Heppen

ALGEMEEN:

Straat: Pastoor Aertsstraat, Weyerstraat, Frankendijk, Jean Lenaersstraat, Hoekstraat

Oppervlakte: 2 ha 72 a 11 ca

Waterbevoorrading: Waterstraatloop

Oudste vermelding: 1607 - Oprichtingsjaar:

Terreinkenmerken: Nog erg intact bewaard als schansvorm. De omliggende schansvijver (gracht) ligt nog steeds lager maar is in gebruik als veld. Het schansterrein is ingericht als tuin. De oude pastorij is nog steeds aanwezig op de schans.

Lambertcoördinaten: X: 211.326 Y: 198.448

HISTORISCH:

Eerste vermelding in 1607. Aangelegd op de Blaekewijer, gevoed door de Waterstraatloop.

In 1823 werd de schans, samen met deze van het Dorp en Heppen door de gemeente Beverlo publiek verhuurd.Heppen is een deelgemeente van Leopoldsburg. Het Heppens schansboek is uniek en werd in 1987 op de zolder van de pastorie ontdekt. Het bevat een copie van het reglement van 1700 en de inkomsten en uitgaven van 1760 tot 1849. In het schansboek zijn van 1758 tot 1836 bijna al de beheerders vermeld. Aan de binnenzijde van de perkamenten omslag staat geschreven:

"Den mens in goeden staet

heeft overal veel vrinden

maer als het kwalijk gaet

dan zijnder geen te vinden"

De schans is grotendeels in zijn originele vorm bewaard gebleven. In 1863 werd er een pastorie op gebouwd, dewelke nu nog aanwezig is. De totale oppervlakte is 2ha 73a 11ca en is nu (nog) eigendom van de kerkfabriek.

Of de schans van Heppen werkelijk bij echt gevaar heeft gediend weten we niet, alleszins verliezen de schansen omstreeks 1800 hun beschermende functie voor de gemeenschap. Op de schans was ook de eerste school. Immers in 1778 toen Van Muysen eerste proost werd, moest hij er 's zaterdags namiddags catechismusles geven en school doen van Allerheiligen tot Pasen. Hij ontving hiervoor de huur van de vijvers en de kinderen moeten 3 stuivers per maand betalen. De schansvijver was zeker visrijk maar alleen de huurder mocht er vissen en het was verboden er boekwijtstro of hennep in te laten roten. Door mondelinge overlevering weten we dat tot in het begin van 1900 op de schansvijver geschaatst werd.


TOPONYMIE: ??

KARTOGRAFISCH: (Google+)

Kaart: in de atlas van Ferraris (1777) is de schans van Heppen duidelijk, maar eerder in een symbolische vorm weergegeven.

Kaart: een correctere vorm vinden we terug in de atlas der buurtwegen.

Gezien de centrale ligging bij het centrum kon niet worden geprofiteerd van een eerder verborgen inplanting zodat de aanwezigheid van een extra grote schansvijver meer dan noodzaak was.

Overname kadasterplan 2001 + Luchtfoto + topografische kaart met waterlopen (via Marijke Wouters, Ruimte en Erfgoed, Limburg).

Foto: op de foto bevindt de schans zich centraal achteraan op een nog steeds duidelijk hoger liggend perceel, volledig omzoomd met bomen. De foto is getrokken vanuit het noord-oosten en gans het voorliggend akkerland (deels omgeakkerd, deels mais) was de vroegere schansweier.

Satellietbeeld: hier zie je duidelijk de donker groene schans, de omzoming met bomen, het silhouet van de pastorie en de aangrenzende rest van de schansweier.

Uittreksel uit het digitaal kadasterplan van 2012. De schans betrof de percelen: 1051c, 1044y, 1044x.

Digitaal kadasterplan (2012)

BIBLIOGRAFIE & INFO:

  • Algemene gegevens en plannen in samenwerking met M.Wouters, Ruimte & Erfgoed, afd. Limburg.
  • Bertrands D. (1994) "De schansen: historische studie der schansen in Beverlo, Meerhout, Oostham, Kwaadmechelen, Olmen, Heppen, Vorst en Koersel"
  • De Schans van Heppen, Heemkundige Kring, 1992.