y học thẩm mỹ hôm nay

Đi vào thế giới mỹ phẫm, xâm chân mày …xâm môi. Người bác sĩ phẫu thuật thường bị hàng trăm câu hỏi của quý bà, quý cô về chuyện làm đẹp, chuyện săn sóc da, đồ son phấn, mỹ phẩm nào tốt nào xấu trong đời. Bên cạnh đó chuyện xâm mắt, xâm người, xâm môi, …nối lông nheo,ghép thêm lông mày, nâng chân mày nhất là xâm chân mày từ đó lông mày có đủ kiểu: lông mày đậm, lông mày nhạt, lông mày ngắn, lông mày dài, lông mày thẹo (do đi phá xâm) lông mày mỏng, lông mày dày, lông mày cong xuống cong lên… Ngoài ra còn có lông mày chia xẻ làm ba làm tư: thật, giả, thẹo.., theo màu sắc đen đỏ, xanh... chân đuôi lại cao thấp…

Thống kê gần đây ở riêng nước Mỹ…, do áp lực xã hội đè nặng cứ một năm có hơn 7 tỷ đô la do phái nữ tiêu dùng về đồ mỹ phẩm không thôi. Lạ nhất là với một số tiền lớn bỏ ra tiêu pha như thế, nhưng đại đa số họ chẳng cần quan tâm những gì đang làm, những hóa chất gì đang bám trên da thịt, trên da người.

Cái điều mong muốn của họ là tối thượng - quý bà quý cô ước mơ trông trẻ hơn, hấp dẫn hơn… người trẻ phải tươi trẻ thêm, đôi khi họ bất chấp những lời khuyên của ông thầy thuốc về những ảo ảnh, độc hại do mỹ phẩm son phấn gây ra.

Trong cuốn Thủy kinh tập có câu “khí sắc chi khí” sắc ở đây gọi là da, hình như tác giả xem thường da người nhưng chú trọng nhấn mạnh đến khí, phần thần (mặt tượng trưng cho thần) Tây phương đôi khi nghịch lại.

Có người định nghĩa cái đẹp nữ giới chỉ là vấn đề tỷ lệ tương xứng (proportion). Tương xứng đôi chân đôi tay, mắt mũi miệng, nhất là mái tóc và một làn da. Lớp da là điểm nhấn số một, tạo dựng cái đẹp trong đó có mỹ phẩm rất cần thiết.

Chuyện khá rõ, khuôn mặt rực sáng đẹp hơn nhiều nhờ có mỹ phẩm son phấn - tạo thêm nhiều sắc màu khác nhau từ môi son, khoảng sáng tối vùng mắt, lớp da bao phủ một lớp kem, lớp bột…

Thực sự đây là một thị trường béo bở, với đủ loại sản phẩm từ kem làm sạch da, tẩy trắng, xóa vết nhăn, đến kem chống da nhờn, kem dùng ban đêm… được bày bán la liệt trong phố chợ đông người.

Hiện nay có trên 20.000 mỹ phẩm khác nhau được sản xuất, với những lời hứa hẹn tuyệt vời gần như lời phán của thượng đế: sẽ trẻ và đẹp. Thêm đó có rất nhiều câu hay như : mỹ phẩm này hoàn toàn vô hại, không có phản ứng phụ, không cần bác sĩ, là biện pháp tốt nhất, tối ưu …

Nhiều loại cực mắc tiền, nhưng thực tế chẳng tác dụng gì! Ở nước ta mỹ phẩm lan tràn nhốn nháo khắp nơi - đồ xịn - đồ dỏm - đồ nhái, đồ tào lao (hàng ngoại nhiều nhất của Trung Quốc rẻ gấp vài chục lần) trong khi đó hàng nội yếu xìu, im lìm không thể cạnh tranh nổi viện lý do từ hàng chục nguyên nhân khác nhau.

Làm sao cạnh tranh nổi với những công ty nổi cộm của thế giới như Landcome, như Lauder … Phân chia mỹ phẩm. Thế giới có hàng ngàn công ty mỹ phẩm, hàng trăm ngàn cửa hàng bán mỹ phẩm, và con người mỗi năm tiêu hàng tỷ đôla vào công việc trang điểm chăm sóc này. Thật ra mỹ phẩm nói chung có 2 loại :

1.- Loại mỹ phẩm (cosmetics) trang điểm trên gò má, vẽ tô trên môi mắt, lông mày lông mi…, bôi trét vẽ bên ngoài.

2- Loại mỹ phẩm giúp bồi bổ, tăng lực… cho lớp da người gọi là cosmeceuticals. Những hóa chất sẽ đi sâu vào da người làm da tốt hơn hoặc tệ hại hơn, phá bớt những lớp nhăn trên trán trên mi mắt, quanh khóe miệng… Đáng chú ý nhất là mặt hàng chống già. Khi truyền hình báo chí đã quảng cáo thì bất cứ mặt hàng nào cũng tốt không riêng gì mỹ phẩm. Một thứ mà quý bà quý ông rất ưa chuộng là chuyện chống lão hóa (thật vậy, không ai thích mình già nua cả!).

Mỹ phẩm chống già luôn quảng cáo sẽ làm các bạn khi nào cũng trông đẹp như ở tuổi thanh xuân, nghĩa là khi nào cũng trẻ mãi không già. Thật là lý tưởng! Nhưng có thật vậy không?

Hay chỉ một phần nhỏ thôi? Một số chuyên gia nổi tiếng khẳng định chỉ có uống thuốc miệng hoặc chích may ra mới tác dụng tốt vào da. Còn chuyện bôi trét kem son phấn… những chất bổ khó đi sâu vào trong - nên đây chỉ là chuyện vớ vẩn!

Lão hóa là gì ?

Bạn phơi nắng nhiều, da đen nhăn nheo do tác dụng của UVA hoặc UVB trông già nua hoặc khi đến tuổi xế chiều lớp da không còn tươi mát - lý giải là những sợi đàn hồi, những sợi collagène cấu trúc song song với lớp da, nằm trong màng cơ bản (basal membrane) giờ đây sắp xếp lộn xộn, vô tổ chức nên tạo da nhăn nhúm.

Mỹ phẩm quảng cáo sẽ giúp cho các sợi elastine, sợi collagène sống lại, ngậm thêm nước, tổ chức mấy bó sợi trật tự đôi chút. Nhưng thật ra những lớp da có gốc bị hư hoại nặng như có độc tố, gây nên hiện tượng oxyt- hóa nặng.

Những chất này sẽ chống lại hiện tượng oxyt-hoá, chống độc tố, có thể đi vào sâu lớp da giúp da tươi trẻ hơn lên.

Muốn làm được chuyện này, trước đó mấy ông bác sĩ làm đẹp phải mài bóc bỏ lớp da trước đã bằng laser (LASER-SURFACTING), hoặc microdermabraision, lột da…, sau đó mới cho uống Vit C, E, CoQ- 10, pycnogenol, trích tinh trái nho hoặc thoa thuốc này lên da. Thuốc pôi quảng cáo thông dụng là Great-Skin hoặc Skinceuticals C. Một loại khác chứa Glycolic có tên M.D.Forte sẽ làm da dày chắc chắn hơn, không khác các loại từ Vit A như Tretinoin, Retin A, retinol…

Da tươi tốt chưa xong, phải có làn da sắc màu sạch, trắng trong nên mới có thêm loại bôi để chống nám đen mang chất Hydroquinine, cojic acid ức chế trong chu trình chuyển hóa Tyrosine tạo ra sắc tố.

Mỹ phẩm trang điểm trên mắt Chuyện mỹ phẩm trang điểm trên mắt có khá nhiều thứ: Mascara, viết vẽ mắt, phấn trang điểm da mắt tạo khoảng tối cho đến cây bút chì vẽ hóa trang mắt…

Những cây bút chì mềm để vẽ mắt, tô thành những vùng sáng tối bao quanh đôi mắt người phụ nữ nay trở thành thông dụng khắp năm châu, trong khi đó gắn đôi lông nheo giả không còn phổ biến.

Hội chứngHội chứng viêm da bờ mi trên (Upper Eyelids!!!viêm da bờ mi trênDermatitis Syndrome - UEDS) là một hội chứng khá phức tạp làm phái nữ bực mình khó chịu, cho đến ngay cả ông bác sĩ khi điều trị cũng bực mình bởi vì hội chứng viêm da này thông thường kéo dài dù đã ráng sức điều trị nó.

Những nguyên nhân dẫn đến bao gồm những điều sau đây: - Bệnh vảy nến, thông thường lớp da tróc vảy nhiều hoặc ít, kéo dài vài năm. - Da viêm đỏ ít hoặc nhiều. - Lớp da mi trên ngứa ngáy, khi có khi không, dẫn đến viêm kết mạc, viêm bờ mi trên, nhất là ở những người kẻ lông mi, lông mày… quá nhiều, dày đặc, bụi lan vào mắt. Mắt thông thường đỏ nhẹ - Mắt bị kích thích hay dụi mắt, nước mắt sống trông như tuôn trào, sợ ánh sáng..

Mặc dầu cái chủ quan của mấy cô, mấy bà xem những triệu chứng trên là do khi làm trang điểm đôi mắt nhưng thật sự để chứng minh không phải là dễ dàng. Khoảng 12% chứng minh được tại chỗ. Còn biết bao nhiêu chất lạ khác liên quan gây trên đôi mắt, như từ những chất trang điểm mặt, chất thuốc nhuộm sấy khô tóc, chất thuốc sơn móng tay vô tình quẹt lướt qua bờ mi mắt. Điểm chính vẫn là cay mắt khởi đầu và tiếp diễn sau đó..

Xét nghiệm cơ bản là ADA screening patch – test làm gián tiếp hoặc trực tiếp. Đôi mắt giờ đây long lanh, ẩn hiện chút xanh, chút đỏ chút hồng... thêm chớp chớp đôi lông mi chải uốn cong, cánh cửa tâm hồn như rộng mở…

Nhưng những hạt sắc tố bạn đang trang điểm, đối với thế giới khi sử dụng cực kỳ khắt khe. Cái đầu bút chì của thời tiểu học vô tình bay vào mắt nó sẽ gây bỏng hóa chất (từ chì) rất nguy hiểm. Vì thế những sắc tố tô vẽ màu trên không được dùng từ bột chì đen của than. Những hạt màu dùng để tranghay sắc tố vô cơ (inorgaic) hoặc chất ít gây dị ứng nhất. Chất sắc tố từ kiềm (Nickel) từ oxyt sắt thông thường tạo nên dị ứng trên mắt.

Khoa học chứng minh hiện nay có trên 10 chất khác nhau dùng trong chế tạo mỹ phẩm trang điểm thường gây dị ứng như: butylated hydroxytoluen, propyl gallate, resins, colophonyl, lanoline …, đại đa số các chất này khi dùng trên mắt thì không có mùi thơm, nhưng lại gây khó chịu ở mắt.

Cứ nhìn trên bàn trang điểm của một phụ nữ trung lưu, tập trung trên hai con mắt từ phấn đánh bóng mi mắt, loại Mascara để quét trên lông mi, màu sắc và cây bút chì vẽ màu sắc …đủ loại chữ nhãn hiệu trên thế giới : tiếng Pháp, tiếng Đức, Nhật, Tàu, Thái …có hàng xịn, hàng nhái nó rối tung lên.

Dù hội chứng mắt trên khá rõ ràng: nó đưa đến ngứa mắt, nổi mẩn đỏ đôi khi gây đến nhiễm trùng mắt, chảy nước mắt, nhưng cuối cùng tất cả nhãn hiệu quảng cáo đều giống nhau là “ không gây ra bệnh lý gì cả”.

Vẫn có những bệnh nhân bị gây viêm mắt nặng, trong đó gây đến loét giác mạc nên người ta khuyến cáo khi dùng mỹ phẩm để trang điểm mắt, không bao giờ đi vào trong ranh giới đường lông mi với nhãn cầu bên trong. Loại mỹ phẩm săn sóc da - skin care Mỗi quốc gia có hàng ngàn công ty mỹ phẩm, mỗi năm sản xuất hàng trăm ngàn nhãn hiệu khác nhau, rồi mang những ngôn ngữ khác nhau chữ Nhật, chữ Tàu, Hàn, Pháp, Mỹ, Đức… khó ghi nhớ hết tất cả ….

Nhưng dù sao cái thế giới đang thu nhỏ lại, dù nhãn hiệu nào đi nữa đều phải tuân thủ những nguyên tắc chung thế kỷ XXI như: tác dụng tốt, không gây độc hại dị ứng tại chỗ, toàn thân …

Ở đây chỉ đơn cử các loại mỹ phẩm chăm sóc da, từ đó chúng ta suy ra khi bắt gặp một ngôn ngữ xa lạ khác. Những loại skin–care gồm: xà phòng tắm gội, những chất bổ chăm sóc da số một, nhiều chất bổ dưỡng này nọ. Điều quan trọng nhất vẫn là nồng độ pH - từ đó cần dùng như thế nào đối với loại da khô, da nhờn, da trung tính… Những loại dưỡng tóc cũng thế thôi, mang những chất bổ Vit A, D, E, có chất Lecithine, Spirilone, Aloevera… cam kết thuốc sẽ đi sâu vào da đầu nuôi tóc ngon lành.

Thật là tuyệt vời! Vì mỹ phẩm nào cũng siêu toàn hảo nhưng lại khó biết chưa kể giả lẫn thật. Có nên tin không là quyền của các bạn khi sử dụng mỹ phẩm. Những quy định nào đúng?

Khắp thế giới hiện nay hình như vẫn thiếu những quy định thật đúng đắn cho tất cả mặt hàng mỹ phẩm, trong đó có sự an toàn cũng như kết quả khi người phụ nữ sử dụng nó. Thí dụ có vài thành phần trong mỹ phẩm có khả năng gây ung thư, cũng như có vài chất màu khi thoa son dễ gây ra ung thư môi.

Sự việc này khoa học đã chứng minh trong những phòng thí nghiệm trên các loài súc vật. Vấn đề quản lý y tế hiện nay trên nhiều quốc gia rất giống nhau về mặt mỹ phẩm. Cơ bản là thiếu những quy định chặt chẽ, thiếu về mặt nhân sự, thiếu ngân sách…, nên chỉ có những quy định chung chung: mỹ phẩm son phấn… phải đủ an toàn và hiệu quả - thế thôi. Hậu quả xấu trên cơ thể.

Chuyện an toàn trên da người ai cũng mong ước - nhưng đâu có dễ. Chỉ tính riêng trong một năm 1989 có đến 201.000 người đến phòng cấp cứu của bệnh viện và bác sĩ tư do mấy chất mỹ phẩm, chất săn sóc da gây ra.

Triệu chứng bệnh không có gì lớn là sưng tấy, đỏ da, ngứangáy trên mặt trên da… làm các bà lo sợ hoảng hốt. Người ta lại tập trung nghiên cứu kỹ hơn đôi chút. Nhận thấy những mỹ phẩãm trang điểm cổ truyền ít bị phản ứng hơn đến sức khỏe, có lẽ cái lớp da dễ thích hợp hơn.

Cái mới lại có nhiều phiền toái đến lớp da người Họ chứng minh vài chất như : - Methyl sulfoxide gây đau ngực. - Amines và Dioxane gây ung thư trên thú vật. - Mercurys gây dị ứng. - Hexachlorophene gây tác hại trên thần kinh. - Hydroxyanisone gây mất sắc tố da…

Thế kỷ này, người ta ước đoán mỗi năm có trên một tỷ đô la dùng vào việc quảng cáo rầm rộ về mỹ phẩm, đương nhiên những châm ngôn được lập lại: không gây dị ứng, tuyệt hảo, không gây độc da…

Chuyện vài phụ nữ thông minh, khôn khéo trong xã hội là, khi họ đến một cửa hàng mỹ phẩm liền nhận biết được những nhãn hiệu đang bày bán trên đó.

Đâu là thật đâu là hư? Họ biết chút chút ảnh hưởng nguy hại của vài hóa chất trên da để phòng tránh? Biết đâu là giá tiền thực sự tương xứng với túi tiền mình đang có? Tiêu xài không hoang phí.

Ai sống trong đời cũng đều muốn đẹp, muốn trẻ hơn nhưng quảng cáo trước mắt dễ làm người cả tin rồi bất chấp nguy hại đến với chính mình thì là điều mà người ta thường nhắc bảo nhau: “Không khéo tiền mất tật mang”.

Chữ sắc giữa đời bao trùm nhiều nghĩa: Sắc nước hương trời chỉ về cái đẹp, cái sắc còn nghĩa khác là màu sắc của một làn da, màu trên khuôn mặt trên từng bộ phận cơ thể…

Đôi khi da người bỗng dưng biến đổi sắc màu lạ, điều này giúp ông bác sĩ biết căn nguyên vài con bệnh nặng.

Thế giới hôm nay nhờ son phấn tạo nên một hương sắc lạ, dù ngắn ngủi nhưng không thiếu được của 1/3 phụ nữ trên hành tinh, cộng thêm đó cái xâm trên da người, lông mày đôi môi… sơn móng tay móng chân, nhuộm sợi tóc tạo nên một sắc diện mới, nhiều ấn tượng mới lạ về cái đẹp. Mặt người: quan niệm Tàu, Tây, Ta …

Người Trung Hoa họ địa lý hóa khuôn mặt người, xem bốn bộ phận: mắt, tai, mũi, họng là những dòng sông (Tứ Đậu) tất cả dòng sông đều chảy về biển nhưng trên người sông chảy về não - do vậy cái bộ óc người được ví như biển, như hải nên gọi não hải. Có hai dòng sông được tô màu nhiều nhất là miệng và mắt (tô son, chải lông mi, vẽ, xâm…), dù sao đời nhiều sắc màu đẹp hơn và phụ nữ đỡ mất thì giờ trang điểm để chạy đua với thời gian cuồn cuộn trôi...

Riêng hai dòng sông kia, người cho đeo vòng tai, vòng mũi (một số người Phi châu…).

Quan niệm theo xứ Tây hơi khác ta, một phần ba phía trên khuôn mặt bao gồm vầng trán, đôi mắt, chân mày, … chiếm vị trí cực kỳ quan trọng vì nó có thể biểu lộ, truyền đạt, diễn tả toàn bộ cảm xúc người.

Mấy bà mấy cụ xứ Tây khó chịu bực mình khi da vùng giữa trán xệ xuống trên đuôi mũi, nhăn nhúm giữa hai chân mày, lông mày buồn chán rơi theo …trông như giận dữ, nhiều mệt mỏi âu lo, đôi khi cho như vậy là không hào phóng, vẻ keo kiệt, hoặc tương lai sẽ bắt gặp nhiều chuyện bận tâm khác!

Ở xứ mình khỏi bận tâm, khá vô tư! Nhiều bà nhiều cô nhổ hết lông mày, rồi xâm đủ màu cao thấp tùy ý, đôi khi bắt gặp xâm chân mày rất đậm, nằm ngang rất giống nam giới. Có nơi xâm cao rồi xâm dưới, màu xanh, màu đen …phá đi phá lại rối tùng phèo!

Xâm da NGƯỜI ?

Xâm da người có hai loại: giả và thật. Xâm giả thấy nhiều trong các dạ hội hóa trang ở nước ngoài, họ dùng đủ loại màu vẽ, trét trên da người đủ sắc màu xanh đỏ tím vàng…, tạo nhiều loại hình thêm những câu chữ. Hết thích hết ưa thì tẩy sạch, bôi xóa không gì vương vấn trên da. Nên cái giả dễ biết.

Cái Xâm thật mới là rắc rối. Xâm thật gây đớn đau vì chảy máu (thường phải thêm thuốc tê), nó đi và dính theo một kiếp người vì ăn sâu vào da thịt. Khác nhau trong chuyện xâm là tạo nên đẹp hay xấu hơn, hợp thời hay không?

Có nơi xâm bằng máy hoặc xâm bằng chiếc kim nhỏ tí tẹo. Cái hoa tay ngườisáng tạo biết bao cái đẹp trong trần thế, có thể dùng mực Tàu hoặc bất cứ màu nào tùy thích. Muốn xóa nó thật khó khăn!

Cái xâm chúng ta thường thấy nhan nhản trước mắt là xâm thật, việc thật. Đủ biết cái thật, thật là chuyện khó. Trong các trại giam, những tù nhân thường xâm cho nhau. Hàng chữ nói về tình yêu, có thêm trái tim mang mũi tên xuyên suốt - khi than khóc về thân phận người …; có chim có bướm, có thêm con rồng …chẳng cần thuốc tê, xâm sống mới là oai!

Xâm như thế nào ?

Để trở thành một chuyên gia xâm mặt tốn công phu rất nhiều, không thua gì người thợ chạm khắc trên gỗ. Trước khi làm phải vẽ (phải học vẽ, biết pha màu…) rồi chạm khắc, khắc sâu vào lớp da người, trên mắt, môi, lông mày…

Thật sự hai công việc này khác nhau khá nhiều. Chạm khắc trên gỗ, gỗ không nói nên lời. Nhưng xâm trên da người có tiếng rên la đớn đau, nước mắt tuôn trào, đôi khi thêm cái môi, đôi mi sưng phù mấy ngày.

Vậy người biết xâm ít nhất phải được học cách chích thuốc tê, biết khi chích thuốc tê nếu gây dị ứng biết cách cứu, biết pha màu sắc, nhận biết đâu là đẹp, là xấu…

Nếu lỡ xâm hư phải biết chỉnh lại, không làm tầm bậy. Học nghề chạm khắc đôi khi cả chục năm từ hồi còn bé để đôi tay nhuần nhuyễn tạm gọi là có nghề để hành nghề. Còn học xâm một tuần là xong ngay, tha hồ đi xâm da thiên hạ vì thế đâu đâu cũng có xâm mắt, xâm môi …

Chạm trên gỗ hư cũng dễ chỉnh lại ít ai biết, còn khi đã xâm da người hư, muốn phá, chỉnh sửa khổ lắm ai ơi !. Khi xâm là ta sáng tạo biết bao cái đẹp trong trần thế, có thể dùng mực Tàu hoặc bất cứ màu nào tùy thích. Muốn xóa nó thật khó khăn!

XÂM TRÊN ĐÔI CHÂN MÀY

Khắp phố phường có bà gắn lông nheo cho dài ra , gắn thêm lông mày đậm hơn và có rất nhiều đôi chân mày màu sắc chồng lên nhau .

Khi màu nâu đậm cái mode mới thế giới . Khi màu xanh da trời có thêm màu vàng nhạt da người đè lên đó. Khi có thêm màu đen đậm, khi màu tím sậm, rồi thêm màu sẹo phì đại phá xâm lui phá xâm lại lộn xộn ẩn hiện trên hàng lông mày. Màu sắc trên nét xâm phải hài hòa với khuôn mặt thì mới hợp thời.

Đường xâm nét thanh tú hay lem luốc, sắc đậm hay nhạt, qua cái nhìn người xâm và người được xâm, nếu hài hòa, hợp thời thì sẽ tồn tại nếu không sẽ bị đào thải.

Bức tranh giờ đây đủ loại hình, nhiều màu sắc do sự nhúng tay của người xâm là bác sĩ A, người xâm là cô B xâm giữa lòng chợ, người xâm là bà C…

Khi có khuynh hướng cổ điển, ấn tượng có, trừu tượng có …nét xâm rối như những hình xâm trên vai, trước ngực của đám con trai ham vui. Đôi khi không biết đôi chân mày thực nằm nơi đâu! Có thể nằm dưới cái đôi chân mày đang mang.

Có khi chân mày sẹo lộn lẫn trong chân mày thật giữa vô số chân mày giả. Đâu là thật đâu là giả, cái thực và cái hư ?

Xâm là một nghệ thuật vẽ trên da người, người xâm phải có học, ít nhất phải hiểu nghệ thuật, mỹ thuật. .. có năng khiếu, nhất là khi chọn màu sắc, chọn phương cách xâm, độ sâu đậm trên da, Lỡõ xâm hư chỉnh lại khổ cho người ta lắm! Tẩy phá một nét xâm. Lông mày đỏ. Xâm hư rồi phá - phá lui phá tới có thêm cái thẹo giữa đời. Người mình khi có thẹo dễ lồi, nên làm đẹp đâu không thấy lại mọc thêm đôi lông mày lồi lõm giống con đường chúng ta đi. Đào lên đào xuống bụi bay mịt mùng, ổ voi ổ gà ! Nếu tính đôi chân mày mấy bà mấy cô bị hư, sai sót không đếm xuể. Xâm tràn lan đâu cũng làm, đâu cũng phá …

Để phá bỏ làm mất dấu vết xâm là một công việc khá nhiêu khê và tốn rất nhiều thời gian, công sức. Chỉ một vết xâm nhỏ trên cánh tay, trước ngực … tùy theo xâm sâu xâm cạn cái thẹo sẽ to nhỏ khác nhau. Người ta phải dùng laser Ruby, laser Q …rồi mài nhiều lần, chưa tính vết nám sau khi điều trị đôi khi cả năm trời. Họ Người da trắng không có sẹo lồi biến mất 80- 90 % là hạnh phúc lắm rồi.

Người mình dễ phì đại sẹo sau MỖ,SAU CHÂN THƯƠNG ... sẹo thích phình lớn. Nét xâm chìm lẫn trong hàng lông mày, len lỏi trong hàng lông nheo thật là rắm rối. Ông bác sĩ làm đẹp muốn tẩy sạch chỉ thành công một phần! Vì sức nóng laser, điện đông nhổ hết cái gốc xâm đen đen xanh xanh …nhổ luôn tuốt tuột hai hàng lông mày lông mi trời ban phát. Khá nhiều người sau khi phá xâm không còn một sợi lông mi lông mày. Xưa có bạch mi, nay có vô mi … rồi bắt người ta suốt ngày mang lông nheo giả - thật là một bài toán khó!

Chân mày tự nhiên chia xẻ làm ba làm tư giống như đời người đôi khi không biết đâu là bờ bến, bỗng dưng tạo nên cực khổ... Cái môi cái miệng, lông mi lông mày như những con sông lớn trên mặt người - hãy bảo vệ gìn giữ nó, nhất là hạn chế tối đa, cẩn trọng khi muốn làm chuyện này vì vô tình mắc cái khổ thân trong đời. Khi làm nên nhớ mấy chữ W (What? Where? Who?). Xâm cái gì? Xâm nơi đâu? Ai xâm? Đó mới là điều quan trọng. Rồi chữ xâm hiện đầy dẫy khắp nơi trên phố thị hun hút trong hẽm sâu trần gian này .

Nốt ruồi giữa trần thế

Nốt ruồi nổi trên mặt như dấu ấn trời ban tặng riêng cho từng người – đôi khi xuất hiện ở khá nhiều thành viên của một gia đình nào đó. Tự nó có khi điểm tô duyên dáng một khuôn mặt. Có khi nó mọc trên mặt, trên cổ theo một đường cong, đường thẳng vô định. Có lúc nó được con người làm dấu vết riêng hoặc xem như dị hình rồi ghi nhớ mặt sau trên giấy căn cước cho từng người.

Đây cũng là cái cớ tốt nhất để người thầy bói có dịp phán xét chuyện nốt ruồi. Phán chuyện tốt xấu, chuyện đổi thay xoay vần một đời người trong cuộc sống bể dâu quanh vài cái chấm đen.

Trên 50% bệnh nhân phá nốt ruồi đến thẩm mỹ viện do lời thầy tướng phán xét. Nào là nốt ruồi nằm trên Sơn căn dẫn đến con đường công danh lao đao. Nốt ruồi trên cái Chuẩn đầu (chóp mũi) cản trở tiền bạc lận đận khó chạy vào túi. Nốt ruồi nơi khóe mắt, trên túi lệ nên đời cô là “đời phải thương phu trích lệ”, nốt ruồi tham ăn, nốt ruồi đào hoa, chung tình… Nhiều lời phán chỉ vì cái chấm đen kín dù nó nằm trong vùng sâu kín.

Số người còn lại đến phá nốt ruồi vì cái đen đen như là dị tướng, dị hình. Nốt ruồi gì lại có râu mọc trên khuôn mặt xinh xinh cô gái! Do đó cần phá cái nốt đen, “cứu ngay” dung nhan người con gái.

Ít khi người bệnh đến vì nốt ruồi có nguy cơ biến thành ung thư - (may mắn chỉ có khoảng 0,1% trong các thẩm mỹ viện ở xứ ta). Điều này trái nghịch ở những xứ người da trắng - nốt ruồi dễ biến thành ung thư chết người nhiều vô kể đến nỗi ngành y tế khuyến cáo người dân hạn chế tắm nắng, và đề phòng những cái nốt đen trên da như bọn sát thủ vô hình.

Sau cái lạnh rét mùa Đông, đến lúc sang Xuân, người da trắng xứ ngoài càng trắng thêm. Chỉ cần có chút nắng trời xuất hiện, là mọi người đua nhau tắm nắng.

Họ tắm bất cứ nơi nào trong thành phố. Dày đặc người trần truồng trên balcon nhà, ghế đá bãi cỏ công viên, theo bờ một dòng sông… từ Đức, Pháp, qua Mỹ, qua Úc …rồi Hè đến, ai ai cũng phải tắm nắng cho lớp da trắng được đen thêm đôi chút.

Chỉ có da rám đen mới là quý phái - vì phải có đủ tiền để đi xa tắm biển, trang điểm hồng thêm một làn da.

Khuynh hướng thích da rám đen ăn sâu trong giới học sinh sinh viên, cả những giới khác đặc biệt sau một kỳ nghỉ hè. Trở lại lớp học, công sở lớp da nào không ngâm đen được xem như là tầng lớp giai cấp nghèo, không ngon lành rồi! Vì xem ra không có đủ tiền xuống miền Nam nước Pháp để tắm, không có tiền bay qua vùng biển Caribé, biển Hawaii, biển Nha Trang … đùa vui dưới nắng trời.

Khổ nỗi, bất cứ ai khi tiếp xúc nhiều với nắng, khiến những tia cực tím hấp thu mạnh, ăn sâu vào bên trong dẫn đến gia tăng sự tổng hợp sắc tố đen (les phaemélanines absorbent) biến đổi lớp da người có màu rám nắng.

Ông trời bất công tạo cho những người da trắng giàu có, rất dễ nguy cơ gây ung thư da dữ dội, nhiều gấp ngàn lần người da vàng, da đen nghèo khổ (nguy cơ ung thư da ở chủng tộc đen vàng khá hiếm hoi).

Tại bệnh viện Hoàng Gia Sydney - Úc có trung tâm Ung thư da lớn nhất thế giới (The Sydney Melanoma Unit). Mỗi năm có đến 10 ngàn trường hợp mổ ung thư da từ cái chấm đen độc hại đó. Nó phình to, đổi ra màu huyết bò, thêm lớp bề mặt sần sùi nhô cao… nó biến thành ác tính!

Khi cái nốt ruồi chút xíu đã biến thành ung thư, ông bác sĩ phải cắt bỏ lớp da chung quanh đó to bằng gói thuốc lá, tìm miếng da nơi khác đắp lên. Chưa xong, phải làm xạ trị, hóa trị, chưa kể cắt bỏ đám hạch bạch huyết dưới cổ dưới nách, mong cứu sống một mạng người. Một công đoạn nhiêu khê không thì cướp mất cả đời người. Cái ung thư nhỏ xíu trên mũi nhưng đành phải bỏ toàn bộ lỗ mũi, cánh mũi. Tia cực tím trong nắng trời, tác nhân thường đụng chạm đến bề mặt nốt ruồi …họ xem như là tác nhân gây ra từ cái tiền ung thư đó. Nên xứ người ta nốt ruồi ở dưới lòng bàn chân, bàn tay, trên mặt (đụng chạm do tắm gội)… thầy thuốc khuyên tẩy sạch.

Ngược lại, phá bỏ một nốt ruồi bình thường nó đơn giản hình như nơi đâu trong hành tinh này cũng đều làm được. Phá bằng hóa chất, bằng laser, điện đông… hoặc cắt bỏ khi nó khá lớn. Người da trắng dễ bị ung thư da nhưng sự lành sẹo rất tốt, đôi khi sau đó không có dấu tích. Nhưng ở người da vàng chúng ta, sự hóa sẹo sau đó khá phức tạp nên phải thận trọng tối đa. Có người sau khi tẩy nốt ruồi, cái sẹo phì đại, có khi gây nên sẹo lồi càng khó trị. Hiện nay thế giới vẫn chưa giải thích rõ vì sao. Có người chỉ đi chích ngừa lúc còn bé, mũi kim nhỏ xíu trên vai hiện ra cái thẹo lồi (cicatrice chéloidienne) bằng trái nho.

Xứ ta tuyệt vời, ai ai cũng tẩy được nốt ruồi. Bà già ăn trầu ở vùng sâu vùng xa dùng chiếc kim đâm cho nốt ruồi chảy máu, sau đó đắp miếng vôi trắng trên nốt ruồi cô gái. Bạn đến tiệm cắt tóc, cái mỹ viện tại gia… nào làm cũng được, dùng thuốc uốn tóc chấm trên nốt đen đen, hoặc dùng một giọt acid, thuốc sơn móng tay móng chân phủ nhẹ trên đó …hệ quả cuối cùng đẹp đâu không thấy, thấy nốt ruồi trước đây bằng đầu cây tăm giờ đây có cái thẹo lớn bằng móng tay do nhiễm trùng, rồi sưng tấy mưng mủ theo làn hóa chất trôi nhẹ trên da!

Quả thật để làm hoàn thiện việc tẩy một cái nốt ruồi khá phức tạp. Từ cái tia sáng của laser, tia sáng điện đông …khi phá bỏ, ông bác sĩ như một nhà điêu khắc để hạn chế cái chu vi thẹo nhỏ nhất cho đến độ sâu mọc từ lớp da bên dưới (nốt ruồi nào càng cao thì độ sâu càng mỏng, nốt ruồi nào ửng nhẹ trên da, liệu chừng cái chân càng sâu).

Trường hợp khi dùng đến dao mổ, ông bác sĩ càng điêu khắc kỹ lưỡng hơn, nhất là trên mặt người. Con đường nào là con đường dao đi. Một chuyện bực mình khác, nốt ruồi mọc trên vùng da thường cử động ( như ở vùng môi, má, ngực, cổ tay, đầu gối …)kết quả sau đó cái sẹo, về phương diện thẩm mỹ rất dễ phì đại hoặc sẹo lồi cho nên mới có chuyện cữ ăn đồ biển, rau muống … Chưa tính chuyện can thiệp

BỎNG BÔ

Xảy ra khi nào? Phòng ngừa ra sao?

Xe gắn máy, ống pô thường đặt bên phải, người đi khi bước xuống theo thói quen dẫn xe và đi bên trái, nhưng oái ăm thay, chuyện bỏng do pô vẫn cứ xảy ra. Có người bị bỏng ba bốn bận!

Hình như trên những con người nóng tính, thêm có chuyện vội vàng cập rập, mang chiếc váy ngắn, chỉ một chút bất cẩn, bắp chân trần va chạm ống pô nóng, nhất là mấy cô mấy cậu khi mặc quần sọt, ngồi sau xe. Trong cái bãi giữ xe đông kín của đêm ca nhạc, ngày đám cưới… thời điểm bị bỏng pô là ngay khi bạn rời xe trao cho người giữ, rồi chen lấn, lách đi giữa không gian chật chội với những ống pô còn nóng bỏng phủ vây.

Sự va chạm sẽ tạo lập tức một vết bỏng nhỏ bằng một hai ngón tay, gây nóng, rát, đau nhức tức thời. Đừng xem thường nó, không khéo thành vết sẹo suốt đời khó mặc chiếc jupe váy ngắn, khó khoe đôi chân đẹp giữa hanh nắng Sài Gòn !

Có bao nhiêu người trong thành phố này đã bị bỏng từ pôxe? Khó làm thống kê! Có bao nhiêu người biết xử lý đúng khi bị bỏng ?

Người mình có thói quen thích võ đoán, tự làm thầy thuốc - ghé tiệm hỏi mua vài loại thuốc, pommade, kem… tự thoa, tự uống, đắp chất này, chất nọ… đôi khi không thuyên giảm còn nổi phồng, đau nhức, mưng mủ nhiều ngày. Kết quả khi lành có cái thẹo xấu xí, đen như than, đỏ đậm như huyết… tốn tiền đi khám. Đến ông bác sĩ lại chích thuốc bên dưới, chích nặn - thêm một lần đớn đau. Có ông xẻo miếng da bỏng khâu lại, có thêm cái thẹo dài nằm ngang bắp chân! Do mắc cỡ, dán băng keo khi mặc váy ngắn.

Điều trị ban đầu như thế nào?

Điều quan trọng nhất, lúc ban đầu là phải đắp lạnh, áp đá lạnh ngay vết bỏng pô. Các bạn đã biết ngón tay, bàn tay, lỗ tai, cánh mũi người…, vì lý do chấn thương nào đó đứt lìa ra khỏi người, trước khi bác sĩ muốn phẫu thuật ghép dính lại được, nó cần phải ngâm lạnh - càng lạnh càng tốt cho sự sống tái hồi phục ở các tế bào. Da mặt người cháy bỏng do nắng trời sau khi chơi thể thao, rám cháy nắng hoặc khi chạy xe Honda đường xa, hoặc bỏng do giác hơi để quá lâu…, luôn luôn bạn cần phải đắp lạnh.

Trái tim, quả thận … bên Nga muốn đem ghép cho bệnh nhân bên Mỹ, khi chuyên chở người ta phải ngâm lạnh tối đa cho nó. Vết thương bỏng mắt do hóa chất bắn vào, nguyên tắc cấp thiết đầu tiên là người bệnh phải rửa mắt liên tục (fait de l’eaux) để làm trôi hóa chất bên trong, làm hạ nhiệt độ mô bị tổn thương bên trong mắt.

Hãy nhìn những cầu thủ sau một chấn thương, việc của bác sĩ đầu tiên là đắp mấy cái túi, chỉ là những túi chứa đá lạnh, áp ngay vết thương đầu gối, trên mặt, trên ống chân, trên bả vai…Thế giới hầu như sau một ca mổ, nhất là phẫu thuật thẩm mỹ người ta luôn luôn ép buộc bệnh nhân chườm đá lạnh ngay sau mổ.

Chính cái lạnh làm co mạch máu vết thương bên dưới, tái tạo và tân sinh những tế bào mới cho mô hư nát, rồi bảo vệ những mô lành, làm vết thương ít bị sưng phù nề, làm giảm cơn đau nhức …làm lạnh vết bỏng gần như là một nguyên tắc bắt buộc.

Da cô nàng xứ lạnh thông thường trắng trẻo, trơn bóng hơn cô gái xứ nóng. Thế giới chứng minh xứ lạnh còn làm bộ óc người nở to hơn người xứ nóng, chuyện khi so sánh sự thông minh giữa người Bắc Âu và người Phi châu…Vậy khi bạn lỡ bị bỏng ống pô, điều cần nhất là nên đắp lạnh ngay vết bỏng, kể cả da quanh đó.

Lớp da chân rất dày so với da mặt, bỏng pô thường chỉ tạo bỏng nhẹ độ 1 hoặc 2. Nhưng các bạn đừng sợ hãi quá nếu biết xử lý, ít khi để thẹo, còn chóng lành. Hãy đắp lạnh, đừng vội vàng dùng kim chích cái chất nước ứ bên trong tuôn chảy ra ngoài. Làm như vậy là vô tình cho vi trùng bên ngoài có dịp xâm nhập vào vết thương. Ráng đợi 5 đến 6 ngày, bỗng dưng nốt phồnglóng lánh đó sẽ dẹp xuống. Lớp da tự nó bóc rời ra, hiện ra bên dưới một lớp da mới trắng hồng dễ thương.

Mặc nhiên chúng ta uống thêm chút kháng sinh phòng ngừa nhiễm trùng, không nên sử dụng kháng sinh quá mạnh, vô tội vạ! Cũng đừng tin nhiều vào các dược phẩm thoa thẹo - vì quảng cáo tự nó khi nào cũng tốt, cũng tuyệt vời! Thôi ráng cử ăn đồ biển vài tuần vì người da vàng mình hay có thẹo phì đại, khó coi sau đó.

Điều trị một vết bỏng pô đã đen xấu nhiều năm :

Chỉ những vết bỏng nặng làm tổn thương nội bì hoặc tổ chức bên dưới lớp da mới để thẹo nặng. Da bắp chân người tương đối dày nên hầu hết vết bỏng pô tự nó không để thẹo nếu lúc ban đầu biết xử lý đúng. Nhưng đã có những vết thẹo đen dấu chứng bỏng pô, hiện nay y khoa có thể làm mất gần hết như mài da siêu dẫn (microdermabrasion), nếu có thêm rối loạn sắc tố như nám đen phải phối hợp với kỹ thuật chạy điện di (iontophoresis), laser ruby (Q - switched)… Tốt nhất không nên đụng đến dao kéo để mổ, lễ hút trong trường hợp này.

Xe bạn đang đi, xem chừng ống pô bên dưới đã thải ra ngoài chất độc chết người, làm ai ai cũng sợ hãi bịt miệng, bịt mặt. Chưa hết nó còn chực chờ đốt nóng đôi chân trần trắng của bạn nữa. Hãy cố phòng tránh chuyện bỏng pô xảy ra và nếu sự cố xảy ra phải biết cách xử lý đúng là đắp lạnh. Điều trên sẽ giúp bạn bảo vệ đẹp đôi chân, túi tiền, tránh đến mỹ viện phí thời gian.

Đeo khẩu trang ?

Đeo khẩu trang, bịt mặt, che luôn cái cổ là một hình ảnh mới có, một thói quen của nhiều người trong thành phố bụi này. Qua đó mới cảm nhận được một căn bệnh trầm kha của thập kỷ qua, rất hiếm tìm thấy ở những nơi khác.

Lỗ mũi dùng để thở, cánh cửa mở rộng đón nhận nguồn khí trong lành đưa vào trong máu huyết. Sau khi đã chuyển hóa trong cơ thể giúp con người sống, loại bỏ đẩy ra ngoài trời làn khí độc. Nó tối quan trọng, bịt kín mũi vài phút là tiêu tán đời. Nhưng giờ đây người thành phố phải ráng chịu khổ, cố bịt miệng mũi lại để chống trả không gian nhiễm độc phủ vây, khí độc hại gấp chục lần của tiêu chuẩn thế giới cho phép.

Họ chấp nhận hít vào chút khí không mấy sạch do chính mình mới đẩy ra ngoài. Nhiều giai nhân sợ hãi bịt kín mặt, lo lắng làn da mặt loạng quạng đen đủi không giống ai do ánh nắng trời hừng hực chiếu xuống! Đường phố bỗng dưng lạï lùng thiếu nụ cười, đầy dẫy những hiệp sĩ bịt mặt -thật là khổ!

Chỉ nhìn quang cảnh lúc tan trường mẫu giáo, truờng cấp 1, … Cha mẹ mang khẩu trang, con cái phải bị bịt mặt cho giống nhau cùng về nhà trên một chiếc xe. Tất cả họ còn quá trẻ, vô tội với môi trường đang vây quanh.

Có thể họ không sợ nắng làm hư da như mấy cô, mấy bà. Họ sợ viêm phổi, viêm xoang, sợ vi trùng… rồi nhập viện, loạng quạngkhông đủ tiền trả viện phí - giờ đây cái gì cũng quy ra tiền! Thêm nhiều cái khổ bỗng dưng đeo bám.

Trên thế giới, chỉ các quốc gia Hồi giáo vì lý do tôn giáo, người phụ nữ ra khỏi nhà phải che mặt. Nơi khác người ta phủ mặt do ngăn ngừa vi khuẩn, bệnh truyền nhiễm, ngừa khí độc, dầu độc như trong bệnh viện, nhà máy hóa chất, chế biến lương thực, mỏ than Quảng Ninh, nhà máy xi măng, người công nhân làm vệ sinh… Tất cả để ngăn ngừa lớp khí độc.

Khói thuốc dễ gây ung thư phổi. Khi có chuyện người ta kiện người hút thuốc, kiện công ty làm ra thuốc lá vì tạo ra khói độc, khí độc. Thành phố đầy khí độc, người dân không biết kiện ai? Thôi, đành phải che mặt, không thì chết sớm.

Chuyện khí độc, môi trường ô nhiễm trong thành phố bụi này không ai chịu trách nhiệm cả. Một vòng luẩn quẩn quái chiêu. Có người đổ lỗi do mấy ông trên Bộ bán quota ào ạt để nhập xe máy, triệu triệu chiếc, chẳng cần quan tâm khói độc phun ra chết người. Có người đỗ lỗi do ông quy hoạch đô thị lạc hậu không lường được chuyện xảy ra giữa phố thị hôm nay. Nào là chuyện đào đất làm điện làm nước… rồi chuyện làm đường, làm cống, làm cầu, tất cả bụi mịt mờ khắp nơi, không có ai chịu trách nhiệm. Ai cũng quan trọng, họ trở thành ông trời con rồi mặc sự cố xảy ra không ngừng.

Người ta đã ăn chận, tham ô… hơn nửa tiền công trình rồi, làm sao tốt được!

Thật ra trên quãng đường mịt mờ khói bụi bạn đang che mặt đi qua, người công nhân đen đủi đang làm việc xứng đáng được che chắn, bảo vệ nhất. Thật tội nghiệp, giữa khói sương mù họ nên bít luôn đôi mắt để khỏi nhìn thấy những người chủ xây dựng giàu sang, những người quản lý đang ngồi trong phòng lạnh, có công tạo nên một vóc dáng đô thị quá kém, mang nhiều tai tiếng nhất hiện nay.

Triệu người che mặt đang nối đuôi nhau giữa lòng thành phố mong tìm lối nhỏ đi về nhà giữa nắng trưa. Mang khẩu trang chở nhau đi về quê sông Tiền sông Hậu, chạy tuốt ra Vũng Tàu, Mũi Né… sau đó tháo màng che mặt, có người hiện lớp da trắng vắt ngang giữa mặt. Nhưng lại có người ngược lại, chỗ nào che kín ửng đỏ, sạm đen, trông như dị ứng. Có người lại bị chảy nước mũi một lần đeo mặt, rồi sốt, rồi đau họng, ho … Nguyên do tại sao?

Đồ che mặt tùy thuộc rất nhiều vào các yếu tố quan trọng: màu sắc, chất liệu và cách gìn giữ vệ sinh của chủ nhân… Nó tác hại trên da người khá nhiều.

Màu sắc đồ che mặt : Trên hè phố bày la liệt khẩu trang đủ màu xanh đỏ tím vàng …. Người thích mỗi màu khác nhau, màu sao cho hợp thời trang để sánh vai hợp màu với cái mũ, cái gọng kính đen, áo quần model. Ta nhìn được ánh nắng trời chiếu xuống giúp sinh vật trỗi dậy, nhưng không thấy được tia cực tím, tia hồng ngoại trong đó. Cái gì nhìn không thấy mới là nguy hiểm chết người ! Chính tia hồng ngoại làm cho làn da bạn hư hao, sạm nắng, là tác nhân chính gây nên ung thư da nhiều trên người da trắng, tập trung, hủy hoại rất dữ tợn trên các sắc màu rực rỡ.

Ta chỉ cần quan sát trên các bia mộ giữa nghĩa trang, chân dung hình ảnh người quá cố nếu đang mang màu càng sặc sỡ, càng dễ bị hủy diệt, mờ nhạt trong một vài năm. Chỉ có chân dung nào trắng đen may ra tồn tại lâu với sự tàn phá của tia cực tím, tia hồng ngoại của nắng trời.

Một khăn che mặt màu đỏ, màu xanh đậm, màu vàng …đó là dịp nắng trời hội tụ, xuyên thấm sâu vào da gây nên những phản ứng sinh học không ngừng bên dưới. Quan sát những quốc gia Hồi giáo, giữa nắng nóng kinh khiếp, giữa sa mạc…, khăn phủ mặt thông thường họ chọn sắc màu trắng hoặc đen, xám, để bảo vệ làn da mịn màng bên dưới.

Chất liệu : Đồ che mặt đủ loại giá cao giá hạ, bằng vải loại bình dân, bằng vải cao cấp nhiều ít coton, bằng lụa là, giấy tổng hợp… Loại nào tốt?

Nhìn chiếc áo thun dùng để mặc chơi tennis, cầu lông…, áo đắt tiền mặt vải có nhiều coton để hút nhanh mồ hôi người. Chiếc khăn che mặt cũng thế, chứa nhiều coton thấm hút mồ hôi người càng nhanh.

Đỉnh mũi là vị trí, nhiều tuyến mồ hôi nhất trên mặt người, kế đó là gò má và cằm (những nơi thường mọc mụn). Chiếc khăn che hút nhanh chất nhờn thải ra, thấm gọn mồ hôi trên trán, trên da đầu nhỏ xuống - khẩu trang ẩm ướt nhất là lúc trời nắng gắt, khi kẹt xe, trở nên một môi trường tốt nhất để bụi đường đọng lại, khói độc thải ra từ xe có dịp bám, tụ lại nhanh trên đó, chưa tính ổ vi trùng tha hồ sinh sôi nẩy nở.

Đến cơ quan, chủ nhân vội vàng nhét khẩu trang trong túi quần chật hẹp nóng bỏng, hoặc ném trong túi xách nhiều son phấn, găng tay, tiền bạc, chìa khóa…Tan sở kéo nhanh miếng vải, vội vàng bịt mặt phóng chạy về nhà hoặc đến hàng quán kịp một cái hẹn. Cái quy trình cứ tiếp tục cho ngày mai và ngày mai nữa. Ổ vi trùng được dịp sinh sôi nẩy nở vô tư … Rồi có một ngày, chủ nhân bỗng than nhức đầu, đau họng. Chú bé con chảy nước mũi thành hàng. Khẩu trang hai ba lớp chồng nhau, bóng tối và độ ẩm bên dưới càng tốt cho ổ vi khuẩn sinh sống.

Những tác hại từ khẩu trang đem đến cho người khá nhiều trên da mặt, trên bệnh lý thành phố có nhiều bụi. Những lý do đó, trong ngành y tế, chế biến thực phẩm hóa chất, khu chế xuất, ngay đời thường nguyên liệu thường chọn làm khẩu trang là giấy tổng hợp, là chất nhựa tổng hợp, là vải… mọi thứ tiệt trùng tốt trước khi mang trước môi miệng, chỉ sử dụng một lần, xong ném vào trong thùng rác là ổn nhất. Một khẩu trang tiệt trùng chỉ vài trăm đồng.

Xưa là hòn ngọc Viễn Đông, giờ đây sao lắm bụi! Ước mong thành phố sạch, không khẩu trang, nhìn nguyên vẹn khuôn mặt người, thấy nụ cười hé nở giữa lòng phố mai sau.

Đồi mồi

Sau tuổi trung niên (40) trên một nhóm người, bỗng dưng nổi lên những nốt đôm đốm khởi đầu màu vàng nhạt, sau đó chuyển qua nâu đen, có khi hồng bóng, với thời gian năm tháng nở hoa, lại hoá ra màu đen bóng. Nó nhấp nhô trên da người tập trung chủ yếu trên vùng mặt, vai, sau lưng trước ngực, mọc ngay cả trên cánh tay trần.

Ngôn ngữ dân gian gọi trổ “đồi mồi” do một phần màu na ná màu sắc chiếc vòng chiếc nhẫn đồi mồi, cái lược đồi mồi, cây trâm cài tóc đồi mồi … được bày bán trong những cửa hàng mỹ nghệ. Con đồi mồi là một loại động vật cùng chủng loại với rùa, baba, con vích ngoài Côn Đảo…, thấy nhiều ở vùng biển Hà Tiên, Rạch Giá… vùng đảo Nha Trang. Ngược lại nhiều vùng biển miền Trung, Bắc bộ rất hiếm thấy con đồi mồi. Con rùa biểu tượng sự sống lâu, nên có “đồi mồi” được xem như trường thọ cho một đời người.

Do thói quen, bệnh lý trên da người giống màu sắc con vật, dân gian gọi “đồi mồi” khiến ôngthầy thuốc quen thói cũng gọi tên như vậy. Ngôn ngữ y khoa gọi nhóm bệnh đám nâu vàng đen đen đó là chứng dạng sừng bã đậu - keratoses seborrheic và được xếp vào loại khối u lành tính trên bệnh lý da người, chẳng có gì là nguy hiểm.

Đồi mồi xuất hiện nhiều nhất trên da mặt, khởi đầu chỉ là nốt nhỏ hình tròn, có khi hình quả trứng, màu vàng nâu, đen. Khi phát triển to ra, mới trông như mụn cóc, có khi hình dạng giống lớp vảy. Bờ mặt lúc đầu nhô cao như lớp vảy con rắn hổ đất, có khi đồi mồi dày cao như vảy ngược con trút (vảy ngược con vật được một số người mẹ để dưới gối cho chú bé mới sinh thường hay khóc thét). Trên da những người già, lớp bề mặt đôi khi chuyển hóa như lớp keo dẻo đánh răng dính cục bột đen óng, không còn màu sắc nhẹ nhàng như lúc ban đầu.

Dù sao, thói quen của vài người xem những ai mọc đồi mồi là biểu hiện sống lâu, có chút tiền bạc, giàu sang. (người có nốt ruồi son là quý tướng). Những thống kê trong y học cũng xác định đồi mồi không phải xuất hiện trên con người do tác nhân nắng trời nhiều, và cũng không phải do siêu vi trùng (viruse) gây ra. Đôi khi trông cũng đẹp, đôi khi cũng chẳng cần điều trị cho mất công, tốn tiền. Người ta chỉ khuyên người có đồi mồi nên tìm đến ông thầy thuốc điều trị khi có những biến đổi dễ nhận thấy về kích thước phát triển nhanh, màu sắc chuyển màu, nhất là khi có triệu chứng đau nhức, ngứa ngáy khó chịu, dễ chảy máu. Giai đoạn này bề mặt đồi mồi phù sưng tấy, thối rữa như mùn. Những triệu chứng nguy hiểm trên của đồi mồi để lâu là không tốt. Đồi mồi khác xa với cẩm thạch, hồng ngọc, bích ngọc theo thời gian càng có giá, lại quý hiếm!

Điều trị đồi mồi rất dễ dàng, nguyên do chân nó không phát triển sâu vào da, nên khi tẩy rất đơn giản và hầu như không bao giờ có thẹo để lại (khác với nốt ruồi). Nhiều cách điều trị khác nhau, có thể bằng phương pháp đông lạnh (chất lỏng nitrogen), bằng điện đông,… thận trọng khi dùng hóa chất do khó điều chỉnh hóa chất chảy qua vị trí lớp da không có đồi mồi.

Đời sống phương Tây vội vã cuồn cuộn, làm việc nhanh ào ào như cỗ máy, nhưng ngược lại, bác sĩ thẩm mỹ khi tẩy đồi mồi lại tà tà, chậm rãi. Bác sĩ cứ một hai tuần chích thuốc tê dưới lớp đồi mồi rồi bóc nhẹ. Một khuôn mặt bị đồi mồi đôi khi mất đến nửa năm trời điều trị. Bệnh nhân một lần tẩy đồi mồi, phải làm một lần hẹn, để được khám, rồi đóng tiền khá cao dù nó chút xíu nhưng lắm nhiêu khê. Đồi mồi càng nhỏ càng dễ điều trị, do ít tân mạch mọc bên dưới. Vài trường hợp, người ta đôi khi phải cắt lọc đồi mồi, làm xét nghiệm tế bào để theo dõi cái bất thường, ác tính mà ông trời ban phát không chừa riêng ai, trùng lắp đồng thời với lớp đồi mồi.

Thập niên 1960 - 1970 một ca sĩ, đồng thời là diễn viên nổi tiếng của vòm trời điện ảnh Hollywood là Doris Day, trên khuôn mặt, cổ, trên vai trần, cánh tay xuất hiện đầy đồi mồi, nhưng cô ta không bao giờ đi tẩy, còn phơi lồ lộ dưới ánh đèn sân khấu cho mọi người ngắm xem, lắng nghe bài nhạc bất tử “Que Sera sera … will be will be…” biết ra sao, ngày sau, trên thân phận một kiếp người.

nhàn đàm chuyện Sẹo lồi

Những cái thẹo dài đôi khi lớn hơn chiếc đũa vắt ngang bụng, trên đầu gối, trên vai, trên cổ, trên ngực, trên da người. Nó xấu xí, đỏ bóng… Những cơn ngứa từ đó không dứt, không chịu đổi màu giống da người, có khi đau nhức co kéo…

Thẹo thường gặp trên người da vàng Á Châu chỉ sau khi chích ngừa, sau khi phẫu thuật, sau một vết thương bỏng, sau một tai nạn lưu thông, sau một chấn thương từ đâu rơi xuống người. Cái thẹo vô duyên phì đại (hyper -trophie) hoặc dạng lồi (chéloide).

Khá nhiều người phương Tây không hiểu hết, lắc đầu trên những phong tục tập quán người Á Châu. Chuyện thờ cúng, chuyện kiếp này kiếp sau, chuyện ông nội, ông ngoại sống chung với con cái cháu chắt chung một mái nhà, không chịu vào trại dưỡng lão như họ! Và ngay chuyện cái thẹo lồi phì đại ngày nay y học tiến bộ xứ Tây cũng còn lúng túng, ngao ngán chưa giải thích hết. Nhiều thế kỷ qua, bao nhiêu hội nghị khoa học về ngành y, trên lãnh vực sẹo lồi lắm nhiêu khê, đôi khi cuối hội nghị khoa học, người ta chỉ đúc kết vài câu ngắn ngủi.

Sẹo lồi đến hôm nay sao

vẫn còn nhiều điều khó hiểu!

Chắc chắn có một điều dễ hiểu là người da trắng hiếm bị sẹo lồi như dân da đen, da vàng. Dân da vàng có lớp da chứa nhiều mô sợi collagen (dày gấp mấy lần da trắng) - họ lý giải đó là một trong những nguyên do chính gây sẹo lồi và ngược lại da trắng lớp da ít collagen nên mau đổ nếp gấp hơn, mau già hơn. Trời cho người được cái này thì mất cái kia. Luật công bằng. Thật vậy sẹo lồi bên trong chỉ là sự tăng sinh quá độ của collagen, biến thành màu đỏ sậm.

Nơi nhấp nhô cử động;

Ngàn ngàn sẹo lồi trên da người, trên 95 % sẹo lồi thích mọc những nơi nhấp nhô hay động đậy. Sẹo lồi thích mọc trên ngực cổ nhấp nhô (mổ giáp trạng…), trên da bụng nhấp nhô (sau mổ bụng, mổ sản khoa …), trên đầu gối, cổ tay, khuỷu tay thường cử động, khóe miệng, bờ môi động đậy sau chấn thương trầy rách da, trên bờ vai di động (sau chích ngừa).

Chỉ một vết thương nhỏ chút xíu do chích ngừa trên bờ vai di động đã đưa đến hàng ngàn trường hợp sẹo lồi trên vai, lâu lâu ngứa nhức khó chịu. Chưa có một thống kê nào nói chuyện sẹo lồi trên vai những cô gái giữa thành phố này. Dĩ nhiên họ khó mặc áo sát nách để hở cánh tay trần giữa nắng nóng quanh năm,… Nếu có cháu gái khi đi chích ngừa, thận trọng cho chích chỗ kin kín, kẻo không sẽ khổ cho đứa bé khó đi thi thời trang, hoa hậu mai sau.

Chuyện ăn hải sản và rau muống. Chuyện sẹo lồi sau một phẫu thuật, sau một vết rách da, sau một bỏng da người do ăn những thức ăn ngon lành trên gần như rõ ràng ở xứ mình, nhưng để lý giải thật là rắc rối lắm lời. Do dị ứng ? Do vài chất đặc biệt ứ đọng trong thực phẩm biển làm gia tăng lượng collagen, gây nên thẹo phì đại? Có người không sao trên cùng một cái thẹo? Yếu tố gia đình đôi khi cần nhắc tới nhưng điều quan trọng là yếu tố khi xử lý một vết thương - Yếu tố chính do lỗi một phần ở ngành y!

Từ năm 1806, lần đầu tiên Bác sĩ Alibert đã mô tả, đặt tên sẹo lồi, nhưng cho mãi đến hôm nay người ta vẫn lầm lẫn với cái thẹo phì đại một cách nực cười. Theo dõi một cái thẹo trong 6 tháng, nếu nó lan nhanh đến những vùng chung quanh thì có khả năng là sẹo lồi. Một cái thẹo sau mổ to như con đỉa đỏ (do vết thương nhiễm trùng, bỏng…) nhưng nó không lan qua vùng bên cạnh, đây gần như hiện tượng phì đại của cái thẹo mà thôi. Chúng có sự tổng hợp thái quá của chất collagen nơi đó (Cohen - 1971)

Một đứa bé suy nhược cơ thể, hầu như sau mổ cái thẹo phải lớn phì đại. Năm 1979, Diegelmann chứng minh sẹo phì đại do lượng tổng hợp collagen từ tế bào bình thường, và ở sẹo lồi từ tế bào fibroblasts.

Quan sát trên bệnh lý ;

Khá nhiều vết thẹo sau mổ trông như con đỉa, như con rết rừng màu huyết bò,… Nguyên nhân chính do phía mấy ông thầy thuốc (thực ra ít ai dám nhận trách nhiệm này cả!). Con đỉa phì đại trông dễ sợ một phần sau mổ bị nhiễm trùng - người ta thường vịn cớ do nhiều khó khăn, ông phẫu thuật dùng sợi chỉ khâu to tướng bằng sợi dây thừng để khâu may da người, chưa hết, người ta còn dùng những chỉ nylon, chỉ sợi không tự tiêu khâu bên trong da,… sợi chỉ để khâu bên trong lại được đem khâu ngoài da, vài ngày sau tiêu ra nước rất dễ bội nhiễm. Thử quan sát các phòng cấp cứu từ trung ương đến huyện lỵ, con người khi bị thương tật bị xem rất rẻ: vết thương ai cũng có quyền khâu, từ cô y tá, đến cậusinh viên hai ba sao, đến anh y sĩ … người ta túm vội da người, khỏi chảy máu cho xong chuyện đời!

Khi đời sống đã nâng cao, khi người nhìn lại chính người, nhất là những cậu trai cô gái biết mắc cỡ, họ khó chịu vì con đỉa, con rết rừng cứ đeo bám trên da người, rồi họ tìm cách gặp ông bác sĩ mong làm biến mất đi. Gần như 90 % người ta lại định bệnh một lần nữa đó là sẹo lồi rồi chữa trị một cách vô tội vạ: mổ bỏ nó đi, chích thuốc chống sẹo lồi, pôi thuốc, chạy điện …một vòng luẩn quẩn. Đâu là sẹo lồi và đâu là cái thẹo phì đại sau mổ ? Chuyện không đơn giản chút nào!

Thật sự có một sự khác biệt nhiều giữa một cái thẹo lồi (keloid) và một sẹo phì đại (hypertropic scars) khi xét trên yếu tố sinh học ngay người bác sĩ chuyên khoa đôi khi cũng khó phân biệt được đâu là sẹo lồi? Và đâu là cái sẹo phì đại? Vì chúng có nhiều điều trùng lắp, tính cách tiềm ẩn bệnh lý gần giống nhau.

Một cái thẹo thật sự phải đánh giá trên ba phương diện: mức độ đau nhức, màu sắc đỏ, độ xâm thực của cái thẹo sang các mô lành của da trong nhiều năm trời. Nếu không, sẽ có nhiều sai trái khi quyết đoán sẹo lồi.

Theo dõi một sẹo phì đại trong thời gian ngắn 3-6 tháng :

- Một cái thẹo bình thường sau khi bị thương, sau vết mổ làm kích thích ngứa, màu đỏ vết mổ to dần cực đại trong 2-3 tháng, sau đó trở lại bình thường sau 6 tháng.

- Trên cái thẹo phì đại, sự kích thích lâu hơn, vết thẹo to lên tối đa từ tháng thứ 5 đến tháng thứ 7, sau đó giảm dần đến một năm. Thẹo phì đại hình dáng không thay đổi theo những năm tháng kế tiếp.

Phát triển lâu dài của sẹo lồi

Sẹo cứ phát triển lớn dần trong nhiều năm, và còn ăn lan qua những mô lành kế cận, đặc biệt trước vùng xương ức (ngực), hình dáng như con bướm đỏ - cái thẹo lồi đôi khi còn thấy sau lưng, trên bả vai. Khởi đầu những cái thẹo đôi khi chỉ là nốt chích ngừa trên chục năm trước, đôi khi từ nốt nhỏ xuất phát ở cái mụn mọc sau lưng, trên ngực. Nhưng cái sẹo lồi đặc hiệu này thường chỉ xuất hiện trên giới trẻ, hiếm khi trước tuổi dậy thì.

Nhóm trung gian.

Đây là nhóm thẹo thường thấy ở vùng cổ hoặc nơi lỗ tai, xảy ra sau khi chích ngừa lao bị loét, thường xuất hiện ở tuổi nhỏ (7-14 tuổi). Hình dáng giống con bướm. Người da trắng vẫn có thẹo lồi nhưng đa số mọc trước ngực, thỉnh thoảng vùng lưng vai, nhưng hiếm thấy ở vùng khác trên da người. Sẹo lồi có chuyện lạ là không bao giờ thấy trên bộ phận sinh dục nam giới và trên vùng nhũ hoa nữ giới. Không giải thích nổi!

Nhiều yếu tố, tác nhân gây ra sẹo lồi bao gồm giống người (màu da), tuổi tác, loại bị tổn thương, yếu tố stress, vùng bị thương…, kể luôn lượng nội tiết tố trong mỗi ngườøi khác nhau.

Ảnh hưởng nhiều yếu tố gây nên nguy cơ sẹo lồi cũng như thẹo phì đại - cái nguyên nhân rõ ràng chính xác nhất vẫn chưa tìm ra. Phải chăng đó là lý do đưa đến nhiều giả thuyết khác nhau khi điều trị căn bệnh lạ lùng này?

Chưa có một phương pháp nào gọi là hoàn hảo - ngay phòng chống sẹo lồi người ta vẫn chưa hiểu! Người Việt Nam bảo không ăn đồbiển? Có thể sợ trong hải sản đó có chứa những chất protein lạ, gây phản ứng, từ đó sinh sẹo lồi hoặc phì đại.

Ngay định nghĩa thế nào là sẹo lồi đã lắm tác giả trình bày khác nhau: Có người cho nó do cái thẹo phì đại qua phần bên cạnh (Peacock 1970), sẹo chứa nhiều mô sợi (Mc Coy 1981), là một khối u lành tính ở da (Russell 1980), chỉ xảy ra khởi đầu từ lớp biểu bì da (ectoderm không có phương cách điều trị - Le Masters - 1986)

Người ta biết từ thế kỷ thứ XIII - giống dân nào cũng bị, nhưng nhiều nhất trên da đen và da vàng, có thể do ảnh hưởng gia đình (Omo-Dare -1975), chuyện di truyền từng người không rõ ràng (Oluwasamn -1979).

Đàn ông đàn bà tỷ lệ ngang nhau.

Sẹo lồi thường sau mộït vết thương, đôi khi sau chích ngừa, sau vết thương bị côn trùng cắn, sau những cái mụn - một vết thương xấu xí - phát triển từ từ gây ngứa khó chịu, ít khi gây đau đớn. Đôi khi phát triển nhanh kinh hoàng và nghiêm trọng.

Phát triển cả qua những phần lành bệnh bên cạnh. Nhiều khi chích ngừa lúc nhỏ nhưng mãi lên đại học, trưởng thành mới xuất hiện.

Chuyện phân biệt rất quan trọng để theo dõi nhiều năm sau này.

Tĩnh và động đối với sẹo lồi phì đại

Cô gái đẹp, bước chân vào ngưỡng cửa đại học, than phiền bỗng dưng trên vai mọc lên cái thẹo lồi, lồi từ cái nốt chích ngừa (lao) gần 20 năm về trước! Một cô bé lứa tuổi ô mai, từ lỗ xâu đeo khuyên ở dái tai, bỗng dưng phì đại to bằng hạt nhãn màu huyết bò! Chuyện điều trị không phải đơn giản. Cắt mổ liệu chừng sau đó cái thẹo to gấp hai ba lần khi chưa mổ - một hình ảnh không được mỹ quan..

Sẹo lồi nêu trên đã có một giai đoạn tĩnh, im ngủ trong nhiều năm tháng. Rồi có một ngày động bỗng dưng đến giai đoạn động - cựa quậy phì đại thành cái thẹo to, đỏ sậm, kích thích, làm con người bứt rứt khó chịu, một thực thể cần được giải quyết.

Ngược lại, trong sẹo phì đại đã có một giai đoạn động, nhất là sẹo sau một phẫu thuật, vết trầy đầu gối, cùi chỏ - sau một cái té, tai nạn xe, vết thương giờ đây phì, ngứa, đôi khi như con trùn đất bám trên da người. Sau 3-6 tháng, bỗng dưng ổn định qua giai đoạn tĩnh, bớt ngứa kích thích, thẹo màu chuyển ra màu trắng, nhỏ dần, tĩnh khó hiểu.

Thực tế, trên những vết thương hàng ngày ở người Việt Nam, sẹo phì đại và sẹo lồi bị coi là một trên người bệnh khi bắt gặp, cũng như với mấy ông bác sĩ khi điều trị.

Sẹo lồi phì đại - phòng ngừa và điều trị

Chuyện một cô gái lớp 10, từ lỗ xâu đeo bông tai lúc còn bé, giờ đây bỗng dưng phì đại to bằng hạt nhãn màu huyết bò! Đến bệnh viện cắt bỏ, hạt nhãn hồng sau mổ lại càng bự ra. Cô sinh viên chợt nhận trên vai mình mọc cái thẹo lồi, lồi từ cái nốt chích ngừa (lao) gần 20 năm về trước. Đến mỹ viện để cắt bỏ, ước mong mặc áo hở vai giữa nắng Sài Gòn. Sẹo lồi không mất, nó lại ăn lan, to gấp hai ba lần trước khi mổ. Như vậy chuyện điều trị sẹo lồi không phải đơn giản chút nào !

Người bác sĩ điều trị cần phải thận trọng phân biệt đâu là sẹo lồi và đâu là cái thẹo phì đại..

Điều trị:

Nhiều yếu tố tác nhân gây ra sẹo lồi bao gồm: giống người (màu da), tuổi tác, loại bị tổn thương, yếu tố stress, vùng bị thương… kể luôn lượng nội tiết tố trong mỗi người khác nhau - cái nguyên nhân rõ ràng chính xác nhất vẫn chưa tìm ra, họ chỉ nêu ra hàng chục luận cứ khác nhau - Phải chăng đó là lý do người ta đưa đến hàng chục giả thuyết khác nhau khi điều trị căn bệnh lạ lùng này. Thật vậy, sẹo lồi bên trong chỉ là sự tăng sinh quá độ của collagen, và tất cả phương pháp điều trị là tập trung làm giảm chất collagen.

Có ông bác sĩ cắt bỏ sẹo lồi, xoay thẹo đi hướng khác hoặc ghép da… rồi đi chạy điện, chiếu tia X, chiếu phóng xạ, dùng đông lạnh (cryotherapy), mài da siêu dẫn (microabrai-son), chiếu Laser argon và Nd, cắt bằng laser CO2, đốt Ruby laser, Laser Yag … chữa trị hàng chục phương cách khác nhau. Thuốc bôi khá nhiều thứ, nào Madécassol, Triamcinolone …. Rồi thuốc uống …Hàng trăm báo cáo kết quả. Cuối cùng khi điều trị rất hạn chế, không có phương cách nào hoàn hảo cả!

Phòng ngừa

Người Việt Nam không ăn đồ biển sau mổ hay rau muống. Có thể họ sợ trong hải sản hoặc rau muống (sâm đất) có chứa những chất protein lạ, gây phản ứng. Chuyện phì đại sẹo sau một phẫu thuật, sau một vết rách da, sau một vết bỏng, do ăn những thức ăn ngon lành trên gần như rõ ràng ở xứ mình, nhưng để lý giải thật là rắc rối lắm lời. Do dị ứng? Do vài chất đặc biệt ứ đọng trong thực phẩm biển (có hàm lượng cao Iodine…) làm gia tăng lượng collagen, gây nên thẹo phì đại.

Người Việt mình rất độc đáo, có thẹo là khuyên nhau nên cữ ăn rau muống và hải sản, rồi thoa thêm nghệ… Thật sự chuyện này rất dễ hiểu, vì người da trắng hiếm bị sẹo lồi như dân da đen, da vàng nên họ không bao giờ cữ ăn. Người da trắng vẫn có thẹo lồi nhưng đa số mọc trước ngực sau mổ lồng ngực, lưng vai, nhưng hiếm thấy ở vùng khác trên da người.

Nhất là dân da vàng có lớp da chứa nhiều mô sợi collagen (mô sợi dày gấp mấy lần da trắng), họ lý giải: đó là nguyên nhân chính gây nên sẹo lồi. Phải chăng đồ biển hay rau muống làm gia tăng lượng collagen dưới vết thẹo? Nhưng điều bắt gặp trong đời khi quan sát những vết thương sau mổ, vết thương trầy da, vết bỏng… là sự thực. Hiện nay đáng buồn vẫn chưa có một công trình khoa học nào chứng minh về chuyện này! Nhưng thoa nghệ vàng thì sao? Chuyện chữa trị xưa cha ông còn để lại - chẳng ai chối bỏ kết quả có được do nghệ mang lại trên vết thương!

Khi chữa sẹo lồi cũng thế, có nhiều bác sĩ không cần tuân thủ theo những nguyên tắc cơ bản nào cả! Sẹo nào cũng mổ, cũng chích Kénacort bên dưới - Rồi y tá, nhân viên mỹ viện cũng chích được - không cần biết pha hàm lượng thuốc như thế nào là đúng, cứ chích thuốc liều bên dưới! Kết quả sẹo lồi giảm thì không có, lại xuất hiện thêm một vùng lõm da quanh thẹo như thung lũng, có thêm màu da bạc trắng như đám mây trời…

y học thẩm mỹ hôm nay

Nốt ruồi giữa trần thế

BỎNG BÔ

Đeo khẩu trang ?

Đồi mồi

Bác sĩ Giải phẫu Thẩm mỹ - Tốt nghiệp Đại học Y Khoa Sài Gòn