Κριτική Θεατρικού Έργου
“Το Όνειρο Ενός Γελοίου”
Την Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου του 2022, στις 20:30, μαθητές του σχολείου συγκεντρώθηκαν έξω από τον σταθμό του μέτρο στον Κεραμεικό. Από εκεί κατευθυνθήκαμε εν πομπή στο θέατρο «Κιβωτός» με τη συνοδεία του καθηγητή του Βαρβακείου, κ. Μαυροειδή. Βρισκόμασταν εκεί προκειμένου να παρακολουθήσουμε τη θεατρική παράσταση «Το όνειρο ενός γελοίου», το τελευταίο έργο του Ρώσου συγγραφέα Φιοντόρ Ντοστογέφσκι.
Η υπόθεση έχει ως εξής: Ένας άνθρωπος, ένας μοναχικός άνθρωπος διανύει μία ζωή στην οποία δε βρίσκει κανένα νόημα. Δεν τον ενδιαφέρει τίποτα. Δε πιστεύει σε τίποτα. Δεν προσδοκά τίποτα. Έχει σκεφτεί πολλές φορές ως μόνη λύση την αυτοκτονία, έχει αγοράσει ένα περίστροφο, το έχει γεμίσει με σφαίρες… κι όμως, παρά την απελπισία του, το περίστροφο βρίσκεται ακόμα αφημένο σε ένα συρτάρι. Αυτό το βράδυ θα το κάνει, είναι σίγουρος. Και τότε, ένα κοριτσάκι του ζητάει βοήθεια – ζητάει βοήθεια από αυτόν, από έναν άνθρωπο που θεωρεί τον εαυτό του τελειωμένο˙ και αυτός την αγνοεί… Θα τραβήξει άραγε τη σκανδάλη;
Η παράσταση ξεκινά με μία φωνή που αρχίζει σταδιακά να ακούγεται από τα μεγάφωνα προτού τα φώτα σβήσουν και –όντας ήπια– δε γίνεται αμέσως αντιληπτή. Έπειτα, ο ιδιοκτήτης της, ο «γελοίος», φανερώνεται… Περπατά ανάμεσα στους θεατές και σιγά σιγά, καθώς τα φώτα σβήνουν και ο χώρος γίνεται ολοένα και πιο σκοτεινός, ησυχία επικρατεί στο θέατρο.
Ο Άρης Σερβετάλης είναι εξαιρετικός στον πρωταγωνιστικό ρόλο! Σε ένα θεατρικό, που ελάχιστες υποψίες διαλόγου δεν επιτρέπουν τον χαρακτηρισμό του ως μονόλογο, ο έμπειρος ηθοποιός καταφέρνει, στον ρόλο του γελοίου, να συνδεθεί με το κοινό με μία ερμηνεία γεμάτη συναίσθημα. Γίνεται, βέβαια, αισθητή μια κάποια κούραση στις κινήσεις και τη φωνή του, κάτι που δικαιολογείται, όμως, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη παράσταση επαναλαμβάνεται συνεχώς από τον Ιούνιο!
Βέβαια, μία καλή ερμηνεία δεν θα μπορούσε να αναδειχθεί χωρίς την υποστήριξη μίας ανάλογης ατμόσφαιρας: η εναλλαγή των χρωμάτων του απαλού φωτισμού, οι ήχοι που συνοδεύουν –πλήρως εναρμονισμένοι– την προσπάθεια των ηθοποιών και η ιδιαίτερα ευρηματική σκηνοθεσία της Έφης Μπίρμπα είναι καθοριστικοί παράγοντες. Χωρίς την περιπλάνηση του πρωταγωνιστή ανάμεσα στις θέσεις του κοινού, χωρίς την αμίλητη Έφη Μπίρμπα να μετακινεί ρυθμικά τα διάφορα αντικείμενα που βρίσκονται διασκορπισμένα στη λιτή σκηνή και χωρίς το νερό, αυτό το κυρίαρχο στοιχείο που θυμίζει πραγματικά τον κόσμο των ονείρων, η παράσταση δεν θα είχε πετύχει σε καμία περίπτωση να υπνωτίσει το κοινό, όπως κατάφερε με όλες αυτές τις επιδέξιες πινελιές.
Φτάνουμε, όμως, και στη φωνή που περιστασιακά διακόπτει τον διάλογο του Άρη Σερβετάλη – την ηχογραφημένη και διαστρεβλωμένη φωνή της συνεργάτιδάς του. Η φωνή αυτή, αν και αποτελεί θετική προσθήκη από άποψη σκηνοθετική, δυστυχώς στερείται των απαραίτητων χρωματισμών και αποτελεί το μόνο, ίσως, αρνητικό στοιχείο μιας –κατά τα αλλά– ιδιαίτερα αξιόλογης παράστασης…
Βαγγελάτος Θεόφραστος, Β1
Η παράσταση ήταν ιδιαίτερη και πολύπλοκη. Τα σκηνικά ήταν λιτά και, για αυτό τον λόγο, συνδιάστηκαν ισορροπημένα με τον δύσκολο αλλά πολύ δυνατό λόγο του επονομαζόμενου «γελοίου». Ο μονόλογος, γιατί πρακτικά δεν υπήρχε διάλογος, ήταν βαθύς και είχε ενσωματωμένα ομοιόμορφα τα αλληγορικά μηνύματα που αρμόζουν σε ένα έργο του σπουδαίου Ντοστογιέφσκι. Η σκηνοθεσία μαζί με τους δυο ηθοποιούς υποστήριζαν κατάλληλα τα κοινωνικά και υπαρξιακά ερωτήματα που τίθενται από την αρχή, κάποια από τα οποία απαντώνται μέχρι το τέλος. Υπάρχουν ορισμένες λεπτομέρειες οι οποίες είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την υπόθεση και υπονοούνται κατά την διάρκεια της παράστασης, χωρίς να μας δίνονται σε λάθος στιγμές. Όλο το έργο είχε και μια θρησκευτική νότα, χρησιμοποιώντας έννοιες από την ορθόδοξη χριστιανική εκκλησία, αλλά δεν φάνηκαν «παρασυρμένες» ή πιεσμένες. Αντιθέτως, εντάχθηκαν ομαλά και με φυσικό τρόπο στην εξέλιξη του έργου, δίνοντας περισσότερο βάθος σε ένα ήδη βαρύ έργο. Ο Άρης Σερβετάλης ήταν εξαιρετικός, αποδίδοντας πολύ πειστικά τον ρόλο του γελοίου ανθρώπου. Η ερμηνεία του ήταν κατάλληλη για να μας μεταβιβάσει τους προβληματισμούς του πρωταγωνιστή. Η Έφη Μπίρμπα είχε ρόλο δίχως λόγια αλλά η παρουσία της ήταν απαραίτητη στη σκηνή, την οποία η ίδια σκηνοθέτησε, και μπορούσε να μεταφέρει πολλά από τα αλληγορικά μηνύματα. Η σκηνοθέτης και ο Σερβετάλης κατάφεραν να μας δείξουν αρχικά έναν γελοίο άνθρωπο ο οποίος στη συνέχεια μας φαίνεται οικείος και συμπάσχουμε μαζί του. Γενικότερα, είναι μια αξιόλογη παράσταση που σε κάνει να σκέφτεσαι σαν «γελοίος»….
Αλεξιάδου Νόρα, Α1