Embedded Files
Post date: Feb 6, 2015 11:29:22 AM
Sommige boeken moeten gewoon een keer geschreven worden omdat het onderwerp ertoe doet. Elke dag een druppel gif is daar een voorbeeld van. Het verhaal gaat over Maarten, een kind uit een NSB-gezin. Opgroeien in een NSB-gezin is een onderwerp waar in de jeugdliteratuur weinig over geschreven is. Het boek Oorlog zonder vrienden van Evert Hartman uit 1979 geldt nog altijd als het bekendste jeugdboek over dit thema. Wilma Geldof had zelf een vader die lid was van de NSB, maar zij koos ervoor niet haar eigen geschiedenis te vertellen. De kapstok van haar verhaal werd de biografie van Dick Woudenberg, zoon van Hendrik Jan Woudenberg die voor de NSB in de Tweede Kamer zat. Het verhaal van Maarten ontrolt zich op twee tijdniveaus die elkaar afwisselen. De lezer volgt de negentienjarige Maarten in 1948 die verliefd is op Hanne en er niet aan ontkomt met haar te praten over de oorlog. Het andere deel van het verhaal speelt rond de oorlogsjaren. Maartens vader is aanhanger van het nationaalsocialisme en doordringt zijn zoons van het besef dat zij de pioniers zijn die de weg zullen banen naar een betere maatschappij. Maarten hunkert naar zijn vaders liefde en wil graag een goede zoon zijn. Hij doet zijn best met opgeheven hoofd door het leven te gaan, maar dat valt niet mee. Maarten wordt uitgestoten en in de steek gelaten door zijn vrienden, ook door zijn beste vriend Arthur. Op de HBS is hij eenzaam en wordt hij gepest. Voor Maarten breekt een fijne tijd aan als hij op de elitaire Reichsschule wordt toegelaten waar hij onder gelijkgestemden is. Hij leeft in een wereld van kameraadschap waar hij weet wat van hem verwacht wordt en hoe hij moet denken. Even slaat de twijfel toe in de les over´inferieure rassen´ als de woorden voor hem gaan leven:´Ze droegen een jurk, en witte kniekousen. De woorden kregen ogen – grote, donkere ogen die aan hem trokken en waar hij niet aan kon ontsnappen. De woorden werden een meisje. Eva.´ Eva is zijn grote liefde uit zijn kindertijd.
Aan het einde van de oorlog moet Maarten naar het front. Als de oorlog is afgelopen wordt hij geïnterneerd en leeft hij geruime tijd in heropvoedingskampen. Na zijn vrijlating moet hij zijn leven weer zien op te bouwen.
Geldof heeft een verhaal geschreven waarin de psychologie van Maarten centraal staat. De lezer kijkt zowel in het hoofd van de tiener die hunkert naar de liefde en erkenning van zijn vader, als in het hoofd van de negentienjarige die moe is van het jij-wij-denken maar toch verantwoording aflegt omdat hij van Hanne houdt.
De jonge Maarten gelooft in de gloedvolle betogen van zijn vader die op alle vragen een antwoord lijkt te hebben. De vader van Maarten heeft weinig mededogen met zijn zoon die vergaande pesterijen op de HBS moet doorstaan. Maarten moet immers wat over hebben voor de goede zaak. Het is begrijpelijk dat Maarten zich gelukkig voelt op de Reichsschule, hij ziet niet dat hij dagelijks die druppel gif uit de titel toegediend krijgt.
De beschrijving van de na-oorlogse periode is huiveringwekkend. Maarten moet veel ontberingen doorstaan, maar op begrip hoeft hij niet te rekenen, hij was immers´fout´.
Als jong volwassene worstelt Maarten met de gevolgen van zijn opvoeding. Hij neemt afstand van het gedachtegoed van zijn vader maar lijkt er nooit los van te kunnen komen. Wellicht is het waar dat ook hij verantwoordelijk is voor de misdaden van de nazi´s, hij was immers een radertje in hun systeem.
Geldof werkt de verschillende thema´s geloofwaardig uit. Vooral de relatie tussen Maarten en zijn vader wordt mooi beschreven, maar ook andere relaties komen goed in beeld: de ambivalente verhouding tot zijn broer, zijn kinderlijke verliefdheid op de Joodse Eva, zijn vriendschap met Arthur en natuurlijk zijn gevoelens voor Hanne.
Geldof heeft een evenwichtig verhaal geschreven dat afstand doet van de eenvoudige indeling ´goed´ en ´fout´. Het verhaal laat overtuigend zien dat kinderen van NSB´ers net zo goed oorlogsslachtoffers zijn. Het is een mooi en uitgebalanceerd boek over een onbelicht onderdeel van de geschiedenis. Elke dag een druppel gif verdient een groot publiek.
Elke dag een druppel gif
Wilma Geldof
Moon, 2014 €19,95
Google Sites
Report abuse