เกียรติประวัติบรรพบุรุษ

อาจารย์สัมฤทธิ์ สหุนาฬุ

อดีต ส.จ.จังหวัดสุรินทร์ อดีตครูใหญ่โรงเรียนบ้านศรีตะวัน

ปราชญ์ศีขรภูมิ

โดย อาจารย์สัมฤทธิ์ สหุนาฬุ ปราชญ์ศีขรภูมิ

รวบรวมโดย ศาสตราจารย์ ดร.พงษ์ศักดิ์ สหุนาฬุ

  จัดทำโดย ว่าที่ ร.ต.ชัชวาลย์ คำงาม

ประวัติอาจารย์สัมฤทธิ์ สหุนาฬุ ผู้ที่ได้รับการยกย่องให้เป็นปราชญ์ศีขรภูมิ บุคคลผู้มีความสำคัญยิ่งในด้านประวัติศาสตร์ท้องถิ่นจังหวัดสุรินทร์ ด้านศิลปะวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ และโบราณคดี ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นที่จะได้ทำการบอกเล่านี้มีที่มาจากสมุดบันทึกฟื้นความทรงจำ-ฟื้นฝอยหาตะเข็บ ซึ่งรวบรวมโดยศาสตราจารย์ ดร.พงษ์ศักดิ์ สหุนาฬุ บุตรชายของอาจารย์สัมฤทธิ์ จัดอยู่ภายในหนังสือรวมผลงานชุดที่ 2 สายเลือด สายสกุล และอัตชีวประวัติของอาจารย์สัมฤทธิ์ สหุนาฬุ ซึ่งท่านได้เขียนประวัติตนเองไว้โดยละเอียด และโดยย่อ ในการนี้ขอนำเสนอประวัติโดยย่อของท่านดังนี้

อาจารย์สัมฤทธิ์ สหุนาฬุ เกิดเมื่อวันอังคาร เดือนสาม ปีวอก ตามที่จดไว้ในสมุดข่อยแต่ลงในทะเบียนโรงเรียนว่า วันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2463 จึงต้องใช้ตามทะเบียนเรียนที่บ้านยาง หมู่ที่ 1 ตำบลยาง อำเภอศีขรภูมิ บิดาชือขุนสวรรค์พิทักษ์ (นายโปะ สหุนาฬุ) มารดาชื่อนางพู บิดาของท่านเป็นบุตรชายของพระประเทศพานิช (พฤนท์) กับอำแดงตลับ ธิดาของพระสีมาปัจจิมเขตต์ (ดวง) นายกองนอกยางอนันต์ พระสีมาฯ สืบเชื้อสายตรงมาจากพระยาไกรภักดีศรีนครลำดวน (ตากะจะ) เจ้าเมืองขุขันธ์คนที่ 1 เมื่อเจริญวัยถูกเกณฑ์เข้าเล่าเรียนที่โรงเรียนวัดบ้านอนันต์ อันเป็นโรงเรียนชั้นประถมประจำอำเภออยู่ในขณะนั้น ซึ่งตั้งที่ว่าการอำเภอศีขรภูมิที่บ้านอนันต์ หมู่ที่ 2 ตำบลยาง เนื่องจากเคยเป็นเด็กวัดได้เรียนหนังสือจากวัดมาก่อนบ้างแล้ว จึงเรียนได้เร็วกว่าเพื่อน ถูกเกณฑ์เข้าเรียนเมื่อเดือนพฤษภาคม 2472 เมื่ออายุย่างเข้าปีที่ 10

พ.ศ. 2474 จบชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนบ้านอนันต์ ถูกยุบ

พ.ศ. 2475 ไปเรียนชั้น ป.4 ที่โรงเรียนประชาบาล ตำบลยาง 1 (ศีขรภูมิวิทยาคม) ที่บ้านปราสาทระแงง โดยย้ายที่ว่าการอำเภอจากบ้านอนันต์ไปตั้งที่นั่นจนจบ ป.4 ภาคบังคับ

พ.ศ. 2477 ขยายการศึกษาเป็นชั้นประถมอาชีพเกษตรกรรม (ป.5-6) จึงเข้าเรียนจบชั้น ป.6 ในปีนั้น

พ.ศ. 2479 จบชั้นประถมอาชีพเกษตรกรรมจากโรงเรียนศรีสุรินทร์กสิกรรม จังหวัดสุรินทร์

พ.ศ. 2480 สอบแข่งขันเข้าเป็นครูประชาบาลได้บรรจุเป็นครูประชาบาลตำบลขวาวใหญ่ 4 (วัดบ้านไพรษร) สามเดือนแรกรับเงินเดือนๆ ละ 8 บาท หลังสามเดือนแล้ว รับเดือนละ 10 บาท

พ.ศ. 2481 ย้ายไปเป็นครูน้อยโรงเรียนประชาบาลตำบลยาง 6 (วัดบ้านนารุ่ง) ตั้งใหม่แต่ถูกยืมตัวไปสอนอยู่โรงเรียนประชาบาล ตำบลยาง 3 (อนันต์ศึกษาคาร) ชั่วคราว ใน พ.ศ. 2481 เดือนตุลาคม จึงไปดำรงตำแหน่งครูน้อยโรงเรียนวัดบ้านนารุ่งตามคำสั่งแต่งตั้ง ได้เงินเดือน 10 บาท

พ.ศ. 2483 ศึกษาด้วยตนเองสอบเทียบได้ชั้นมัธยมปีที่ 3 ได้ จึงได้เลื่อนเงินเดือนเป็น 14 บาท

พ.ศ. 2484 ได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งครูใหญ่โรงเรียนประชาบาลตำบลยาง 5 (วัดบ้านกางของ)

พ.ศ. 2485 จดทะเบียนสมรสกับ น.ส. ชัยเงิน คำงาม (แซ่เตีย)

พ.ศ. 2488 ย้ายไปดำรงตำแหน่งครูใหญ่โรงเรียนประชาบาลตำบลตรึม 3 (วัดบ้านอาราง) ตำบลตรึม

พ.ศ. 2490 สอบเลื่อนวิทยฐานะได้วุฒิครูพิเศษมูล (พ.) รับเงินเดือนตามวุฒิ 40 บาท เงินเพิ่มพิเศษ----บาท 

พ.ศ. 2491 ได้รับยกฐานะเป็นข้าราชการครู โรงเรียนประชาบาล กรมสามัญศึกษา สมัยนั้น เงินเดือน 40 บาท

พ.ศ. 2492 ย้ายไปดำรงตำแหน่งครูใหญ่โรงเรียนตำบลยาง 3 (สว่างวิทยาคม)

พ.ศ. 2493 สอบเลื่อนวิทยฐานะได้วุฒิครูพิเศษประถม (พ.ป.) ดำรงตำแหน่งครูใหญ่โรงเรียนเดิม

พ.ศ. 2500 สอบเลื่อนขั้นได้เป็นข้าราชการชั้นสัญญาบัตรชั้นตรี ดำรงตำแหน่งครูใหญ่โรงเรียนเดิม

พ.ศ. 2505 สอบเลื่อนวิทยฐานะได้วุฒิครูพิเศษมัธยม (พ.ม.) และย้ายมาดำรงตำแหน่งครูใหญ่โรงเรียนวัดชูประศาสนาราม (บ้านศรีตะวัน) ขอเทียบความรู้สามัญได้เทียบสูงกว่ามัธยมศึกษาตอนปลาย

พ.ศ. 2506 เดือนมิถุนายน ลาออกจากราชการไปประกอบอาชีพอื่น ไปรับจ้างเป็นครูโรงเรียนราษฎร์มัธยมอุทุมพรวิทยา อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ

พ.ศ. 2507 รับจ้างเป็นครูโรงเรียนราษฎร์มัธยมศรีขรภูมิวิทยา อำเภอศีขรภูมิ ในปีนี้ได้ประพันธ์กลอนร่ายย่าวกลอนเจรียงพากษ์ภาษาไทย เรื่องประวัติการพัฒนาการทดลอง ในปี 2506

พ.ศ. 2501 ถึง ปี พ.ศ. 2506 และประพันธ์ร่ายยาวกลอนเจรียงพากษ์ภาษาเขมรนิทานเรื่องโคนันทวิศาลได้ 2 ตอนครึ่ง แล้วหยุดชงักไป กับประพันธ์ปกิรณกะคดีความร้อยแก้ว เรื่องชั่วโมงนักปราชญ์ เรื่องวิญญาณกวี ลงในวารสารของโรงเรียนอีก 2 เรื่องด้วย

พ.ศ. 2508 ได้รับแต่งตั้งเป็นสมาชิกสภาจังหวัดสุรินทร์หนึ่งสมัย จนถึง พ.ศ. 2512 และทำเกษตรกรรม

พ.ศ. 2513-2515 รับจ้างเป็นครูโรงเรียนราษฎร์มัธยมศรีขรภูมิวิทยา อำเภอศีขรภูมิอีกวาระหนึ่ง ได้ 3 ปี

พ.ศ. 2515 ได้รับเลือกเป็นนายกสมาคมผู้ใช้น้ำชลประทานอ่างลำพอกได้ 1 ปี ลาออกเนื่องจากไปประกอบอาชีพนอกพื้นที่

พ.ศ. 2513 เป็นต้นมา ได้รับแต่งตั้งเป็นกรรมการศึกษา เป็นกรรมการพัฒนาหมู่บ้าน

พ.ศ. 2518 ได้รับเลือกเป็นผู้ทรงคุณวุฒิหมู่บ้านศรีตะวัน ทำหน้าที่สมาชิกสภาตำบลยาง

พ.ศ. 2530 ส่งเรียงความเรื่อง ข้าพเจ้าจะพัฒนาให้อีสานเขียวได้อย่างไร ซึ่งประกวดระดับภาค ได้รับรางวัลที่ 2 ประเภทข้าราชการพ่อค้าประชาชน

พ.ศ. 2532-2537 ได้รับเลือกเป็นผู้ทรงคุณวุฒิของบ้านศรีตะวัน อยู่ในสภาตำบลยาง

ที่มา: หนังสือรวมผลงานชุดที่ 2 สายเลือด สายสกุล และอัตชีวประวัติของอาจารย์สัมฤทธิ์ สหุนาฬุ