Embedded Files
Ahotsa izadiak oparitu digun musika tresna da. Ahozko mintzairaren edo kantuaren bitartez, gure sentimenduak adierazi eta besteekin komunikatu ahal dugu.
Ahotsa abesteko erabiltzen dugunean, hainbat modutan erabil dezakegu:
Bakarka
Abesbatzan (zenbait ahotsetara)
A capella (musika tresnarik gabe)
Musika tresnez lagunduta
· Ahoskuntza aparatua
Ondorengo organoak erabiltzen ditugu giza ahotsaren bitartez hotsak igortzeko:
a. Aire hornitzaileak: arnasa kontrolatzea beharrezkoa da ondo kantatzeko eta ahotsaren edertasunerako. Airea barneratzeko birikak zabaldu egiten dira diafragmako giharren eta saihetsartekoen eraginez.
Hiru arnasketa mota daude:
Saihetsekoa
Toraziko goialdekoa
Diafragmatikoa
Osoa
Kantuari dagokionez, diafragmatikoa da garrantzitsuena, nahiz eta, ondo abesteko, denak diren beharrezkoak.
b. Hots sortzaileak: arnasa hartzerakoan ahots kordak irekita egoten dira; kantatzerakoan edo soinua sortzean ordea ahots kordak itxi egiten dira, hau da, neurri handiagoan edo txikiagoan teinkatu egiten dira. Laringean sortzen diren dardarek (uhinek) soinua sortzen dute. Hotsaren garaiera (altua edo baxua) ahots kordek duten luzeraren, lodieraren eta tentsioaren araberakoa izaten da.
c. Erresonatzaileak: Trakea, sudurra, bekokia eta ahoak osatzen dute. Oso garrantzitsua da arnasketa menperatzea erresonatzaileak ongi erabiltzeko eta ahoskuntzako organoak ez mintzeko (egoki erabiltzeko).
· Ahots motak
Ahotsa klasifikatzea oso zaila da ahots bakoitzak ezaugarri desberdinak baititu eta hori dela eta faktore asko hartzen dira kontuan ahots bat klasifikatu behar den bakoitzean. Horretarako lehenik eta behin gizonezkoen eta emakumeen arteko bereizketa egiten dugu. Ondoren tesituren arteko bereizketa egiten dugu eta bukatzeko tinbreari (ahotsaren kolorea, bolumena, lodiera, distira eta vibratoa) antzematen diogu.
Guzti hori kontuan hartuta honako klasifikazioa egin dezakegu:
a. Emakumeak:
Sopranoa: emakumezkoen ahotsik altuena da. Baina sopranoen artean ere bereizketa egiten da:
Mezzo-sopranoa: Sopranoena baino ahots baxuagoa da eta honetan ere bereizketa egiten da:
Kontraltoa: emakumezkoen ahotsik baxuena da. Ahots mota honetan ere bereizketak egiten dira:
b. Gizonezkoak:
Castratia: 1550. urte ingurukoak dira ahots mota honi buruz aurkitu diren lehenengo datuak. Abestirako doia eta ahots arina/altua zutela adierazi zuten mutikoei kastrazioak egiten hasi ziren pubertaroan ahotsa aldatu ez zitzaien. Horrela, haurren ahots arin eta altuak izaten jarraitzen zuten baina nagusi baten indarra ere bazuten, emakumezkoen rolak abesteko paregabeak ordungo estetikaren arabera. Historiako castratirik ospetsuena Farinelli izan zen. Azkenengo castratia Alessandro Moreschi izan zen eta Erroman hil zen 1922an.
Sopranista: Gaur egun badira kontratenore jakin batzuk falsetearen teknika bereziki garatu dutenak eta gizon hauei sopranista deitzen diote sopranoak imitatzen baitituzte; sopranoen bezalako tesitura (kontratenoreena baino luzeagoa) lortzen baitute eta ahotsaren kolorea haur baten kolorekoagoa delako. Esan genezake gaur egun kastratien antzik gehien izango zuten ahotsik antzekoena izango zela.
Kontratenorea: gizonezkoaren ahotsik altuena da, nahiz eta nahiko femeninoa dirudien. Ahots mota hau oso azkarra eta naturala (berezkoa) izaten da, nahiz eta nahiko arraroa den. Kontratenore ospetsu batzuk: Paul Esswood eta Andreas Scholl
Tenorea: ahots arrunten artean gizonezkoaren ahotsik altuena da. Baina tenorren artean ere bereizketa egiten da:
Baritonoa: gizonezkoen ahots baxua da. Ahots mota honen tinbrea oso argia izaten da eta hauen artean ere bereizketa egiten da:
Baxua: ahots mota hau da gizonezkoetan ahotsik grabeena. Tinbre eta kolore oso ilunak dituzten ahots motak dira. Ahots mota honetan ere bereizketak egiten dira:
AHOTS TALDEAK
Bi irizpide ditugu ahots taldeak sailkatzeko: Ahots taldea osatzen duten kideen kopurua eta ahots mota.
TALDEAK, KIDE KOPURUAREN ARABERA:
BIKOTEA: 2 kantari. Bi ahots berdinek edo desberdinek osa dezakete. Adibidez, soprano bikotea, tenore bikotea, mezzosoprano eta baritono bikotea, etab.
HIRUKOTEA: 3 kantari. Ahots mota desberdinez osatuta egon daiteke. Adibidez, tenore hirukotea, soprano-kontralto-tenor hirukotea, etab.
LAUKOTEA: 4 abeslari. Sopranoak, kontraltoak, tenorrak eta baxuak osatzen dute. Hala ere, beste konbinazio batzuk ere egon daitezke, hala nola 1. tenorra, 2. tenorra, baritonoa eta baxua.
BOSKOTEA, SEIKOTEA, SEPTETOA, ZORTZIKOTEA...: Talde txiki horiek interprete-kopuruaren arabera izendatzen dira, eta bost, sei, zazpi, zortzi interpretek eta abarrek osatzen dituzte, hurrenez hurren.
GANBERA ABESBATZA: Abeslari kopuru txiki batek osatutako abesbatza taldea. Ezin da zenbakia zehazki zehaztu, 10 edo 15 kidetik edo 25 edo 30era bitartekoa dela esan dezakegu. Normalean lau ahots nagusiak konbinatzen ditu (sopranoa, kontraltoa, tenorea eta baxua), baina ahots gehiago egon daitezke errepertorio motaren arabera.
KORALA: Koru talde nagusia da. Kantari-kopuru handia izaten du (30 edo 40tik 60 edo 70era). Normalean lau ahotsetan banatzen da: sopranoak, kontraltoak, tenoreak eta baxuak.
ORFEOIA: Talderik jendetsuena da, 100 ahots izatera irits daiteke. Lau harietan ere banatzen da: sopranoak, kontraltoak, tenoreak eta baxuak.
AHOTS MOTAREN ARABERAKO TALDEAK:
ESKOLANIA edo AHOTS ZURIEN ABESBATZA: Haurren ahotsez osatutako abesbatza da. Soprano eta kontraltoen tesiturako ahots zorrotzak dira.
AHOTS MISTOEN ABESBATZA: Gizonezko eta emakumezko ahotsek osatzen dute: sopranoak, kontraltoak, tenoreak eta baxuak. Normalean 4 ahotsetan abesten dute.
AHOTS BAXUEN ABESBATZA: Gizonezko ahotsez osatutako abesbatza da: tenoreak (1. eta 2. mailak), baritonoak eta baxuak. Normalean 4 ahotsetan abesten dute.
AHOTS ZURI EDO ZORROTZEN ABESBATZA: Emakumezko ahotsez osatutako taldea da: sopranoak, mezzosopranoak eta kontraltoak.
JARDUERAK
Garatu zure koadernoan honako kustionario hau:
Egin ahots-instrumentuaren eskema bat.
Zer da giza ahotsa?
Zer baldintza betetzen ditu ahotsak musika-tresnatzat hartzeko?
Deskribatu zer den arnas aparatua, zer organok osatzen duten eta zertarako balio duen.
Adierazi arnasketaren faseak eta arnasketa motak, eta deskribatu dena.
Deskribatu fonazio-aparatua eta azaldu haren funtzioa.
Zer funtzio du erresonazio-aparatuak? Izendatu bere organoak.
Egin giza ahotsaren sailkapenaren eskema (maskulinoak eta femeninoak), eta adierazi zein diren ahots zorrotzak eta baxuak.
Egin ezazu kide kopuruaren araberako ahots taldeen eskema bat, definizioak barne hartzen dituena.
Ahots-taldeak ahots-motaren arabera izendatu eta deskribatu.
Page updated
Google Sites
Report abuse