Zout van de zee - Ruta Sepetys

Post date: Jun 10, 2016 11:32:14 AM

Op 30 januari 1945 zonk de Wilhelm Gusthoff, een Duits schip dat vluchtelingen uit Oost-Pruisen naar Kiel zou brengen. Het schip werd geraakt door Russische torpedo´s en zonk binnen een uur. Het is de grootste scheepsramp ooit; negenduizend mensen vonden de dood. Toch is het verhaal over de evacuatie van deze vluchtelingen en de aanvallen op de schepen die hen in veiligheid moesten brengen (ook andere schepen werden tot zinken gebracht) niet erg bekend. De Amerikaanse schrijfster Ruta Sepetys, dochter van een Litouwse vluchteling, besloot haar tweede jeugdboek over dit onderwerp te schrijven. Haar eerste boek, Schaduwzijde over de werkkampen in Siberië, maakte indruk en werd in 2013 door de Vlaamse Kinder-en Jeugdjury bekroond. In Zout van de zee geeft Sepetys vier jonge mensen een stem: Joana, Florian, Emilia en Alfred. Joana is een Litouwse verpleegster die een belangrijk deel van de oorlog in een Duits ziekenhuis werkte. Zij is met een groepje vluchtelingen op weg naar de haven om geëvacueerd te worden naar veilig Duits gebied, bang voor het oprukkende Russische leger. Florian is een jonge Pruis, aangesteld om de kunstschatten voor het Reich te beschermen, waaronder de legendarische Barnsteenkamer. Hij is op weg naar Kiel met in zijn bagage zijn toekomst en zijn wraak. Onderweg stuit Florian op de vijftienjarige zwangere Emilia, een Poolse vluchteling met een opvallende roze muts op. Hij beschermt haar en sindsdien volgt Emilia haar ridder op de voet. Beiden sluiten zich aan bij Joana´s groepje. Tot slot geeft Sepetys de Duitse soldaat Alfred het woord. De zelfingenomen jongen, die imaginaire brieven schrijft aan zijn grote liefde, is vooral uit op eigen gewin. Hij is aangesteld in de haven en wordt ingezet om de evacuatie van de vluchtelingen ordelijk te laten verlopen.

Het verhaal wordt chronologisch verteld, waarbij het perspectief snel wisselt. De vertellers zijn vaak niet langer dan anderhalve pagina aan het woord. In die weinige woorden weet de schrijfster de angst, moed, pijn, hoop en liefde te beschrijven die de personages voortdrijft.

De vluchtelingen moeten overleven in een vijandige omgeving en dragen daarbij ieder hun eigen geschiedenis mee. Het verhaal van de mensen om hen heen kennen ze niet. Ze proberen de ogen te sluiten voor het leed dat hen omringd en zoveel mogelijk afstand te houden, zo willen ze bijvoorbeeld elkaars naam niet weten. Ieder voor zich probeert te overleven, maar toch dringen sprankjes warmte en liefde zich op.

Naast de vertellers leeft de lezer ook mee met aantal andere vluchtelingen: een jonge blinde vrouw, de doortastende Eva, een filosofisch ingestelde schoenmaker en een kleine jongen die onderweg wordt opgepikt. Sepetys zet ook hun karakters scherp neer.

De opbouw van Sepetys´ verhaal sluit aan bij de inhoud. Ook de lezer leert stukje bij beetje de hoofdpersonen kennen terwijl hij de ontberingen van de reis volgt. Evenals de vluchtelingen weet de lezer dat de dood altijd op de loer ligt. Tevergeefs hoopt hij dat iedereen zal overleven. Sepetys weet het verhaal tot de laatste bladzijde spannend te houden.

Zout van de zee is een indrukwekkend en prachtig geschreven boek dat een vergeten stukje geschiedenis tot leven brengt.

Zout van de zee

Ruta Sepetys (vertaald door Aleid van Eekelen-Benders)

Luitingh-Sijthoff, 2016 € 17,99

| leeftijd 14+ |