Kasteel Bijssel
Deze dam gaf ooit toegang tot het terrein van kasteel Bijssel . Foto virtuele oudheidkamer, oktober 2020
Kasteel Bijssel is drie keer verdwenen.. Zo'n kasteel spreekt tot de verbeelding. De drie opeenvolgende kastelen of huizen verdwenen in de golven van de Zuiderzee of ze werden zodanig door het water beschadigd dat afbraak het gevolg was. Opvolgers werden landinwaarts gebouwd. De geschiedenis van Bijssel laat het oprukken van de Zuiderzee zien, net zoals de verplaatsing van Elburg en van de kerk van Doornspijk. Althans, dat zegt de overlevering over Kasteel Bijssel. Op zoek naar bronnen.
In 1828 werd het oud adelijke landgoed Bijssel te koop aangeboden.
Hoe dat afloopt lezen we in een artikel van Haasloop Werner in Geldersche Volksalmanak van 1850: ".. 1828, toen het veroordeeld werd om voor afbraak verkocht te worden. Zelfs de vervaarlijke puinhoopen, op de plaats waar de wandelaren zich te voren in het gezigt van het heerlijke slot verlustigden, deed de winzucht spoedig verdwijnen, en weggevaagd was het gewrocht van menschelijke grootheid. Van dit Bijsselsche slot zijn geene overblijfselen meer, dan alleen de grond, die thans tot hooi- en weilanden gebruikt wordt en nog den naam van Bijssel draagt."
Hierbij een kaart van 1806 van kasteel Bijssel (Bieselt). Kan toegevoegd worden aan de site, zo schreef onze regio-archeoloog Maarten Wispelwey in de zomer van 2020.
En daarop kwam weer een reactie van Karin Bevaart, Adviesburo Groene Monumenten: Altijd interessant is een beschrijving en wie waren de eigenaren.
Volgens het OAT is in 1828 Reinier Otto Hendrik van Manen, burgemeester van Harderwijk en medisch dokter, eigenaar van de grond van de Bijssel. 1e huwelijk in 1811 met Hendrika Willemina Duvergé (1792-1826). Tweede in 1836 met Wilkina Henderica Reina du Mesnil de Léstrille.
Byssel (’t huis) in het schoutsampt van Ermelo, op de Veluwe, twee mijlen van Harderwijk en Elburg, zijnde een fraai gebouw, liggende rondom in zijne grachten. De Heeren van Byssel bezaten, volgens zekere gemaakte overeenkomst met de Staaten van Gelderland,, in het jaar 1737 het strandrecht langs de Zuiderzee, zo verre derzelver landen of buurtschap van Hoog en Laag Byssel zig uitstrekken, mid betaalende jaarlijks daarvoor zekere recognitie, men vindt deze overeenkomst in het Groot Geldersch Plakkaatboek, III, deel, col 578.
Dank voor deze aanvullingen!
Dit is het AHN beeld van de de lokatie op de hoek van de Kolmansweg (onder) en de Spijkerweg. Zelfs de dam over de gracht vanaf de Spijkerweg ligt in 1832 en recent op dezelfde plek.
Bron: https://ahn.arcgisonline.nl/ahnviewer/
oudere voorgangers
Over de oudere voorgangers van Huis Bijssel, richting zee, zijn de bronnen schaars. Veel is afkomstig uit een artikel in de Gelderse Volksalmanak rond 1850 dat niet noodzakelijkerwijs uitsluitend feiten weergeeft. Wat er later geschreven is heeft tot dusverre niet meer historische informatie opgeleverd. Toch is het artikel in de Geldersche Volksalmanak door Haasloop Werner meer dan oud nepnieuws, het is meer een historische roman, waarin fictie en non-fictie verweven zijn. Elementen uit de het artikel van Haasloop Werner zijn wèl terug te vinden in landschap en archieven. Hieronder een klein begin.
"De plaats, waar dit tweede kasteel stond, is nog somtijds bij aanhoudende oostewinden zigtbaar, als wanneer de Doornspijker-Berg zich gelijk een schiereiland in de Zuiderzee vertoont", schrijft Haasloop Werner in Geldersche Volksalmanak van 1850.
Tegenover Doornspijk laat het AHN een verhoging zien in het landschap (groen is hoger dan blauw), de Doorspijker-Berg.
Op deze foto de Spijkvijver in het Spijkbos, recreatiegebied in Flevoland tegenover Doornspijk, op de Doornspijker-Berg. Hier zou ergens het tweede kasteel Bijssel hebben gestaan, dat in de Zuiderzee verdween. Na de inpoldering van Flevoland is daar tegenwoordig weer land.
Foto: virtuele oudheidkamer Nunspeet
Over de geschiedenis van Huis Bijssel is door Van Marle een historische schets geschreven in de plaatselijke pers: Nunspeets Nieuws- en Advertentieblad, 1968-01-04; p. 1.
Het artikel van Haasloop Werner in de Geldersche Volksalmanak van 1850 is te lezen op de website HendrikvanGrietjen.
De Geldersche Volksalmanak uit 1850 staat als gratis download op Google Books.