Hotsa

HOTSA

· Zerk sortzen du hotsa?

Hotsa gorputzen bibrazioek sortzen dute. Hotsa airearen, uraren edo beste gorputz batzuen bitartez transmititzen da, hots-uhinen bitartez.

Bibrazioak neur daitezkeenean eta maiztasun erregular batekin egiten direnean, noten bitartez irudikatzen diren musika hotsak sortzen dira.

Bibrazioak irregularrak eta neurtzen oso zailak badira, zarata sortzen da.

· Hotsaren ezaugarriak:

• Intentsitatea:

Hots bat zein indarrarekin sortzen den adierazteko erabiltzen da. Bibrazioaren zabaltasunari esker mugatzen da.

Hotsak bi motatakoak dira: ozenak eta motelak.

• Tonua:

Hotsaren garaiera da: garaiak (altuak) edo apalak (baxuak).

Maiztasunak ematen du, hau da, segundo bakoitzean dauden bibrazioen kopuruak.

• Tinbrea:

Hots baten izaera da, bere kalitatea. Hots bat beste batetik bereizten uzten digun ezaugarria da.

• Iraupena:

Hots bat abesten baduzu eta tarte batez etengabe mantentzen baduzu, iraupen luzekoa izango da; hotsa berehala eteten bada, iraupen laburrekoa izango da.

· Musikaren grafiak

Historian zehar, hotsaren garaiera irudikatzeko grafia desberdinak asmatu dira.

1. Alfabetikoa: alfabetoko lehen 7 letrak erabiltzen dira. Idazkera Amerikarra ere deitzen zaio eta solfeoa ez dakitenentzat erabiltzen da.

A B C D E F G

La Si Do Re Mi Fa Sol

1. Diastematikoa: erabiliena da. Nota musikalak erabiltzen dituena.

2. Grafia berriak: pentagrama batean notekin eta irudiekin idazten diren zeinuak. Musikagile bakoitzak bere kodea aukeratzen du.

· Notak:

Hotsaren garaiera adierazten duten zeinuak dira. Honela dute izena:

· Pentagrama:

Bost lerro paraleloen eta haien arteko lau tarteen multzoa. Han jartzen dira musikaren zeinuak.

· Lerro gehigarriak

Pentagramaren gainean edo azpian jartzen dira bertan sartzen ez diren hots garaiegiak edo apalegiak adierazteko.

· Klabeak

Azter ezazu liburuko edozein partitura. Musika idazketa guztiaren aurretik klabe izena duen besteek baino handiago den zeinu bat dago. Klabeak notek garaieraren arabera pentagraman duten kokapena eta izena adierazten diguten zeinuak dira. Hiru klabe-zeinu eta zazpi klabe daude.

Hiru klabe-zeinuak: sol klabea, fa klabea eta do klabea.

· Alterazioa

Alterazioak noten aurretik edo pentagramaren hasieran jartzen diren zeinuak dira eta haien hots naturala aldatzeko balio dute.

· Sostenitua: Tonu erdia igotzen dio (tonuerdi) notari

· Bemola: Tonu erdia jaisten dio (tonuerdi notari)

· Bekoadroa: Aurrekoan eragina ezeztatzen du

· Sostenitu bikoitza: Bi tonuerdi igotzen ditu, hau da, tonu bat igotzen ditu.

· Bemol bikoitza: Bi tonuerdi jaisten ditu., hau da, tonu bat jaisten ditu.

· Alterazio motaK:

· Berezkoak: klabearen armadura osatzen dute. Pentagramaren hasieran jartzen dira eta tonalitatea adierazteko balio dute.

· Akzidentalak: aldatu nahi duten notaren aurrean jartzen dira eta haien eraginak jarrita dauden konpasa bukatu arte bakarrik irauten du.

· Eskala:

Gorantz edo beherantz doazen hotsen segida bat da. Hauek dira bi eskala motarik garrantzitsuenak:

· Eskala diatonimoaK: tonu eta tonuerdien segida osatzen dutena (guztiok ezagutzen duguna).

· Eskala kromatikoa: tonuerdiez bakarrik osatuta.

Musikak italierako hitz batzuk erabiltzen ditu, ñabardura izenekoak, eta horien bidez bolumena eta abiadura adierazten da. Hona hemen ñabardura horien desberdintasunak: