] delven een groot stuk land, gelegen tegen de zijtwinde, uit.

(fol. 48v-j) Neel Claesz. Cloen te Catwijck [bij Pijnacker] heeft turf gedolven tot in de zijtwinde en heeft een gerechtelijke aanzegging gekregen terwijl de turf in beslag is genomen.

(fol. 48v-k) Joest Berger te Catwijck [bij Pijnacker] heeft turf gedolven tot in de voet van de zijtwinde.

het jaar 1525

PERSONEN

In 1525 wordt in Pijnacker Adriaantje Harmansdr geboren.

Claes Cornelisz Chijs

In 1525 wordt Claes Cornelisz Chijs geboren. Hij is een zoon van .... Claes Cornelisz Chijs trouwt in Pijnacker rond 1549 met Maritge Aertsdr. Pannitgen. Ze wordt gebvoren. Ze is een dochter van ........ Claes en Maritge krijgen kinderen [Neeltje Claesdr. 1550-1634; Cornelis Claeijs]

het jaar 1527

PERSONEN

Maritge Claes wordt in 1527 in Pijnacker geboren.

In 1527 wordt in Pijnacker geboren Belij Claesdr. van Adrichem. Ze is een dochter van Nicolaas Adriaensz van Adrichem en Machteld Claes Franckensdr van den Berg. Belij Claesdr. van Adrichem trouwt met Claes Cornelisz Claes Overgauw. Hij wordt geboren rond 1495. Hij is een zoon van .... Belij en Claes krijgen kinderen.

Rond 1527 wordt in Pijnacker geboren Philip Claesz van Adrichem. Hij is een zoon van Nicolaas Adriaensz van Adrichem en Machteld Claes Franckensdr van den Berg. Philip Claesz van Adrichem trouwt rond 1550 in Pijnacker met Maritge Claesdr. Ze wordt rond 1527 geboren. Ze is een dochter van .......Philip en Maritge krijgen een dochter [Adriaantje Philips van Adrichem 1555-1641]

het jaar 1528

Maarten van Rossum plundert Den Haag

Substituut-stadhouder Jacob van Thiennes, heer van Caestre, ontslagen

Gerrit van Assendelft wordt president van de Raad

het jaar 1530

ALGEMEEN

Margaretha van Oostenrijk overlijdt

onroerend goed

Op 20 juli 1530 verkopen Alij Cornelisdr en de molenaar Heynryck Cornelisz een huis, rosmolen, schuren, bargen en bomen met 1,5 morgen land gelegen aan de Nieuwkoopseweg westzijde in Pijnacker. Grenzend ten noorden aan ....Pouwelsz, ten zuiden aan Vranck van Beest en ten oosten aan Dirck Jacobsz Jonghe. Getuigen zijn de schout Jan Ghijsbrechtsz en de gezworenen Dirck Jacobsz Oude en Michiel Pouwelsz.[Digitale Arena Delft]

PERSONEN

Hillegont Claesdr. Overgauw

In 1530 wordt in Pijnacker geboren Hillegont Claesdr. Overgauw. Hillegont Claesdr. Overgauw trouwt in 1555 in Pijnacker met Lenaert Gerrits van der Houve. Hij wordt geboren rond 1530. Hillegont en Lenaert krijgen kinderen [Jan Leendertsz ..-1607; Gerrit Leendertsz 1555-1593.

Cornelis Adriaensz Langelaan

Rond 1530 wordt in Pijnacker geboren Cornelis Adriaensz Langelaan. Hij is een zoon van Adriaen Jansz Langelaan en Marytgen Jacobs. Cornelis Adriaensz Langelaan trouwt met Grietje Jans. Ze wordt geboren rond 1535. Ze is een dochter van Jan.... Ze krijgen zeven kinderen [Jan Cornelisz Langelaan circa 1565 Pijnacker-<1596; Claes Cornelisz Langelaan ...1568 Pijnacker -23 januari 1643; meisje Langelaan circa 1570 Pijnacker ->1596; Annetgen Cornelisdr Langelaan circa 1572 Pijnacker-<1624; Leentgen Cornelisdr. Langelaan circa 1574 Pijnacker-<1596; meisje Langelaan circa 1576 Pijnacker ->1596; meisje Langelaan circa 1578 Pijnacker ->1596]

het jaar 1531

Oprichting Collaterale Raden in Brussel

Maria van Hongarije regente

Nieuwe instructie Hof van Holland

meer personeel Haagse Rekenkamer

het jaar 1532

onroerend goed

Opgaaf van landen , eigenaars en gebruikers in Akkersdijk en notities van landen in Rijnland en Delfland 1532-1535 [Nationaal Archief, Den Haag, Abdij van Rijnsburg, 1179-1577, nummer toegang 3.18.20, inventarisnummer B.I.139]

het jaar 1533

Op....1533 wordt in Pijnacker geboren Annetje Adriaensdr. Langelaan. Ze trouwt met Jan Lenairtsz

het jaar 1534

Wederdopers zorgen voor onrust in Holland

PERSONEN

Cornelis Langelaen wordt in 1534 in Pijnacker geboren

het jaar 1535

Wederdopers proberen Amsterdam in handen te krijgen

Congie voorlopig van de baan

PERSONEN

Geertjen Jacobsdr de Loose

Geertjen Jacobsdr de Looze wordt in Pijnacker in 1535 geboren. Ze is een dochter van Aaltje Wiggerts en Jacob Vrancken de Loose.Geertjen Jacobsdr de Looze trouwt rond 1575 met Adriaen Harmansz van Overgauw. Hij wordt geboren rond 1535 in Pijnacker. Hij is een zoon van ..... Geertjen en Adriaen krijgen vijf kinderen [Jacob Ariensz ...-1658; Maertge Adriaens 1570-1642; Jaapje Adriaensdr 1580-1669; Harmen Adriaens 1580-1639; Lijsbeth Ariens 1613-1681].

Jan Cornelisz Clapwijk wordt in 1535 in Pijnacker geboren

het jaar 1536

algemeen

Er is in 1536 een grote brand in Delft, waarbij veel archiefmateriaal verloren gaat.

Snijder Joris Aerts of Joris Aerts Snijer heeft een woning in Pijnacker aan de Nieuwkoopseweg, belendend aan de westzijde aan die weg en aan de oostzijde aan de "Catwijckerzijden". Enige personen willen graag zijn woning kopen maar Joris wist geen waarborg te stellen. Hij verzoekt het Hof van Holland om aan hem zijn woning per decreet vrij van lasten toe te wijzen. Op 26 maart 1536 is de deurwaarder in Nootdorp en Pijnacker geweest om in de kerken de afkondigingen te doen. Toen hij daarna vanuit Pijnacker naar Delft reise waren "de poorten" gesloten en werd hij "niet" binnen gelaten. Er is brand geweest in Delft, vermoedelijk is ook het schepenhuis afgebrand, dat zou blijken uit de volgende regels door de deurwaarder genoteerd: " mij getransporteert ende gevonden upten 7en dach van meij lestleden (7 mei 1536) binnen den dorpe van Nootdorp en Pijnaick. Ende hebbe aldaer van weegen der keizerlijcke majesteijt bij openbaer edicte voor den volcke ten voorsz plaetsen ende soude tselve oick gedaen hebben binnen der stede van Delft en hadde deselve, God betert, nijet verbrant geweest, gedachvaert vierdewerff exhabundantirende dese reijse voor al". Op 13 juli 1536, zijnde een marktdag, is de deurwaarder naar Delft gegaan "ter plaatse daar het gerecht nu vergadert". Het Hof van Holland beveelt bij willig decreet van 31 juli 1536 dat de dagvaardingen worden overgedaan. "Bij den Hove gesien en bevonden sijnde dat in texploitieren teerste ende laeste madamente die rechtdaigen te cort ende te zeer precipicautor? geleijdt ende oick niet gedaen en waeren nae inhoudt vanden voorsz mandamenta ende ten eijnde dat nijemandt verrast en soude worden maer een ijgelick van dese saicke soude mogen kennisse hebben zoe was noch eens mit inthimacie publicatie ende dachvaerdinge gedaen in manieren voorsz binnen den kercke van Nootdorp ende Pijnaicker ende daerinne op een me(r)ctdach binnen der stede van Delft

het jaar 1537

De Pijnackerse sluis wordt in 1537 voor 1 of 2 jaar afgedamd om te onderzoeken of vier sluizen genoeg zijn voor het boezemwater van de vijf ambachten. Zo niet dan moest een nieuwe sluis worden gebouwd [Postma, Hoogheemraadschap, blz. 271-272]

Renunciatie ten overstaan van notaris Jo de Noerde en getuigen door inwoners van Pijnacker van de beroepsprocedure die zij voor het Hof van Holland begonnen waren en waarvoor zij een mandement van relief ontvangen hadden. Jan Marcelisz., Cornelis Jansz., Neel Engelsz., Huyck Joestenz., Jacob Dircxz., schepen, Jan Aryaensz. mede namens Reyer Aelwijnsz., Maerten Baertsz. en Cornelis Aryaensz. hadden zonder vergunning geslagturfd. De dijkgraaf had voor de vierschaar van hoogheemraden tegen ieder van hen een boete van £ 10 geëist. Zij kwamen met de dijkgraaf een schikking van £ 5 overeen. Verkeerd voorgelicht door enigen van het Hof waren zij in beroep gegaan tegen deze schikking. [7 januari 1537]

Volmacht van 16 november 1537: Volmacht door Adriaen Dircxz. van Crimpen, dijkgraaf van Rijnland, aan mr. Cornelis Morssch, advocaat, en aan Jan Willem, procureur, om te compareren voor het Hof van Holland teneinde zijn geschil met personen uit Berkel en Pijnacker aan arbitrage te laten onderwerpen. De personen uit Berkel waren in 1536 door hoogheemraden van Rijnland veroordeeld wegens ongeoorloofd slagturven, tegen welke uitspraak zij beroep hadden aangetekend.

Datering in de oorkonde: 1537 (vermelding in de zgn. Paasstijl).

Op 20 december 1537 volgt een rolbeschikking van het Hof van Holland in de zaak van Adriaen van Crimpen, dijkgraaf van Rijnland, tegen Dirck Gerritsz., Jan Cornelisz. en Herman Willemsz. c.s. uit Pijnacker, Hogeveen, Zoetermeer en Zegwaard. Etc.

(OAR 2199 / 189)

Rolbeschikking van het Hof van Holland in de zaak van Adriaen van Crimpen, dijkgraaf van Rijnland, tegen Dirck Gerritsz., Jan Cornelisz. en Herman Willemsz. c.s. uit Pijnacker, Hogeveen, Zoetermeer en Zegwaard. Het Hof verleent Joost Jacobsz., procureur van Dirck Gerritsz. c.s., dag tot de eerste rechtsdag van Kerstmis om te antwoorden op een rekest van de dijkgraaf. De dijkgraaf had het Hof verzocht om een dag te bepalen waarop partijen een compromis zouden kunnen sluiten.

Why had they disobeyed orders by remanding a sacramentarian priest to the ecclesiastical judge in Utrecht? And why had they done the same for two women of the village of Pijnacker?[92] In October, the Queen sent Dr. Lodewijk van Schore, member and future President of the Council of State, to inquire again about the issues Meester Vincent had raised, especially those regarding the sacramentarian priest and the two women of Pijnacker. In its defense, the Council replied that it had sentenced more heretics to death than any similar body in the Netherlands had done. As for the prisoners in question, while they admitted to heretical beliefs, they had not committed any of the offenses specified in the Emperor's placards, and the Council asserted, as Joost Lauwerijns had done ten years earlier, that "cognizance of matters of faith belongs to the spiritual judge," not to civil authorities.[93]

92. Tracy, "Heresy Law and Centralization," 300-301. [BACK]

93. Assendelft to Hoogstraten, 12 April 1537 (Aud. 1530); Council of Holland to Hoogstraten, 15 April 1537; Mary of Hungary to Lodewijk van Schore, 6 October 1537, and Council of Holland to Schore, 9 November 1537 (Aud. 1532). Ontleend aan Holland under Habsburg Rule, 1506-1566

het jaar 1538

Frederik van Renesse overlijdt

Hendrik van Nassau overlijdt

waterstaat

Twee boeren (Heynrick Claesz en Jan Engebrechtsz) laten in 1538 hun vee grazen op gebied waar dat van het Hoogheemraadschap niet mocht. Ze beletten de dijkgraaf met geweld de uitoefening van zijn taak. Beide heren moesten in de parochiekerk van Pijnacker aan dijkgraaf en hoogheemraden vergeving vragen en beloven dit gedrag niet te herhalen. Ze moesten gekleed zijn in linnen kleren en ongeschoeid met ontbloot hoofd de kerk betreden; ze moesten de priester een waskaars van 2 pond geven en aan dijkgraaf en hoogheemraden 80 Carolus gulden proceskosten betalen [Postma, Hoogheemraadschap, blz. 255)

Uitspraak van 1 mei 1538 van Joost Sasbout, raadsheer in het Hof van Holland, en Adriaen Stalpaert, rentmeester van Kennemerland, als arbiters in het geschil tussen Adriaen van Crimpen, dijkgraaf van Rijnland, enerzijds en Jacob Diercxsz. Stompich, Maerten Aelewijnsz. c.s. uit Pijnacker anderzijds over het slagturven. Arbiters bepalen dat o.a. Dierck Claesz. Sommer [ook vele anderen worden met name genoemd] ieder afzonderlijk L 2.2.6 van 40 groten Vlaams moeten betalen. Etc. (OAR 2200/192 )

Cornelis Jans Langelaan

Op.... 1538 wordt in Pijnacker geboren Cornelis Jans Langelaan. Hij overlijdt op 13 augustus 1584 in Berkel en Rodenrijs.

Verklaring van 20 maart 1538 door het Hof van Holland dat het kennis heeft genomen van het compromis van Adriaen van Crimpen, dijkgraaf van Rijnland, en personen uit Berkel en Pijnacker. Etc.

(OAR 2100/191 )

Verklaring van 20 maart 1538 door het Hof van Holland dat het kennis heeft genomen van het compromis van Adriaen van Crimpen, dijkgraaf van Rijnland, en personen uit Berkel en Pijnacker. Partijen hadden Joost Sasbout, raadsheer in het Hof van Holland, en Adriaen Stalpaert, rentmeester van Kennemerland, als arbiters aangewezen. Jan Willem, procureur van de dijkgraaf, heeft het Hof zijn volmacht tot het compromis overgelegd [20 maart 1538]

Uitspraak 1 mei 1538 van Joost Sasbout, raadsheer in het Hof van Holland, en Adriaen Stalpaert, rentmeester van Kennemerland, als arbiters in het geschil tussen Adriaen van Crimpen, dijkgraaf van Rijnland, enerzijds en Jacob Diercxsz. Stompich, Maerten Aelewijnsz. c.s. uit Pijnacker anderzijds over het slagturven. Arbiters bepalen dat Jacob Dierexsz., Maerten Aelewijnsz., Jan Cornelisz., Dierck Claesz. Sommer, Dierck Gerijtsz. Yemer, Willem Pietersz. cuyper, Willem Pietersz. Lonasus, Jan Engelbrechtsz., Adriaen Diercxz., Jan Voppesz., Geryt Aertsz., Jan Jan Joosten, Jan Vranckez., Joachim Pietersz., Jacob Snijer, Floer Adriaensz., Marijtgen Jan Claeszoons, Jacob Diercxz., Trijn Claes Dierck Eyssoen, Jan Jacob Geerlofsz. mede namens zijn vader Jacob Geerlofsz., Cornelis Jacobsz. in 't Zwaentgen, Zijmon Cornelisz., Neel Cornelisz., Adriaen Aemsz., Gerijt Jacobsz., Symon Pietersz., Neel Diercxz. Bogaert, Joost Burgersz., Symon Jansz., Ghijs Jansz. en Dierck Gerijtsz. op 25 juli ieder afzonderlijk £ 2.2.6 van 40 groten Vlaams moeten betalen. Als blijkt dat er meer personen door de dijkgraaf vervolgd en door hoogheemraden van Rijnland tot £ 10 veroordeeld zijn en van deze veroordeling bij het Hof van Holland in beroep zijn, dan zal met instemming van beide partijen Dirc Willemsz., koster en solliciteur van gedaagden, hun terstond de uitspraak betekenen. Zij kunnen dan binnen 14 dagen te kennen geven of zij zich aan de uitspraak conformeren. Bij niet-betaling kan de dijkgraaf op deze uitspraak executeren.

Cornelis Langelaan

Op ....1538 wordt in Pijnacker geboren Cornelis Langelaan. Hij is een zoon van ...en..... Hij trouwt op...in....met Grietje Jansdr. Langelaan [1545-1596]. Ze wordt geboren op...in.... Ze is een dochter van ...en....Cornelis en Grietje krijgen kinderen [Claes Cornelisz Langelaan 1568-1644]

het jaar 1539

Floris van Egmond overlijdt

Stadhouder René van Chalon en Lodewijk van Vlaanderen

Dirc Willemsz., schout in Pinaker, oorkondt op 28 januari 1539 dat Jacob Geerlofz. erkent verkocht te hebben aan Willem van Alkemade ten behoeve van het convent van Reinsburch een erfrente van 12½ gouden Car. gl. op 6½ M. weiland in Catwijc onder Pinaker.

Dirc Willemsz., schout in Pinaker, oorkondt op 10 maart 1539 dat Marijtgen, vrouw van Peter Claesz., verkocht heeft aan Willem van Alkemade ten behoeve van de vrouwe en het convent van Reinsburch een erfrente van 5 gouden Car. gl. op haar huis met 4 M. 2 hond weiland in Pinaker aan den Clapwichsen weg.

Dierck Willemsz., schout, en gezworenen in Pynaker, oorkonden op 28 maart 1539 dat Cornelis Dircz. erkent aan Willem van Alckemaede, ridder, ten behoeve van het convent Reynsburch verkocht te hebben een erfrente van 33 st. (op 7 hond weiland aan den Zuidkerkweg).[Nationaal Archief, Den Haag, Abdij van Rijnsburg, 1179-1577, nummer toegang 3.18.20]

het jaar 1540

Michiel Dircksz is in 1540 inwoner

Jacob Francken trouwt in 1540 Aaltje Wiggerts

In 1540 wordt geboren Geertgen Jacobsdr. de Loose. Ze is een dochter van Jacob Francken en Aaltje Wiggerts

Dirck Willemsz. en Pieter Dirrickz., schouten in het ambacht van Pynaker en van Ackersdijck, en gezworenen aldaar, oorkonden op 18 maart 1540 dat Cornelis Dirckxz. Stompijck met Ursula, Dircx' dochter, zijn vrouw, erkennen in erfpacht ontvangen te hebben van het convent van Reynsburch ½ morgen kooltuin in Ackersdyckrecht aan den Delffgauwerweg voor 5 Car. gl. 6½ st. 1 oort 's-jaars, en 13 st. 1 oort, tot onderpand stellende 4 morgen 4 hond weiland te Pynaker op de Hoicht [Nationaal Archief, Den Haag, Abdij van Rijnsburg, 1179-1577, nummer toegang 3.18.20, inventarisnummer B.IV.b.356.139]

Op 23 maart 1540 stonden voor de vierschaar van Delfland enige boeren terecht, die vee hadden laten weiden op de landscheiding. De dijkgraaf eiste, dat hun rechterhand, zou worden afgehouwen. De heemraden waren gelukkig milder, het vonnis werd: veertig carolus guldens boete, vergiffenis vragen in de eerstvolgende openbare zitting van de vierschaar, barrevoets meegaan in de eerstvolgende kerkprocessie te Pijnacker met een brandende kaars van twee pond was.

het jaar 1541

Nieuwe instructie Haagse Rekenkamer

het jaar 1543

Kohier tiende penning Abtsrecht anno 1543, waarin huisen "Opt Schije", "Delfgau", "Abswou". [Arch. Staten van Holland voor 1572, inv. nr. 147]. Totale opbrengst zes pond vijf stuvers. Frans Sonderdanck is dan de schout van Absrecht. Hij doet de opgaaf.

Kohier tiende penning Pijnacker ingevolge het Plakkaat van 13 april 1543. Behelst een heffing van 10% “vanden incomen van de huyre van de landen onder de schiltalen begrepen” Te vinden in https://www.hogenda.nl/wp-content/plugins/hogenda-search/download_attachment.php?id=3308&type=source

het jaar 1544

Op ...1544 wordt in Pijnacker geboren Huibrecht Pieterz de Bije. Hij is een zoon van Pieter Claes de Bije en Elisabeth van Teijlingen. Ook van Theylingen en Trijntgen Jansdr. Hij trouwt rond 1569 met Ingetje Crijnsdr Gorter. Huibrecht en Ingetje krijgen kinderen [Annetje Huibrechtsdr. de Bije]

Dood van Rene van Chalon

het jaar 1545

ALGEMEEN

gemeente

Adriaen Claesz is in 1545 schout in Pijnacker.

Dirk Aemsz is in 1545 gezworene in Pijnacker.

Jacob Ariensz de Jonge is in 1545 gezworene in Pijnacker.

onroerend goed

Op 30 oktober 1545 verkoopt Aerent Claesz uit Nootdorp als erfgenaam van Claes Dirksz 3 morgen land zich uitstrekkend van de Laeck of Oestvaert tot de Nieuwkoperweg in Pijnacker. Grenzend ten zuiden aan Maerten Dirksz uit Pijnacker en ten noorden aan Dirk Claesz uit Nootdorp. Getuigen zijn de schout Adriaen Claesz uit Pijnacker en de gezworenen Aem Jacobsz en Job Willemsz, beiden uit Hogeveen.

PERSONEN

Grietje Jansdr. Langelaen

Op .......1545 wordt in Berkel geboren Grietje Jansdr. Langelaen. Ze is een dochter van Jan ...en...Grietje trouwt op ...in... met Cornelis Langelaen [1538-1584]. Hij wordt geboren op ....1538 in...... Hij is een zoon van ...... Ze krijgen een kind: Claes Cornelisz Langelaans 1568-1644

het jaar 1546

Dood van Joost Sasbout

Stadhouder Maximiliaan van Bourgondië

Gerrit van Assendelft werkt steeds meer samen met Cornelis Suys.

Spanningen in de Raad; Willem Snouckaert ontevreden

Cornelis Pietersz Buys uit Delft staat in 1546 in de hoefslag van Pijnacker.

het jaar 1547

Cornelis Dircksz van Clapwijck

Cornelis Dircksz van Clapwijck wordt rond 1547 geboren. Hij is een zoon van Dirck Jansz Clapwijck [ca 1520-<1560] en Aeltge Gerritsdr Hoflant. Hij trouwt op ....in Delfgauw met Maritgen Jansdr. Ze wordt geboren. Ze is een dochter van ......Cornelis en Maritgen krijgen acht kinderen: Dirk rond 1580 Pijnacker-.....; Jan rond 1585 Pijnacker-..juni 1666 Delfgauw; Adriaen rond 1585 Pijnacker-.....; Gerrit rond 1590 Pijnacker-7 mei 1660.....; Maritgen rond 1590 Pijnacker-....; Jacob rond 1595 Pijnacker-15 augustus 1652 Dorpambacht; Aeltgen rond 1595 Pijnacker-.....; Fijtgen rond 1600 Pijnacker-....]

het jaar 1548

belastingen

Op 19 juni 1548 betaalt de molenaar Jan Dircsz., poorter van Delft, voor het windrecht ten behoeve van een windkorenmolen in de ambacht van Pijnacker vijf schellingen [NL-HaNA, Grafelijkheidsrekenkamer/Registers, 3.01.27.01, inv.nrs. 154,192, 476]

Cornelis Claesz Overgauw trouwt in 1548 met Adriaantje Harmansdr.

Dirck Willemsz. is in 1548 schout van Pijnacker, smaldeler van de Oost-Ambachten en taalman voor de vierschaar van dijkgraaf en hoogheemraden

het jaar 1549

Spanningen tussen raadsheer Snouckaart, de Staten van Holland en Gerrit van Assendelft

In 1549 woonde op de Hoek in Pijnacker de gezworene Jacob Ariensz de Jonge.