CÁI LƯỠI - Bác sĩ Trần Văn Diên

CÁI LƯỠI

Y học thường thức - Bác sĩ Trần Văn Diên

Cái lưỡi của con người được cấu tạo bởi 8 bắp cơ (4 phía trên và 4 phía dưới) trực hệ với đôi thần kinh não số 3, 5, 9, 10 và 12, dinh dưỡng cho lưỡi được cung cấp bởi hệ thống mạch máu động mạch và tĩnh mạch liên đới với thần kinh giao cảm (sympathetic) và trực giao cảm (parasympathetic). Lưỡi được kiểm soát bởi 2 nguồn thần kinh vận động và cảm giác. Lưỡi có những chùm dây thần kinh vị giác: đắng (bitter), chua (sour), mặn (salty), ngọt (sweet). Dĩ nhiên khi bắp cơ lưỡi chuyển động giúp phát âm thành lời được kiểm soát bởi dây thần kinh vận động. Cơ thịt mềm của lưỡi chuyển động thè ra thụt vào, quấn lên môi, nếm thức ăn, liếm chung quanh vành môi, quét sạch thức ăn bám xung quanh răng, lượn vào vòm họng, có thể dài ra khi diễn tả sự ngạc nhiên quá độ thì ú ớ vì xúc cảm thình lình nên được xem là bị “đớ lưỡi”…

Bẩm sinh Down syndrome khi vừa mới lọt lòng nam hay nữ không thể khóc oa oa được vì cái lưỡi dài ra phát âm rất khó nên sau nầy có giọng phát âm nghe “ngọng ngịu” đành chịu cả đời và hệ sinh dục không phát triển. Mãi đến đầu Thế Kỷ thứ 20, nhà Sinh Lý Bệnh Học mới xác nhận rằng em bé vừa chào đời có triệu chứng Down syndrome với sự hiện diện gấp đôi nhiểm sắc thể số 21 nên đành chịu cả đời vô phương chữa.

Khi lớn tuổi có trường hợp tế bào lưỡi phát triễn hết kiểm soát - “triệu chứng ung thư”, đành phải nhờ bác sĩ Khoa Ung Thư “cắt lưỡi” ngay. Trong sinh hoạt thường ngày khi ấu đả nhau tức giận vì hơn thua lời qua tiếng lại nên to tiếng rằng “vừa vừa thôi nghen, nói quá… tao lấy dao cắt lưỡi mày…”.

Hồi xưa đầu Thập Niên 1980, khi mới vào lớp học Y Khoa tại Hoa Kỳ, thầy dạy về Cơ Thể Học khi giảng về cái lưỡi, thầy thỏ thẻ “It does wonderful thing” khiến cho cả lớp cười lên “cái rần, kẻ vỗ bàn, người đập ghế, cùng nhau hú hía rần cả lớp hùa với thầy đang ngự trên bục giảng” làm tôi “hốt hền” không biết chuyện gì… vì chưa quen xứ này, thầy trò trong lớp không nghiêm trang lễ nghĩa như khung trời đại học Việt Nam của mình đâu. Đang vào không khí đón Tết 2018 với mùa Xuân Hy Vọng gợi trong trí tôi nhớ lại không gian nơi giảng đường Đại Học Khoa Học Sài Gòn xưa vào năm 1974, trong giờ giảng Hóa Hữu Cơ Cơ Cấu ở giảng đường II Khoa Học Sài Gòn của Thầy Tiến Sĩ Lê Văn Thới, bỗng nhiên Thầy nghiêm cao giọng quát to lên với ngón tay chỉ về một cặp nam nữ sinh viên đang ngồi sát bên nhau: “xích ra… xích ra… xích ra nữa… xích ra nữa…”. Khiến cho tất cả kinh ngạc… thì ra Thầy rầy “một cặp nam nữ” đang “kề sát vai hú hí rù rì thè lưỡi ra cười…” trong lúc Thầy Tiến Sĩ Lê Văn Thới đang thao thao đứng trên bục giảng.

Câu tục ngữ còn truyền tụng mãi trong dân gian ta đã có từ xa xưa “Lưỡi không xương, nhiều đường lắc léo” có nghĩa bóng chỉ cái tâm tính của con người, nói không giữ lấy lời, nói ra không đảm bảo lời nói của mình, thay đổi như chong chóng, lúc thế này, lúc thế khác. Mẫu người đó xếp vào hạng người xảo ngôn tánh tình khó ưa, dùng lời nói ngược xuôi để mưu đồ việc không đúng sự thật; câu nói mà người xưa với ý châm biếm hạng người xấu bụng vì hay phát ngôn bừa bãi. Còn có câu nói có ý ám chỉ mẫu người ăn nói khéo léo hay dọn lưỡi trao chuốt “vòng vo tam quốc” uốn nắn che lấp sự thật khi vầy khi khác qua câu nói còn truyền tụng mãi cho đến ngày nay “Hạng người miệng lưỡi”…

Cái lưỡi thiết thực của cơ thể giúp việc dinh dưỡng, truyền thông trong sinh hoạt đời sống thường ngày của chúng ta. Nhu cầu thực phẩm cần đầy đủ cho cơ thể khỏe mạnh thì cái lưỡi mới mạnh khỏe, giọng nói nghe thanh bai ngọt ngào.

Y Học trong đời sống nhận diện từ cái lưỡi khi cơ thể thiếu sinh tố B₆ biểu hiện thấy rõ khi bảo bệnh nhân le lưỡi dài ra liền thấy cái lưỡi phình to lên bất thường với nhiều chất nhầy màu trắng đục thoáng nhìn trông giống như miếng thịt bò (beefly tongue) thì khuyên ngay bệnh nhân mình nên đi vào supermarket đến quầy thuốc chọn ngay hộp thuốc mua tự do không cần đến toa của bác sĩ đó là hộp thuốc sinh tố B₆ về nhà để cạnh nồi cơm nuốt ngay mỗi ngày 1 viên trong lúc ăn cơm qua 1 tuần lễ sau là cái lưỡi trở lại bình thường.

Nếu ở vùng quê vùng sâu vùng xa chợ búa thì rất giản đơn, nhanh tay nấu nồi canh rau cải màu vàng tươi, bí rợ xào chuột đồng hay hầm dừa… thì lưỡi sẽ trở lại bình thường, giúp lên vọng cổ thanh thót như giọng Út Trà Ôn, hay cất cao lời bài hát "Tình Ca" của Phạm Duy trong trẻo như giọng của Thái Thanh, hoặc cười vui chí chóe rộn ràng tựa tiếng chim chíu chít lúc trời hừng sáng trên miền đồng bằng sông Cửu Long.

Bác Sĩ Trần Văn Diên ngày 24/12/2017

Tốt nghiệp Hóa Hữu Cơ Đại Học Khoa Học Sài Gòn 1973-1978

Tốt nghiệp Đại Học Y Khoa Los Angeles USA ngày 14/04/1990