Embedded Files
Post date: Apr 1, 2015 11:27:42 AM
`Klote´ vindt de Zweedse Blenda het dat ze halverwege het semester op een nieuwe middelbare school moet beginnen omdat haar vader zo nodig naar Londen moest vertrekken en haar moeder besloot te verhuizen. Ze is jaloers op haar negenjarige broertje die altijd direct vrienden maakt. Het valt inderdaad niet mee om geaccepteerd te worden op haar nieuwe school waar alles draait om de populaire Hedvig en haar entourage. Als Blenda zich voor een schoolopdracht verdiept in de vraag hoe Hitler aan de macht kwam rijpt een idee. Kan zij de strategieën die Hitler gebruikte inzetten om zelf aan invloed te winnen? Kan zij Hedvig van haar troon stoten en zelf het populairste en meest invloedrijke meisje van de school worden? Ze vindt medestanders in Penny, die door Hedvig als beste vriendin is afgedankt en de joodse Lena-Stina Dahl (kortweg LSD genoemd). Met vallen en opstaan lukt het de meisjes Hedvig te onttronen en dingen op school te veranderen. Maar het blijkt niet eenvoudig om eenmaal aan de top de macht te behouden. De Zweeds schrijfster Maria Nygren liep al een tijdje rond met het idee een boek te schrijven rond het thema hoe mensen kunnen uitgroeien tot nietsontziende dictators. Voor het boek deed ze onderzoek naar de jeugd van Hitler en Breivik (de man die tientallen jongeren neerschot op het eiland Utøya). Nygren koos de middelbare school als decor en daar laat ze haar personages stoeien met interessante vragen als ´wat is dictatuur en wat is democratie´ en ´is het goed kwaad te doen om het goede te bereiken´. Het verhaal wordt vanuit vier perspectieven verteld: Blenda, Penny, LSD en Hedvig zijn wisselend aan het woord. Het is een mooie vorm omdat er zo telkens een ander licht op de gebeurtenissen wordt geworpen. De karakters van de meisjes worden goed uitgewerkt: Blenda die zich nergens door uit het veld laat slaan, LSD die worstelt met de vraag of je vanuit Hitlers strategie wel iets goeds kunt creëren, Penny die haar moeilijkheden verbergt en in staat is zich altijd aan te passen en ten slotte Hedvig: superintelligent, snel verveeld en ogenschijnlijk zonder zwakheden.
Het lukt Nygren niet helemaal een overtuigend verhaal te schrijven. De uitgangssituatie is extreem: Hedvig heeft onbeperkte macht op school die door de leraren nergens wordt begrensd, Hedvig kan openlijk spotten met haar leraren en dat wordt getolereerd. Als Blenda veranderingen op gang brengt gebeurt dat ongeloofwaardig snel en ze wordt net iets te vaak geholpen door het toeval.
Nygren lijkt niet over de grens van het toelaatbare te durven gaan, een grens die Hitler en Breivik ruimschoots overtraden. Dat leidt tot een onevenwichtig verhaal omdat Blenda uiteindelijk keihard afgerekend wordt op zaken waar zij maar gedeeltelijk verantwoordelijk voor is. Haar daden zijn niet zo extreem (een meisje ontmaskeren dat haar pukkels onder haar make-up verbergt is niet aardig, maar zeker niet wereldschokkend). Blenda gaat ook niet rücksichtslos haar gang, zij houdt rekening met de wensen van haar nieuwe vriendinnen. Het verhaal had aan kracht gewonnen als Blenda gewetenlozer te werk was gegaan. Nu blijven mensen die laakbare daden verrichten (zoals het fysiek mishandelen van een medeleerling) buiten schot. De vraag in hoeverre mensen zelf verantwoordelijk zijn voor hun acties blijft daarmee onderbelicht. Weliswaar houdt Penny aan het einde van het verhaal de passieve volwassenen een spiegel voor, maar dit pleit Blenda geenszins vrij en zij verlaat de school en verliest haar vriendinnen.
Het vierde rijk is een goed geschreven verhaal dat aanzet tot nadenken over de werking van democratie, macht en het nemen van verantwoordelijkheid. Het verhaal had echter een scherpere en meer gedurfde uitwerking verdiend.
Het vierde rijk
Maria Nygren (vertaald door Kim Liebrand)
Clavis, 2015 € 19,95
Google Sites
Report abuse