เรื่องที่ 2  องค์ประกอบและโครงสร้างหน้าที่ของเซลล์พืชและเซลล์สัตว์

โครงสร้างพื้นฐานของเซลล์

       โครงสร้างพื้นฐานของเซลล์แบ่งออกได้เป็น 3 ส่วนใหญ่ๆคือ

1. ส่วนที่ห่อหุ้มเซลล์

2. นิวเคลียส

3. ไซโทพราซึม

      1.ส่วนที่ห่อหุ้มเซลล์

             ส่วนของเซลล์ที่ทำหน้าที่ห่อหุ้มองค์ประกอบภายในเซลล์ให้คงรูปอยู่ได้ มีดังนี้

           1.1 เยื่อหุ้มเซลล์ (Cell Membrane) เป็นเยื่อที่บางมากประมาณ 10 นาโนเมตร ประกอบด้วย โปรตีน และไขมันโดยมีโปรตีนแทรกอยู่ในชั้นไขมัน เยื่อหุ้มเซลล์จะมีรูเล็กๆช่วยให้จํากัด ขนาดของโมเลกุลของสารที่จะผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ได้จึงทําหน้าที่ควบคุมปริมาณและชนิดของสารที่ผ่านเข้าออกจากเซลล์ด้วย เลกุลของสารบางชนิด เช่น น้ำ ออกซิเจน และคาร์บอนไดออกไซด์ สามารถผ่านเยื่อนี้ได้ แต่สารที่มีโมเลกุลใหญ่ๆ เช่นโปรตีน ไม่สามารถผ่านได้ เยื่อหุ้มเซลล์จึงมีสมบัติเป็นเยื่อเลือกผ่าน

       1.2 ผนังเซลล์ (Cell Wall) พบได้ในเซลล์พืชได้ทุกชนิด และในเซลล์ของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว ราและแบคทีเรียบางชนิด โดยจะห่อหุ้มเยื่อเซลล์ไว้อีกชั้นหนึ่ง ทำหน้าที่เพิ่มความแข็งแรง และป้องกันอันตรายให้แก่เซลล์ซึ่งแม้ว่าผนังเซลล์จะหนาและมีความยืดหยุ่นดี แต่ผนังเซลล์ก็ยอมให้สารเกือบทุกชนิดผ่านเข้าออกได้ ทั้งนี้ ผนังเซลล์ของสิ่งมีชีวิตต่างชนิดกันจะมีองค์ประกอบไม่เหมือนกันสำหรับองค์ประกอบของผนังเซลล์พืช ได้แก่ เซลลูโลส เซลล์ของสัตว์ไม่มีผนังเซลล์แต่มีสารเคลือบผิวเซลล์ที่เป็นสารประกอบของโปรตีนและคาร์โปไฮเดรต สารเคลือบผิวเซลล์ เหล่านี้มีประโยชน์ต่อสิ่งมีชีวิต เพราะเป็นครงสร้างที่มีความเหนียว แข็งแรงไม่ละลายน้ำ จึงทำให้เซลล์คงรูปร่างและช่วยลดการสูญเสียน้ำให้กับเซลล์นอกจากนี้ยังให้เซลล์เกาะกลุ่มรวมกันอยู่ได้เป็นเนื้อเยื่อและอวัยวะ

2.นิวเคลียส (Nucleus)

       นิวเคลียสเป็นศูนย์กลางควบคุมการทำงานของเซลล์ โดยทำงานร่วมกับไซโทพลาสซึมมีความสำคัญต่อหระบวนการแบ่งเซลล์และสืบพันธ์ของเซลล์เป็นอย่างมาก ในเซลล์ของสิ่งมีชีวิตทั่วไปจะมีเพียงหนึ่งนวเคลียส แต่เซลล์บางชนิด เช่น เซลล์เม็ดเลือดแดง เมื่อเจริญเต็มที่แล้วจะไม่มีนิวเคลียส