Mario

Vida

O xeneral Caio Mario (157 a.C. - 86 a.C.), naceu en Arpino, ao sur do Lacio, ao redor de 157 a.C, no seo dunha familia acomodada. Foi un político e militar Romano, chamado terceiro fundador de Roma polos seus éxitos militares. Nomeárono cónsul 7 veces ao longo da súa vida, unha delas no ano 108 a.C.

Foi o lugartenente do xeneral Metelo no exército africano na súa campaña contra o rei Iugurta. Con isto probablemente Mario pretendía fortalecer a súa carreira política para acceder ao consulado.

Reino de Numidia cara ao 220 a.C. que mostra os reinos de Sifaz e Gaia (pai de Masinisa). Imaxe da Wikipedia.

Ante a negativa de Metelo a que Mario regresase a Roma para presentarse ao consulado, este decidiu comezar a súa campaña. Para iso tiña que ter o permiso de Metelo para poder abandonar o seu posto, e para logralo decidiu pasar o verán cos soldados demostrando que non tiña medo de compartir ningunha das súas labores. Tamén buscou o apoio dos comerciantes italianos. Ambos grupos escribiron a Roma falando moi ben del e criticando as tácticas de Metelo, que basaba a súa estratexia nunha lenta guerra de desgaste; por todo isto Metelo decidiu ceder e deixarlle ir a cambio de seguir manténdoo como subordinado.

Iugurta

Mario regresou a Roma e presentouse ao consulado cunha campaña rápida e exitosa que rematou coa súa elección no ano 104 a.C. Sen embargo, e a pesar dos repetidos éxitos militares, Iugurta conseguía sempre eludir aos romanos e escapar para continuar a loita. Grazas as súas victorias en Numidia ganouse o apodo de Raposo de Arpinum.

Despois de varios anos de guerra, Mario, axudado polo seu cuestor Lucio Cornelio Sila, capturou a Iugurta e puxo fin á guerra.

*Iugurta capturado por Sila, de Wikiwand

En 104 a.C Mario celebrou o triunfo en Roma pola súa victoria contra Iugurta, que foi executado na cerimonia, iniciándose ese mesmo día un 2º consulado de Mario, para o que fora elixido na súa ausencia.

Lectura: Iugurta, o peor amigo de Roma

Hubo otro rey africano que, varias décadas antes que Cleopatra, marcó su nombre a fuego en la memoria de Roma.

Generaciones enteras lo recordarían como el demonio africano que contribuyó a acelerar el declive de la República, sistema político que había perdurado durante siglos.

Yugurta (en latín Iugurta, y por lo general llamado Jugurta en la versión española tradicional) fue el tercer rey de Numidia y una figura desconcertante, combinación de aliado y enemigo, que convirtió su reino en un Vietnam para los romanos.

No porque los derrotase —al contrario, fue él quien salió peor parado de la guerra entre ambos—, sino porque su hábil juego de despachos causó varios escándalos de enorme magnitud.

Para salirse con la suya, recurrió a sobornos y asesinatos, desestabilizando una corrupta estructura política republicana que estaba ya muy desprestigiada.

Moeda arxelina emitida en 1994 onde se representa a efixie de Iugurta e unha balanza que equilibra os símbolos de Roma (esq.) e Cartago (dcta.) sobre un mapa de Numidia. Imaxe cortesía de Anabases.

Sus manejos entre bastidores indignaron a unos ciudadanos que estaban perdiendo la paciencia hacia sus líderes. Como aliado de Roma, que lo fue, resultó molesto y poco digno de confianza. Como enemigo, que también lo fue, nunca causó un gran daño militar, ya que no podía soñar con vencer a los romanos sobre el campo de batalla como hacían los bárbaros del norte, que estuvieron cerca de acabar con la República. Yugurta se limitó a defenderse en su propio territorio y nunca intentó invadir territorio romano. Pero el daño que causó fue más duradero, porque era un daño moral.

El texto canónico que narra el conflicto entre Yugurta y Roma fue escrito varias décadas después de los hechos por el político e historiador romano Cayo Salustio Crispo; Bellum Iugurthinum (La guerra Jugurtina), que así se llama, es un relato muy revelador que nos habla, más que de batallas, de los destrozos que Yugurta causó en la percepción que los romanos tenían de su propio sistema político.

Salustio no deja de subrayar la maldad y falta de escrúpulos del rey númida, pero también describe las instituciones republicanas con tintes muy oscuros. Es verdad que Salustio estaba muy preocupado por la deriva de Roma en su propio tiempo —murió unos diez años antes de que la República desapareciera para siempre—, así que hacía mucho hincapié en que los males provenían desde varias generaciones atrás y que los pecados del sistema eran antiguos.

Si Salustio era un «indignado» de su generación, la guerra de Yugurta le sirvió para ejemplificar todos los males de Roma. Pero su relato es consistente. Narra cómo los dirigentes romanos permitieron los desmanes de Yugurta en el reino satélite de Numidia, dejándose comprar sin disimulo alguno hasta que Yugurta empezó a incurrir en provocaciones que Roma ya no pudo tolerar (y aun así, todavía los hubo que accedieron a ser sobornados). Yugurta convirtió en un hueso duro de roer en el campo de batalla, pero sobre todo fuera de él.

Cuando fue vencido por fin, había contribuido a emponzoñar el ambiente de una República que con semejante clase de golpes morales no podía sino empezar a caer. Apresado en el año 106 antes de nuestra era, Yugurta fue cargado de cadenas, exhibido como trofeo en un grandioso desfile triunfal y ejecutado. Pero su venganza póstuma fue proverbial: unos veinte años después de la muerte de Yugurta, los dos dirigentes romanos que se habían atribuido la captura del rey númida se enfrentaron en una guerra civil que desembocó en un reinado de terror.

Tiempo después, una segunda guerra civil terminó imponiendo la dictadura de Julio César, lo que marcaba el final de la democracia romana y abría las puertas al establecimiento del despotismo imperial. La República, como sistema, ya estaba en declive antes de la llamada «guerra de Yugurta», pero aquel ambicioso y astuto númida puso mucho de su parte para acelerar su final (...)

(ler máis)


Fonte: JotDown. Autor E. J. Rodríguez.

Cimbrios e teutóns

Mario volveu ser elixido consul 3 veces seguidas para facer fronte ás incursións dos pobos cimbrios e teutóns no sur da Galia, aos que derrotou e venceu.

Imaxe de Wikiwand. Derrota dos cimbrios.
Derrota dos cimbrios, por Alexandre-Gabriel Décamps Fonte | Wikipedia.
*Mapa das migracións de cimbrios e teutóns de Wikiwand.

A reforma militar

No ano 100 a.C. Mario cumpriu o seu 6º consulado. Adorado polo seu exército de proletarios, foi apoiado por estes nos comicios (asembleas de cidadáns romanos), ben cos seus votos ou ben coas as súas armas como medida de presión. As súas tropas foron recompensadas cunha xenerosa doazón de terras para os veteranos. O Senado non tivo forzas para opoñerse.

Perante a falta de soldados, que ata entón tiñan que ser cidadáns propietarios, emprendeu unha reforma militar que daría entrada no exército aos proletarii (os que crían fillos), xente desocupada e famenta que podía converterse nun perigo cidadán.

Iso implicaba que a partir de entón o Estado debía equipar e manter aos seus soldados profesionais. O Senado aceptou. Isto levou ao estandarizamento das armas da lexión romana. Mario tamén reorganizou a infantería creando un só corpo de infantería pesada, sen distincións de armamento (xa estandarizado) ou idade.

Así mesmo, dividiu a lexión en dez cohortes de seis centurias cada unha, o que levou a que a cohorte fose a unidade táctica básica desa época, ou sexa, a maneira de dispoñerse no campo de batalla, como podemos ver na imaxe de abaixo: a triplex acies, 3 liñas de cohortes.

A partir de entón sentouse un perigoso precedente e os líderes políticos íanse servir das súas lexións para lograr os seus obxectivos e defender os seus intereses.

Reforma de Mario, Ies Manuel García Barros


*Imaxe de Egisto.sani en Flickr. É un busto que representa en primeiro plano ao xeneral Caio Mario e, tras el, a Lucio Cornelio Sila. Museo de Munich. I a.C.

Lectura

  • Na MeGaBiblioteca tes á túa disposición o Cómic Yugurta, de 1967, escrito por Jean-Luc Vernal, ilustrado por Hermann, Franz e Michel Suro e cor a man de Gabrielle Horvath e Alain Sirvent.
  • nº de rexistro:
  • Máis información sobre o rei Iugurta.