โดย อาจารย์สัมฤทธิ์ สหุนาฬุ ปราชญ์ศีขรภูมิ
รวบรวมโดย ศาสตราจารย์ ดร.พงษ์ศักดิ์ สหุนาฬุ
เรียบเรียง และจัดทำโดย ว่าที่ ร.ต.ชัชวาลย์ คำงาม
สายสกุล รัมพณีนิล ซึ่งเป็นหนึ่งในสายสกุลที่สืบเชื้อสายมาทางเขยเกี่ยวดองกับสายสกุลสหุนาฬุ/สหุนาลุของพระสีมาปัจจิมเขตต์ (ดวง) อาจารย์สัมฤทธิ์ สหุนาฬุ ไม่ได้จดบันทึกไว้เป็นรายละเอียดมากนัก แต่มีสอดแทรกไว้เล็กน้อยเป็นเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยที่ผู้เรียบเรียง(ว่าที่ ร.ต.ชัชวาลย์ คำงาม) พอจะรวบรวม และนำมาเรียบเรียงใหม่ เพื่อให้ทราบเกียรติประวัติแห่งสายสกุล “รัมพณีนิล"
ปีพุทธศักราช 2456 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ทรงตราพระราชบัญญัติขนานนามสกุลขึ้น เป็นผลให้ที่ว่าการอำเภอศีขรภูมิขณะนั้นต้องทำหน้าที่จดทะเบียนนามสกุล โดยบุคคลที่ทำหน้าที่จดทะเบียนนั้นคือ หลวงพิสิษฐสุรินทรรัฐ (พานเมือง อัมระนิมิ) นายอำเภอศีขรภูมิคนแรก ซึ่งดังที่เคยเล่าไว้ใน ประวัติสกุลสหุนาฬุ นามสกุลลำดับที่ 2 แห่งศีขรภูมิที่จดทะเบียนต่อจากนามสกุล อัมระนิมิ ของท่านนายอำเภอ ท่านนายอำเภอผู้นี้คงได้ทำการถามผู้ที่มาขอจดทะเบียนว่า จะใช้ชื่อสกุลว่าอย่างไร? ผู้ขอจดคงจะให้หลวงพิสิษฐฯ ท่านช่วยคิดให้จึงเป็นเหตุให้ซักไซร้ไต่ถามถึงตัวบรรพบุรุษพบว่า บรรพบุรุษสกุลรัมพณีนิล คือ นายโคลก บุตรของนายรำ เป็นหลานนายมณี เป็นเหลนของนายนิล เมื่อนำมาเรียบเรียงจึงตั้งชื่อสกุลว่า “รัมพณีนิล” ซึ่งมีความหมายรวมชื่อบรรพบุรุษทั้ง 4 ท่านของสกุล (สกุลรัมพณีนิลจะเป็นนามสกุลลำดับที่เท่าไรไม่อาจทราบได้ เนื่องด้วยไม่มีบันทึกไว้) นางทิ้ง นายทัด ขุนภักดีนุรักษ์ (กลัด) และนายจุน รัมพณีนิล ทั้ง 4 คน น่าจะเป็นบุตรของนายโคลก ซึ่งทั้ง 4 คน เป็นพี่น้องท้องเดียวกัน
สกุลรัมพณีนิลเกี่ยวข้องกับพระสีมาปัจจิมเขตต์ (ดวง) นายกองนอกยางอนันต์ 2 สายด้วยกัน คือ
สายที่ 1 พระนรินทรภักดี (สวาย) บุตรชายคนหัวปีของพระสีมาปัจจิมเขตต์ (ดวง) สมรสกับ นางลอก มีบุตรหญิงคนเดียว คือ นางสุพรรณ ต่อมาสมรสกับ ขุนภักดีนุรักษ์ (กลัด รัมพณีนิล) มีบุตร คือ นายบุญมี เสมียนมหาดไทย นายบุญส่ง รองผู้กำกับตรี สมรรถ (สำอางค์) กำนันยุทธ และนายประสงค์ รัมพณีนิล
สายที่ 2 อำแดงโคตร ธิดาของพระสีมาปัจจิมเขตต์ (ดวง) สมรสนายมีคนบ้านบิ่ง นายมีคนนี้เคยเป็นกรมการเมืองขุขันธ์มาก่อน มีบรรดาศักดิ์ตามศักดินาว่า พระสท้านธรณี ผู้คนทั้งหลายจึงเรียกท่านว่า “เปรี๊ยะสท้าน” พระสท้านธรณี (มี) สมรสกับ อำแดงโคตร มีบุตรหญิงเพียงคนเดียวที่สืบเชื้อสายต่อในปัจจุบันคือ “แม่ยิ้ม” แม่ยิ้ม ต่อมาสมรสกับพ่อจุน รัมพณีนิล มีบุตร คือ พ่ออุ่น พ่อพุ่ม รัมพณีนิล แม่บุญเลื่อน รัมพณีนิล คุณพ่อประศาสน์ รัมพณีนิล คุณสมบูรณ์ คุณสมุห์ อาจารย์พหล ว่าที่ร้อยตรีวรพจน์ รัมพณีนิล และแม่จรรยา ศิริมาก นั่นเอง
ที่มา: หนังสือรวมผลงานชุดที่ 2 สายเลือด สายสกุล และอัตชีวประวัติของอาจารย์สัมฤทธิ์ สหุนาฬุ
ภาพงานศพทวดจุน รัมพณีนิล ภาพถ่ายจาก คุณภชร รัมพณีนิล