Σε αντίθεση με τη χαρούμενη, φωτεινή, εορταστική, κοινωνική εικόνα που φέρουν σαν ιδέα οι γιορτές των Χριστούγεννων και της Πρωτοχρονιάς, όλο και περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν τις μέρες αυτές, ως τις πιο στρεσογόνες και ψυχικά επιβαρυμένες μέρες του έτους.
Κάθε χρόνο την περίοδο αυτή, πολλοί άνθρωποι υποφέρουν από αυτό που ονομάζεται “κατάθλιψη των εορτών”. Η οποία συνήθως περιλαμβάνει αισθήματα όπως: μελαγχολία, απογοήτευση, ματαιότητα καθώς και έλλειψη διάθεσης για κοινωνικές επαφές, τάση απόσυρσης και απομόνωσης, εκνευρισμό.
Τα Χριστούγεννα καθώς και η Πρωτοχρονιά θεωρούνται δυο πολύ επιβαρυμένες ψυχολογικά γιορτές. Το εορταστικό κλίμα που “επιβάλλεται” πλέον από το Νοέμβριο, δημιουργεί έντεχνα προσδοκίες χαράς, διασκέδασης, οι οποίες τελικά μπορεί να μην έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιηθούν για διάφορους λόγους ή να διαψεύδονται στη διάρκεια των γιορτών, φέρνοντας θλίψη και απογοήτευση. Επίσης το “επιβεβλημένο” και “προγραμματισμένο” της διασκέδασης της εξωστρέφειας και της χαράς είναι εξίσου στρεσογόνο για πολλούς ανθρώπους.
Οι γιορτές βγάζουν τους περισσότερους από την καθημερινή ρουτίνα, στην οποία θα δυσκολευτούν πολύ να ξαναμπούν στο πέρας τους, χωρίς ουσιαστικά να τους ξεκουράζει, φορτώνοντας τους ταυτόχρονα, με πλήθος κοινωνικών υποχρεώσεων, πολλά πρέπει, πολλά έξοδα και πιθανόν με περιττά κιλά.
Ταυτόχρονα οι γιορτές αυτές βρίσκονται στην πιο σκοτεινή περίοδο του χρόνου με ελάχιστο φως και ελάχιστη δυνατότητας απόδρασης, από τον συνωστισμό των κοινωνικών συναθροίσεων.
Το φαινόμενο της “κατάθλιψης των εορτών” άρχισε να μελετάται, κυρίως από τη δεκαετία του ’80 και ύστερα. Αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο, μια και η δεκαετία του ’80 σηματοδότησε τουλάχιστον για την Ευρώπη την αρχή ενός προτύπου καταναλωτικού εορτασμού των Χριστουγέννων, που εμπεριείχε μια προκατασκευασμένη εικόνα, των ιδανικών εορτών.
Σπίτια και τραπέζια στολισμένα με αφθονία, οικογένειες χαρούμενες, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν όλα τα μέλη τους, από τα πιο ηλικιωμένα μέχρι τα πιο νεαρά, πλούσια χριστουγεννιάτικα δείπνα, ροδαλοί Άγιοι Βασίλιδες.
Η πραγματικότητα δυστυχώς απέχει πολύ από την εικόνα αυτή. Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που είναι αναγκασμένοι να βρεθούν με άτομα της οικογένειας τα οποία δεν επιθυμούν να συναντήσουν. Συμβαίνει συχνά, οι οικογενειακές συνάξεις καθώς και τα οικογενειακά τραπέζια, να είναι τραπέζια υποχρεώσεων, καθώς πολλές φορές φέρουν από πριν απίστευτο άγχος και πίεση και σ αυτούς που συμμετέχουν και σ αυτούς που τα διοργανώσουν και δεν είναι λίγες οι φορές που καταλήγουν σε διαξιφισμούς και αντιπαραθέσεις.
Επίσης η πραγματικότητα έχει κι άλλες εξαιρέσεις που αγνοούνται από την μεγάλη ευτυχισμένη εικόνα των Χριστουγέννων. Υπάρχουν μονογονεϊκές οικογένειάς, άνθρωποι που ζούνε μόνοι τους, ηλικιωμένοι που δεν έχουν άτομα δίπλα τους, άνθρωποι που, έχουν χάσει δικά τους σημαντικά πρόσωπα. Ακόμη άνθρωποι, που δεν έχουν την οικονομική ευχέρεια να ανταποκριθούν ούτε στο ελάχιστο σε όλο αυτό που συμβαίνει έξω.
Η ιδέα των “ιδανικών” γιορτών, τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται ακόμη πιο επιβαρυντικά και για την ψυχολογία των νέων, οι οποίοι, μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εισπράττουν μια άλλη πραγματικότητα, αυτή της ζωής των διάσημων και των influencers. Ακριβές διακοπές σε χιονισμένα σαλέ, μέρη εξωτικά, απλησίαστα για τον μέσω άνθρωπο. Συναισθήματα μειονεξίας, άγχους και στρες αναδύονται, μια και ζωή η οποία προβάλλεται και είναι τόσο οικία λόγω της υπερέκθεσης τους σ αυτή, απέχει όμως τραγικά πολύ από τη ζωή που ζουν οι ίδιοι.
Υπάρχει όμως και μεγάλη μερίδα ανθρώπων, που ειδικά τις μέρες της πρωτοχρονιάς έρχονται σε επαφή με προσωπικά τους υπαρξιακά ζητήματα, που σχετίζονται με τον χρόνο. Με το χρόνο-ια που φεύγουν με το τι ως τώρα έχουν καταφέρει και τι όχι. Τέτοιου τύπου αναζητήσεις δεν έχουν πάντοτε θετική έκβαση με αποτέλεσμα να τους επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την ψυχολογία.
Στον αντίποδα όλων αυτών είναι οι άνθρωποι που στέκονται στη θρησκευτική θεώρηση των εορτών, η οποία εμπεριέχει μηνύματα αγάπης, αποδοχής φροντίδας των άλλων και συνοδεύεται από φιλανθρωπίες, θρησκευτικά τελετουργικά. Αυτό, όταν είναι ουσιαστικό και αληθινό μπορεί να λειτουργήσει πολύ βοηθητικά ακόμα κι όταν οι συνθήκες του βίου δεν είναι οι ιδανικές. Εδώ οι προσδοκίες είναι περισσότερο εσωτερικές και πνευματικές, παρά κοινωνικές, γεγονός που αποτρέπει κατά πολύ την απογοήτευση και τη δυσθυμία. Παρ’ όλα αυτά το θρησκευτικό πνεύμα, δεν αγγίζει όλους τους ανθρώπους.
Για όλους αυτούς που οι γιορτές είναι αφορμή για μελαγχολία, θλίψη και στρες ίσως θα ήταν χρήσιμο να δούμε πως μπορούν όσοι πιέζονται ψυχολογικά ακόμη που μόνο με την ιδέα τους, να περάσουν όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα αυτές τις μέρες.
Είναι εξίσου αποδεκτό:
να μη στολίσεις το σπίτι αν δεν το επιθυμείς, να μην κάνεις προετοιμασίες, να μην φτιάξεις γλυκά και φαγητά που συνηθίζονται τις μέρες
να μη παραβρεθείς σε κοινωνικά και οικογενειακά καλέσματα τα οποία σε κάνουν να νοιώθεις μόνος, ξένος ή πιεσμένος.
Είναι εξίσου αποδεκτό:
να παραμείνεις στο σπίτι δίνοντας προτεραιότητα στον εαυτό σου και στα πρόσωπα που εσύ αγαπάς καθώς και στα παιδιά.
Είναι όμως εξίσου αποδεκτό να περάσεις τις μέρες στον καναπέ και να ξεκουραστείς με ότι σε ευχαριστεί σαν να είναι ένα συνηθισμένο σαββατοκύριακο.
Γιατί η αυθεντική χαρά, η διασκέδαση και η ευτυχία δεν μπορεί να είναι επιβεβλημένες ούτε προγραμματισμένες!